لکههای نفتی خلیج‌مکزیک چه شدند؟
۱۳۸۹ آذر ۲, سه‌شنبه
بزرگترین فاجعه نفتی تاریخ آمریکا ۲۰ آوریل سال جاری میلادی با منفجر شدن سکوی نفتی شرکت بی‌پی در خلیج مکزیک آغاز شد. یازده انسان کشته شدند و ۴ میلیون بشکه نفت در طول چند هفته در عمق ۱۵۰۰ متری دریا نشت کرد. تصویر ماهی‌ها، پرندگان، لاک‌پشت‌ها و خرچنگ‌هایی که در لجن نفتی گرفتار و خفه شده بودند، خبر از عمق این فاجعه زیست محیطی می‌داد. لکههای نفت نشت کرده در دریا اما، ناگهان ناپدید شد. اکنون، شش ماه پس از این حادثه، هیچ اثری از میلیون‌ها بشکه نفت شناور آب‌های خلیج مکزیک به چشم نمی‌خورد.
اندرو یول پژوهشگر زیست‌شناسی دریا از دانشگاه کلمبیای نیویورک چندی پیش یک کشتی تحقیقاتی را در خلیج مکزیک همراهی کرده است. یول می‌گوید: «من واقعأ مایل هستم ببینم این همه نفت کجا رفته است؟ این سوال مهمی است. همه به خوبی می‌دانیم چقدر نفت وارد دریا شده است، اما هیچ اطلاعی از این نداریم که پس از آن چه اتفاقی افتاده است. آیا این نفت در مناطقی پخش شده که ما از آن خبر نداریم؟ بخار شده؟ یا توسط میکروارگانیسم‌ها تجزیه شده؟ برای این سوال هنوز هیچ پاسخ درستی نداریم.»
آلودگی پنهان اکوسیستم آب‌های خلیج مکزیک
اگر قرار باشد پیامدهای زیست‌محیطی آلودگی نفتی خلیج مکزیک برای جانداران و اکوسیستم دریایی این منطقه تخمین زده شود، بایستی نخست روشن شود که بر سر ۶۶۰ هزار تن نفت خام شناور چه آمده است؟ ریچار استاینر پروفسور بازنشسته رشته اکولوژی از دانشگاه آلاسکا معتقد است که آنچه اکنون از چشم ما پنهان مانده، پیامدهای آشکاری خواهد داشت که تا ده‌ها سال گریبانگیر خلیج مکزیک خواهد بود.
پروفسور استاینر کارشناس بررسی آلودگی زیست‌محیطی تانکری بود که سال۱۹۸۹ در سواحل آلاسکا به گل نشست. در جریان بیرون کشیدن این نفتکش ۲۴۰ هزار بشکه نفت در دریا رها شد.
ریچارد استاینر می‌گوید: «۲۱ سال از آن زمان می‌گذرد. اما هنوز در برخی از سواحل آلاسکا چیزی حدود ۸۰ تا ۱۲۰ هزار لیتر نفت خام شناور است. این یک مشکل بزرگ است. اما مشکل بسیار جدی‌تر این است که بنا به گزارش‌های دولتی از ۳۰ گونه ماهی و جانداران ساحلی که در این فاجعه آسیب دیدند تنها ۱۰ گونه به چرخه‌ی حیات طبیعی‌شان بازگشتند.»
نابودی شاه‌ماهی آلاسکا نمونه‌ای از پیامدهای مخرب زیست‌محیطی
یک مثال روشن از این گونه‌های نابودشده شاه‌ماهی سواحل آلاسکا بود. در اولین سال تمامی لاروها مردند؛ که البته جای تعجب نداشت. اما در سال‌های بعد پیامد بدتری که هیچ کس حساب آن را نکرده بود، گریبانگیر شاه‌ماهی‌ها شد.
ریچارد استاینر توضیح می‌دهد: «در آن سال شمار ماهیهای بالغ کمی کاهش یافت و ما فکر کردیم که شانس آوردیم. اما از دو - سه سال بعد رشد جمعیت ماهیهای بالغ متوقف شد. دلیل آن هم این بود که ماهی‌ها با نفت زیادی در تماس نبودند که موجب مرگ و میر یکباره آنها شود اما میزان اندک نفت، سیستم ایمنی آنها را ویران کرده بود. در پی آن، شیوع یک نوع ویروس موجب نابودی شاه‌ماهی‌ها شد.»
کارشناسان محیط زیست حدس می‌زنند در فصل بهار که تخم‌ریزی ماهی‌ها در خلیج مکزیک آغاز شود، دست‌کم ۲۰ درصد لاروها به ثمر نرسند. پیامدهای این فاجعه نفتی اما هنوز بر چرخه زندگی ۲۰ گونه از پستانداران دریایی که در خلیج مکزیک زندگی می‌کنند روشن نیست. تا کنون لاشه صدها دلفین مرده در سواحل خلیج پیدا شده است. از شمار دلفین‌های مرده در دریا هیچ کس خبر ندارد. بررسی آثار زیست‌محیطی مخرب لکههای نفتی‌ای که در عمق ۱۵۰۰ متری دریا پخش شدند آسان نیست.
تلاش کارشناسان محیط‌زیست برای ارزیابی ابعاد فاجعه
در حال حاضر کشتی‌های تحقیقاتی در نقاط مختلف خیلج مکزیک در حرکت هستند. اندرو یول می‌گوید: «ما مقدار اکسیژن آب را اندازه می‌گیریم. زندگی دسته‌های مختلفی از میکروارگانیسم‌ها را زیر نظر گرفتیم و ترکیب دسته‌ها را به دقت بررسی می‌کنیم. میزان مواد غذایی آب را اندازه می‌گیریم و با تورهای مخصوصی از پلانکتون‌های اعماق مختلف دریا نمونه برداری می‌کنیم.»
شرکت نفتی بی‌پی برای جمع‌آوری لکههای نفتی و کشیدن آن به سطح آب، بیش از چهار میلیون لیتر ماده شیمیایی بر روی خلیج مکزیک پخش کرده است. فعالان محیط‌زیست با انتقاد شدید از بی‌پی می‌گویند این ماده شیمیایی لکههای نفتی را سمی‌تر از آنچه که هست می‌کند. اماهنوز هیچ‌کس به روشنی نمی‌د‌اند عواقب زیست‌محیطی این فاجعه نفتی که شاید چندین دهه طول بکشد چه خواهد بود.