نخستین تلاش برای کشیدن تن‌تن و یارانش به پرده‌ی سینما به بیش از شش دهه پیش برمی‌گردد. در سال ۱۹۴۷ کلود میزون و ویلفرد بوشری نسخه‌ای سینمایی از داستان «خرچنگ پنجه طلایی» در بلژیک ارا‌‌ئه کردند که انیمیشنی عروسکی بود و کاملا از روی کتاب اقتباس شده بود. این فیلم سیاه و سفید ۵۹ دقیقه‌ای در سال ۲۰۰۸ میلادی در فرانسه در قالب دی‌وی‌دی نیز به بازار عرضه شده و در دسترس قرار گرفت.

قهرمانی از گوشت و پوست

پس از آنکه شرکت Belvision در بین سال‌های ۱۹۵۸ و ۱۹۶۳ میلادی مجموعه‌ای کارتونی بر اساس کتاب‌های تن‌تن را تهیه و پخش کرد، قهرمان کاکل به سر هرژه در قالب پوست و گوشت پا به پرده‌ی سینما گذاشت.

در سال ۱۹۶۱ بود که فیلمی سینمایی با عنوان «تن‌تن و راز پشم طلایی» به سینما‌ها راه یافت. البته این فیلم بر اساس هیچ یک ماجراهای تن‌تن که هرژه خلق کرده، ساخته نشده است. داستان فیلم درباره سفر تن‌تن و کاپیتان هادوک به ترکیه برای گرفتن یک کشتی به نام «پشم طلایی»است که دوست کاپیتان برای او به ارث گذاشته است.

صحنه‌های این فیلم ۹۷ دقیقه‌ای (نسخه فرانسوی ۱۰۲ دقیقه) در ترکیه و یونان فیلمبرداری شده و ژان‌پیئر تالبو و ژرژ ویلسون به ترتیب نقش تن‌تن و کاپیتان هادوک را برعهده داشته‌اند. کارگردانی این فیلم را که با استقبالی نسبی نیز روبرو شد، ژان‌ژاک پیئرن عهده‌دار بوده است.

درخور توجه آنکه داستان و تصاویری از این فیلم در سال ۱۹۶۲ در قالب کتاب نیز عرضه شده که در ایران هم به فارسی تحت عنوان «کشتی اسرارآمیز» به انتشار رسید. دی‌وی‌دی «تن‌تن و راز پشم طلایی» به چند زبان از جمله آلمانی در دسترس است.

ببینید: تصاویری از اثر جدید سه بعدی اسپیلبرگ: تن‌تن و میلو

در سال ۱۹۶۴، ژان‌پیئر تالبو، بار دیگر لباس تن‌تن را بر تن کرد تا در فیلم «تن‌تن و پرتغال‌های آبی» نقش‌آفرینی کند. داستان فیلم درباره تلاش گروهی جنایتکار برای دزیدن دستاورد جدید پروفسور تورنسل است: نوعی پرتغال آبی‌رنگ که با توجه به رشد در هر شرایط آب و هوایی می‌تواند در حل بحران غذا در کشورهای کم‌توسعه کمک کند. این فیلم نیز چند سال بعد در قالب کتاب به بازار عرضه شده و در ایران هم به انتشار رسیده است.

ساخته‌های انیمیشن

در سال ۱۹۶۹ میلادی تلویزیون بلژیک، فرانسه و سوئیس نسخه‌ای سینمایی از ماجرای «معبد خورشید» را در قالب انیمیشن عرضه کردند. این فیلم را شاید بتوان مشهورترین نسخه سینمایی ماجراهای تن‌تن و میلو دانست. البته این فیلم در مقایسه با کتاب اصلی تغییراتی داشته، اما با استقبال زیادی روبرو شد.

فیلم «معبد خورشید» در دهه‌ی پنجاه شمسی در ایران دوبله و پخش شد و آشنایی بسیاری از ایرانیان با ماجراهای تن‌تن و میلو نیز از طریق دیدن همین کارتون صورت گرفت. شکی نیست که دوبله فوق‌العاده آن به فارسی در محبوبیت این فیلم بی‌تاثیر نبوده است. ناگفته نماند که این انیمیشن در تلویزیون آلمان هم هنوز گاهی نمایش داده می‌شود.

انیمیشن «دریاچه‌ی کوسه‌ها» در سال ۱۹۷۲ به کارگردانی "رمون لوبلان" ساخته شد. داستان این فیلم در باره تلاش راستاپوپولوس، یکی از شخصیت‌های منفی ماجراهای تن‌تن، برای رسیدن به اختراع جدید پرفسور تورنسل است که با کمک آن و با استفاده از نوعی خمیر می‌توان، مشابه هر شیئی را ساخت.

این فیلم بر اساس داستانی از خود هرژه تولید نشده است. از این فیلم نیز بعدها کتابی کمیک استریپ (از جمله به فارسی) تحت نظارت هرژه تهیه و منتشر شد که البته با تصویرگری‌های هرژه تفاوت‌هایی دارد.

در سال ۱۹۹۱ مجموعه ماجراهای تن‌تن و میلو در قالب محصول مشترک بلژیک و کانادا و به سفارش بنیاد مولینسار ساخته شد که تمام داستان‌های تن‌تن (به جز شوروی، کنگو و هنر الفبا) را در بر می‌گیرد.

این مجموعه چه از نظر طراحی و چه از لحاظ داستان‌پردازی شباهت زیادی به کتاب‌های اصلی هرژه دارد. در سال ۲۰۰۴ و ۲۰۰۵ میلادی، این اپیزودها به مناسبت ۷۵مین سالگرد تولد تن‌تن در قالب دو مجموعه دی‌وی‌دی به بازار عرضه شد.

ناگفته نماند که قسمت‌هایی از این مجموعه در دهه‌ی هفتاد شمسی توسط صدا و سیمای جمهوری اسلامی نیز پخش شد، البته با حذف تمامی اسامی، تغییر در داستان و صحنه‌ها. البته طی سال‌های اخیر شرکت‌هایی دست به دوبله‌ی خصوصی یا عرضه‌ی نسخه‌های زیرنویس شده‌ی این مجموعه در ایران زدند.

تن‌تن سه بعدی

بیست سال پس از تهیه‌ی آخرین انیمیشن از ماجراهای تن‌تن، حال استیون اسپیلبرگ، کارگردان موفق هالیوود این قهرمان کاکل به سر و سگ وفادارش را روانه پرده‌ی سینما می‌کند، آنهم در قالب فیلمی سه بعدی که حال و هوای انیمیشن دارد، اما با استفاده از تکنیک "پرفورمنس کپچر" تهیه شده است.

اسپیلبرگ حدود سی سال پیش در فکر ساختن فیلم از تن‌تن و همقطاران این قهرمان بود. تماس‌های هرژه و اسپیلبرگ نیز به همان اوایل دهه‌ی هشتاد میلادی برمی‌گردد. صحبت از زمانی است که اسپیلبرگ به خاطر نمایش نخستین قسمت از فیلم‌های ماجراجویانه‌ی "ایندیانا جونز" (با بازیگری هریسون فورد) بار دیگر بر سر زبان‌ها افتاده بود.

آشنایی اسپیلبرگ با ماجراهای تن‌تن نیز از طریق همین فیلم میسر شد. یکی از منتقدان فیلم در فرانسه در نقد خود درباره "ایندیانا جونز"، شخصیت ماجراجویانه او را به "تن‌تن" شبیه دانسته بود. اسپیلبرگ که تا آن لحظه حتی نام تن‌تن را هم نشنیده، کنجکاو شد که ته و توی قضیه را دربیاورد و به این ترتیب قدم به دنیای این قهرمان و خالقش، هرژه گذاشت.

اگر چه تماس‌هایی کتبی و تلفنی میان اسپیلبرگ و هرژه صورت گرفت، اما مرگ هرژه در سال ۱۹۸۳ مانع آشنایی نزدیک این دو شخصیت شد. هرژه اما پیش از مرگش وصیت کرد که حق ساخت فیلم از داستان‌های تن‌تن به اسپیلبرگ واگذار شود.

اسپیلبرگ که امکانات فنی آن دوران را برای تحقق رویایش چندان مناسب نمی‌دانست، پروژه ساختن فیلم را سالیان سال مسکوت گذاشت تا اینکه در سال ۲۰۰۹ خبر سینمایی شدن ماجراهای تن‌تن به دست اسپیلبرگ و پیتر جکسون (تهیه‌کننده فیلم) زبانزد شد.

حال پس از گذشت کم و بیش سه دهه، اسپیلبرگ قهرمان هرژه را به میدان فرستاده است. هرژه زمانی گفته بود که کتاب‌های تن‌تن را برای طیف خواننده ۷ تا ۷۷ سال خلق کرده. هنوز که هنوز است، ماجرا‌های تن‌تن و میلو به طرح و قلم هرژه میلیون‌ها نفر را مجذوب می‌کند، اما شکی نیست که اسپیلبرگ با خلق فیلمی جدید محبوبیت این ماجراجوی جوان را دو چندان خواهد کرد.

شهرام احدی

تحریریه: جمشید فاروقی