دویچه‏وله: محرومیت "تیم ملی فوتبال دختران نوجوان زیر ۱۶ سال ایران" از مسابقات المپیک نوجوانان در کشور سنگاپور، به علت محجبه بودن این ورزشکاران، سرخط اخبار ورزشی ایران را در روزهای اخیر به خود اختصاص داد. از یک طرف، فیفا گفته است که تیم‏های باحجاب اصلا نمی‏توانند در این مسابقات شرکت کنند و از سوی دیگر، فدراسیون فوتبال ایران و کمیته‏ی ملی المپیک مشغول نامه‌نگاری و اعتراض به فیفا و دیگر ارگان‏های بین‏المللی هستند. فریده شجاعی، نایب رییس فدراسیون فوتبال ایران، هم گفته است که ایران لباس‏های مخصوص فوتبال زنان را طراحی کرده است که زنان بدون مشکل بتوانند فوتبال بازی کنند. آیا تمام این اعتراض‏های نهادهای ایرانی، فقط حالت سرگرمی دارد یا جدیتی هم در آن وجود دارد؟

مهدی رستم‌پور: این خبر به طور کلی خبر ناراحت‌ کننده‏ای است. به این خاطر که دختران ایرانی با وجود محدودیت‏های وحشتناکی که در عرصه‏ی ورزش دختران و خانم‏ها در ایران وجود دارد، عضو تیم ملی فوتبال نوجوانان شده‏اند. مسابقات معتبری هم قرار است در سنگاپور تحت عنوان "المپیک نوجوانان" برای پسران و دختران و در رشته‏های مختلف برگزار شود. اما این تیم نمی‏تواند در این مسابقات شرکت کند.

البته همان‏طور که اشاره کردید، بازتاب خبری گسترده‏ای در این مورد وجود داشته است. ولی عجیب است که رسانه‏های دولتی اصرار دارند بگویند: «زنان ایرانی». زمانی که من خودم در ایران بودم و در رسانه‏ها فعالیت می‏کردم، وقتی تیم شطرنج دختران زیر هشت سال ایران هم در تورنمنتی در هندوستان، مجارستان و… شرکت می‏کرد، واحد مرکزی خبر و سایر رسانه‏های دولتی تیتر می‏زدند: «درخشش زنان شطرنج‏باز ایرانی در مجارستان» که جای سؤال دارد که چگونه می‏توان به فردی زیر هشت سال، عنوان "زن" را اطلاق کرد. انگار استفاده از عبارت "دختر" ممنوع است. این بار هم تیم ملی فوتبال دختران است که تا امروز این مسابقات را از دست داده است و نمی‏تواند در آن شرکت کند.

در چند سال اخیر دیده می‏شد که تیم‏های ملی فوتبال دختران و زنان ایران، با حجاب در مسابقات بین‏المللی حضور داشتند و فیفا مخالفتی نمی‏کرد. آیا موضع‏گیری فیفا در رابطه با محجبه بودن فوتبالیست‏های زن عوض شده است؟ یا پشت پرده‏ی این مخالفت، از دیدگاه تو، موضوع دیگری‌ست؟

این موضع‏گیری فیفا می‏تواند برای ورزش ایران به شدت نگران‌کننده باشد. کما اینکه این‏طور هم بوده و باعث نگرانی شدید مقامات ورزش ایران شده است.

به این خاطر که فیفا به طور کلی تصمیمات کلان خود را، چه در قوانین داخل زمین و چه در مسائلی این‏چنینی، از رده‏های سنی پایه شروع می‏کند. به این معنا که از نوجوانان شروع می‏کند و بعد به رده‏های سنی جوانان و بزرگ‏سالان تعمیم می‏دهد و در نهایت تبدیل به یک قانون می‏شود.

از سوی دیگر، با توجه به این که فوتبال در میان تمام ورزش‏های جهان مرجعیت دارد، این احتمال هم وجود دارد که به یک‌باره در سایر رشته‏های ورزشی هم ارگان‏های جهانی آن رشته‏ها اعلام کنند که تیم‏های ملی دیگر نمی‏توانند با حجاب اسلامی در مسابقات شرکت داشته باشند.

عاقبت و پی‏آمد این رایزنی‏ها را چگونه پیش‏بینی می‏کنید؟

این نامه‏نگاری‏ها صرفاً مصرف داخلی دارد؛ اگر که داشته باشد. چون دیگر علاقه‏مندان ورزش در داخل کشور هم مطلع هستند که مگر فدراسیون فوتبال ایران چقدر در فیفا اعتبار دارد که بخواهد با نامه فیفا را وادار کند از چنین تصمیمی عدول کند و برگردد.

در همین رابطه، آقای ترابیان، رییس کمیته‏ی روابط بین‏الملل فدراسیون فوتبال، نیز اظهارنظری کرده که من قبلا از ایشان سراغ نداشتم. چون که او فردی مطلع و چهره‏ای بین‏المللی برای فوتبال ایران است. اما ایشان گفته‏اند: «جهان اسلام باید در مقابل این تصمیم فدراسیون جهانی فوتبال متحد شود». این جمله‏ی آقای ترابیان به اعتقاد من، آکنده از توهم است. چون چنین اتحادی نه در عرصه‏ی فوتبال زنان که در هیچ عرصه‏ی دیگری تا به حال ندیده‏ایم که اتفاق افتاده باشد.

کدام‏یک از کشورهای اسلامی قرار است بیایند و در چنین قضیه‏ای متحد بشوند؟ آیا آن دسته از کشورهای اسلامی که دست به دست هم دادند و باعث شدند میزبانی بازی‏های همبستگی کشورهای اسلامی از ایران گرفته بشود، قرار است بیایند با ایران متحد شوند؟ یا آن دسته از کشورهای اسلامی که اصولا تیم‏های‏شان در رقابت‏های فوتبال دختران، بدون حجاب شرکت می‏کنند و مشکلی با این قضیه ندارند؟

به طور کلی، این قبیل اظهارنظرها حتی اعتبار داخلی خود را هم از دست داده است و صرفاً روی تلکس‏های خبری رسانه‏های دولتی قرار می‏گیرد که از مسئولی که تیم‏اش نمی‏تواند با این کیفیت در مسابقات برون‌مرزی حضور پیدا کند، رفع تکلیفی شده باشد.

در ارتباط با کشف حجاب ورزشکاران زن ایرانی در مسابقات بین‏المللی چندین مقاله نوشته‏اید که در سایت‏های اینترنتی منتشر شده است. آیا این می‏تواند یک راه‏حل باشد که ورزشکاران زن ایرانی در پیکارهای بین‏المللی ابتکار به‏خرج بدهند و یکی پس از دیگری، برای این که به خاطر حجاب‏شان اجباراً حذف نشوند، کشف حجاب کنند و به صورت عادی ورزش‏شان را پی‏گیری کنند؟

من حجاب کامل اسلامی را اول بار در اروپا دیدم. یعنی در ۳۰ سال زندگی در ایران، به ندرت با چنین قضیه‏ای در سطح شهر مواجه می‏شدم. البته گوینده‏ی تلویزیون ایران با حجاب کامل جلوی دوربین قرار می‏گیرد، اما در خیابان به هیچ‏وجه این‏طور نیست. من در اروپا بود که دیدم زنان مسلمان با حجاب کامل تردد می‏کنند. یعنی زنان یا حجاب دارند یا ندارند.

ولی ما در ایران با پدیده‏ای به نام "شل‏حجابی" مواجه‏ایم؛ یعنی حجاب اجباری و الزامی که مردم دوست ندارند، ولی مجبورند آن را رعایت کنند. به همین خاطر وقتی خانم‏ها در تهران رانندگی می‏کنند، روسری‏شان یا می‏افتد یا خیلی عقب می‏رود. یا این که در خیابان مشخص است که این حجاب کاملا تحمیلی است.

در ورزش هم به همین صورت است. مثلا همان دختران کاراته‏کار که در مونیخ از حجاب استفاده نکردند، و این خیلی هم در ایران بازتاب داشت، چطور ممکن است در رشته‏ای کاتا که حرکات ریتمیک و تکنیک‏های پرتابی دارد، این حجاب حفظ شود. یا در خود فوتبال، وقتی دختر ورزشکاری می‏خواهد ضربه‏ی برگردان بزند یا دروازه‏بان می‏خواهد شیرجه بزند یا زمانی که با بازیکن حریف برخورد می‏کند، بتواند حجاب‏‏اش را حفظ کند.

این مسائل واقعیتی است در عرصه‏ی ورزش ایران و صرف این که ما صورت مساله را پاک کنیم، مشکل را حل نخواهد کرد.

برای شنیدن فایل صوتی این گفت‌وگو، بر لینک پایین صفحه کلیک کنید!

مصاحبه‌گر: فرید اشرفیان

تحریریه: کیواندخت قهاری