چهار ماه پس از انتخابات پارلمانی آلمان سرانجام روز چهارشنبه (۷ فوریه / ۱۸ بهمن) دو حزب بزرگ این کشور، یعنی اتحادیه مسیحی (متشکل از دو حزب همسوی دمکرات مسیحی و سوسیال مسیحی) و سوسیال ‌دمکرات‌ها بر سر تشکیل یک دولت ائتلافی به توافق رسیدند. مذاکرات سخت و چند ماهه این دو حزب عمدتا بر چانه‌زنی و امتیازگیری در مسائل مربوط به بازار کار، امور خانواده، بیمه‌های درمانی، آموزش و توسعه زیرساخت‌های دیجیتال و نیز رویکردهای اروپایی و دفاعی دولت جدید آلمان متمرکز بود.

بیشتر بخوانید: دولت آینده آلمان با ائتلاف بزرگ شکل می‌گیرد

ظرف سه هفته آینده باید بیش از ۴۵۰ هزار عضو حزب سوسیال دمکرات در یک نظرپرسی مخالفت یا موافقت خود را با توافقنامه ائتلاف اعلام کنند. ائتلاف زمانی عملی خواهد شد که اکثریت این اعضا به توافق رأی مثبت دهند.

مذاکرات روزهای آخر دو حزب بر تقسیم پست‌ها متمرکز بود. بنا بر توافق به دست آمده، حزب سوسیال دمکرات تصدی ۶ وزارتخانه را به عهده خواهد داشت که شامل وزارتخانه‌های مهم خارجه، دارایی، کار و امور اجتماعی و محیط زیست می‌شود. همچنین وزارت دادگستری و وزارت امور خانواده هم به حزب سوسیال دمکرات می‌رسد.

وزارت کشور که اختیارات آن در دولت جدید گسترش خواهد یافت به علاوه دو وزارتخانه دیگر به حزب سوسیال مسیحی، یعنی حزب محافظه‌کار ایالت بایرن (باواریا) خواهد رسید که با حزب دمکرات مسیحی آنگلا مرکل در مجموع زیر نام اتحادیه مسیحی در پارلمان سیاست‌های واحدی را دنبال می‌کنند. خود خانم مرکل همچنان صدراعظم آلمان باقی خواهد ماند و وزارتخانه‌های مهم اقتصاد  و دفاع و نیز وزارتخانه‌های بهداشت و کشاورزی سهم حزب او خواهد شد.

تصدی وزارت امور خارجه را مارتین شولتس رهبر کنونی حزب سوسیال دمکرات به عهده خواهد گرفت. او مقام رهبری حزب را به خانم آندرا نالس واخواهد گذاشت.

فرصت و موانع در گسترش مناسبات با ایران

در دوره قبل هم که همین ائتلاف بر آلمان حاکم بود، زیگمار گابریل، از حزب سوسیال دمکرات، در راس وزارت خارجه قرار داشت. گابریل که پیش از آن هم در راس وزارتخانه مقتدر اقتصاد قرار داشت به خصوص در دوران پسابرجام سعی کرد که مناسبات اقتصادی با ایران را گسترش دهد، ولی هم مواضع و رویکردهای آمریکا که آلمان را در خیز برای حضور در اقتصاد ایران محتاط کرده بود و هم نگاه منتقدانه برلین به سیاست‌های اسرائیل‌ستیزانه ایران مانع گسترش چشمگیر مناسبات فی‌مابین شد. در این دوران به همه این دلایل سفر حسن روحانی به آلمان هم ممکن نشد، در حالی که او بعد از برجام دستکم از فرانسه و ایتالیا دیدار کرد.

به خصوص مواضع صریح و منتقدانه آلمان نسبت به سیاست‌های منطقه‌ای عربستان سعودی و کنش‌های نظامی آن در یمن یا بحرانی که در مناسبات با قطر دامن زد زمینه مناسبی برای بسط ارتباط تهران و برلین تلقی می‌شد، اما هم ملاحظات مربوط به رویکردهای دولت ترامپ در ارتباط با ایران و هم حساسیت مناسبات آلمان و اسرائیل که برلین را نسبت به رویکردهای ضداسرائیلی ایران حساس می‌کند، مانع گسترش روابط برلین و تهران شده‌اند. این اواخر آلمان زیر فشار منتقدان داخلی به مسائل مربوط به حقوق بشر در ایران هم توجه بیشتری نشان داده است؛ رویکردی که شاید در دوران تصدی وزارت امور خارجه توسط مارتین شولتس پررنگ‌تر شود.

مارتین شولتس تا یک سال پیش رئیس پارلمان اروپا بود و در همین دوره بود که جایزه ساخاروف، جایزه حقوق بشری پارلمان اروپا، به نسرین ستوده و جعفر پناهی تعلق گرفت. زمانی که دولت ایران اعلام کرد که اجازه نخواهد داد هیاتی از پارلمان اروپا در جریان سفرش به ایران با ستوده و پناهی دیدار کند، شولتس این سفر را لغو کرد.

بیشتر بخوانید: اعتراض ایران به دیدار هیئت اروپایی با ستوده و پناهی

شولتس در آبان‌ماه ۱۳۹۴ در مقام رئیس پارلمان اروپا سفری هم به تهران داشت و در آنجا با اشاره به این که پس از توافق هسته‌ای دوران جدیدی در همکاری میان اروپا و ایران شروع شده، تصریح کرد که در مناسبات فی‌مابین، بحران سوریه و مسائل حقوق بشری نقش عمده‌ای ایفا می‌کنند.

بیشتر بخوانید: شولتس: سوریه و حقوق بشر نقشی عمده در همکاری اروپا و ایران دارند