برای گروهی از جوانان ساکن شهر کوچک ولس در مقدونیه، کارزار انتخاباتی آمریکا، کار پر سود و منفعتی بود. گروهی از جوانان بین ۱۶ تا ۱۸ ساله، ۱۵۰ سایت اینترنتی راه‌اندازی کرده بودند که کارش پخش اخبار کذب پیرامون انتخابات آمریکا بود. موضوعی که از جمله توسط روزنامه بریتانیایی گاردین فاش شد.

سایت‌های اینترنتی چون USConservativeToday.com و یا سایت USADailyPolitics.com از جمله سایت‌های اینترنتی بودند که وظیفه‌شان انتشار اخبار کذب بود. این گروه از جوانان اهل مقدونیه برای هر کلیک و یا هر پست فیسبوکی این اخبار کذب پول دریافت می‌کردند.

بدیهی است که این اخبار دروغ در عمل در خدمت دونالد ترامپ بود، چون این گروه از جوانان خیلی زود متوجه شدند که هر خبر جنجالی که پیرامون هیلاری کلینتون منتشر کنند، برایشان بسیار سودآور است. مثلا خبر کذبی چون: "ویکی‌لیکس افشا کرد: هیلاری کلینتون به "دولت اسلامی" اسلحه فروخته است." و فیسبوک هم از این ماجرا سود می‌برد، چون هر کلیک، هر لایکی که زیر پستی زده می‌شد و یا هر کامنتی که کسی می‌‌نوشت، برای آن‌ها درآمدزا بود.

ماشین دروغ پراکنی در ایتالیا

دونالد ترامپ و تیم انتخاباتی او از "حمایت‌ها" و "پشتیبانی" جوانان مقدونیه‌ای بی اطلاع بودند. اما موضوع در مورد انتشار اخبار کذب در ایتالیا به گونه دیگری است. بر اساس تحلیل سایت اینترنتی Buzzfeed حزب جنبش پنج‌ستاره پوپولیستی به نام (M5S) اقدام به ایجاد یک شبکه انتشار اخبار غلط کرده است.

 

بیشتر بخوانید: ترامپ، فیس‌بوک و اخبار جعلی؛ شبکه اجتماعی دولت تعیین می‌کند

آلبرتو ناردلی، خبرنگار و تحلیلگر  Buzzfeed در این باره گفته که در ایتالیا وضع با سایر کشورها فرق می‌کند. ما شاهد رابطه مشخص بین یک حزب و اخبار دروغ هستیم. او درباره وضعیت استثنایی ایتالیا می‌گوید: «واقعا این یک موضوع بی نظیره. مثل این می‌ماند که ترامپ از ماجرای سایت‌های منتشر کننده اخبار کذب در مقدونیه مطلع بوده باشد."

روز یکشنبه ۴ دسامبر قرار است که در ایتالیا درباره یک تغییر مشاجره برانگیز در قانون اساسی این کشور رای گیری شود. دقیق‌تر گفته باشیم، قرار است که مجلس سنای ایتالیا کوچک‌تر شده و اعضای آن از این پس مستقیما از سوی شهروندان منصوب شوند. این تغییر عملا باعث افزایش قدرت حزبی می‌شود که از اکثریت آرا برخوردار است. نخست وزیر ایتالیا ماتئو رنتسی، معتقد است که این اصلاح قانون اساسی امکان حکومت کردن بر ایتالیا را تسهیل می‌کند. مخالفین معتقدند که این تغییر می‌تواند تفکیک قوا را کم‌رنگ کند.

این نظرسنجی در عین حال حکم رای اعتماد به نخست‌وزیر ایتالیا را نیز دارد. چون رنتسی اعلام کرده که در صورت مخالفت با این اصلاح قانون اساسی، او از مقام خود کناره گیری می‌کند.

میلیون‌ها خواننده

حزب جنبش پنج ستاره (M5S) یکی از نیروهای فعال ضد رنتسی است. همان نقشی را در ایتالیا ایفا می‌کند که طرفداران خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا ایفا کردند یا هواداران ترامپ در آمریکا. جنبش پنج ستاره عملا حزبی است که توسط بپه گریلو، کمدین سابق ایتالیا، تاسیس شده و سیاستی ضد اروپایی دارد و در عین حال رویکردی دوستانه نسبت به روسیه.

شبکه انتشار اخبار کذب حزب جنبش پنج ستاره از وبلاگ گریلو و چند نفر دیگر که به نظریه‌های توطئه باور دارند تشکیل شده است. این شبکه اطلاع رسانی میلیون‌ها نفر را تحت پوشش خبری خود دارد. تنها شمار دوستان بپه گریلو در فیسبوک به ۲ میلیون نفر می‌رسد و صفحه فیسبوکی حزب جنبش پنج ستاره نیز توسط ۹۰۰ هزار نفر دنبال می‌شود.

نخست وزیر ایتالیا، ماتئو رنتسی در صفحات اینترنتی این حزب مورد فحاشی و توهین  قرار می‌گیرد و این سایت‌ها بدل به مکانی شده‌اند برای انتشار اخبار کذب. مثلا اخباری از این دست که باراک اوباما به قاچاقچیان انسان پول می‌دهد تا پناهجویان را به اروپا ببرند، یا رئیس جمهوری آمریکا مایل است دولت سوریه را سرنگون کند تا کل منطقه را به آشوب بکشد و از  این طریق مانع از دسترسی چین به نفت شود.

بیشتر بخوانید: رشد موازی هراس از جهانی‌شدن و پوپولیسم راست‌گرا

منبع بسیاری از این قبیل اخبار سایت‌های روسی اعلام می‌شود. همه چیز در چارچوب تئوری توطئه صورت می‌گیرد. در سایت‌های جنبش پنج ستاره به رسانه‌های موجود در ایتالیا هم حمله می‌شود و آن‌ها را به انتشار اخبار دروغ متهم می‌کنند. از این طریق می‌کوشند تا اعتماد مردم به اخبار این رسانه‌ها را از بین ببرند.

دموکراسی در خطر است

آلبرتو ناردلی، خبرنگار و تحلیلگر Buzzfeed معتقد است که موضوع بر سر نتیجه این یا آن انتخابات یا نظرسنجی نیست. حتی مهم نیست که این یا آن نامزد در انتخابات پیروز شوند. موضوع بر سر دفاع از دموکراسی است. کاری که بپه گریلو در ایتالیا می‌کند با موارد مشابهی که در کشورهای دیگر صورت گرفته و می‌گیرد، عملا بنیان دموکراسی را هدف قرار می‌دهد. موضوع بر سر انتشار اخبار کذب است و موضوع بر سر نداشتن اطلاعات کافی از سوی جامعه. چنین امری می‌تواند ذات دموکراسی را به خطر اندازد.