فساد و رشوه‌خواری در افغانستان از دشواری‌های اساسی دولت حمید کرازی، رئیس‌جمهور این کشور است. کارشناسان امور اقتصادی و سیاسی افغانستان معتقدند که بدون مبارزه با رشوه‌خواری، اغلب مسائل این کشور قابل حل نیستند. رشوه‌خواری به‌ویژه در میان نیروهای انتظامی که مجبورند با حقوق اندکی زندگی خود را اداره کنند، بسیار رایج است.

جلب اعتماد به دولت

برای مبارزه با این امر، چندی است که دولت افغانستان دست به تأسیس مرکزی تلفنی زده است. شهروندان، کاسب‌کاران و مغازه‌داران افغانی می‌توانند از طریق شماره‌ی تلفن ۵۱۵۱ از پلیس‌های رشوه‌گیر به ستاد مبارزه با رشوه‌خواری شکایت ببرند. احمد جاوید، رئیس این ستاد، هدف از برپایی این مرکز را جلب اعتماد مردم نسبت به دولت اعلام کرده است. او می‌گوید:

«هدف این مرکز تلفنی، ردیابی کسانی است که جلوی مردم را در خیابان می‌گیرند و تنها با گرفتن رشوه، اجازه‌ی عبور به‌آنان می‌دهند، یا موارد دیگر. اگر قضیه حاد باشد، ما با وزارت کشور و پلیس تماس می‌گیریم و مسئله را حل می‌کنیم.»

ستاد مبارزه با رشوه‌خواری افغانستان پیش از آن که فعالیت‌های خود را آغاز کند، ابتدا به تبلیغ و شناسایی این مرکز اقدام کرده است. این‌گونه تبلیغات رادیویی به گوش هر افغانی‌ای آشنا ست: «فروشندگان مواظب باشید! اگر هر جا مجبور به پرداخت‌های غیرقانونی شدید، با ما با شماره‌ی ۵۱۵۱ تماس بگیرید.»

محدودیت دامنه‌ی عمل

ستاد مبارزه با رشوه‌خواری افغانستان زیر نظر "وزارت داد وستد" این کشور قرار دارد. ماهانه بین ۷۰ تا ۱۵۰ فروشنده و کسبه‌ی شاکی به این مرکز مراجعه می‌کنند. در صورتی‌که مورد شکایت "فوری و فوتی" باشد، (یعنی در اثر تأخیر در رسیدگی به شکایت مثلاً میوه و سبزی فروشنده از بین برود)، نیروهای پلیس بلافاصله وارد عمل می‌شوند. احمد جاوید می‌گوید که این قبیل موارد اغلب دو یا سه بار در ماه رخ می‌دهد.

رئیس ستاد مبارزه با رشوه‌خواری افغانستان اذعان دارد که دامنه‌ی عملیات دولت این کشور محدود است: این ستاد در واقع در مناطق خطرناکی که طالبان در آن‌ها فعالند، قدرتی ندارد. جاوید می‌گوید: «دسترسی به این مناطق حتی برای نیروهای ناتو هم مشکل است. یعنی وقتی خطر امنیتی در میان باشد، ما کار زیادی نمی‌توانیم انجام بدهیم.»

رابطه‌ی فقر و رشوه‌خواری

افغانستان از نظر فساد و رشوه‌خواری در رده‌ی دوم کشور‌های جهان قرار دارد. به‌نظر کارشناسان، این "بیماری‌های اجتماعی" بروز ناهنجاری‌های دیگر را سبب می‌شوند. رئیس ستاد مبارزه با رشوه‌خواری افغانستان می‌گوید: «مسائلی مثل فقر، امنیت و سایر مسئله‌های اجتماعی، باهم در پیوندند و با یکدیگر رابطه‌ی علت و معلولی دارند. مشکل بتوان گفت، کدام یک اول تخم‌مرغ بوده و کدام یک مرغ. به‌ویژه رشوه‌دادن و گرفتن در امور روزمره در افغانستان خیلی رایج است. »