شرط‌بندی در مسابقات فوتبال در ایران سابقه‌ای ۱۴-۱۵ ساله پیدا کرده است. برپایه ماده ۷۰۵ قانون مجازات اسلامی، قماربازی با هر وسیله‌ای ممنوع است و مرتکبان آن به یک تا شش ماه حبس یا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌شوند. همچنین در صورت تجاهر - یعنی اصرار و تکرار جرم- به قماربازی، مجرم به هر دو مجازات محکوم می‌شود. اکنون نیروی انتظامی ایران برای نخستین‌بار اعلام کرده است که عزمی جدی برای مقابله با شرط‌بندی روی فوتبال دارد. اما شواهد بسیاری نشان می‌دهند که برخورد با این موضوع دشوار است.

براساس گزارش رسانه‌های ایرانی حدود ۱۴-۱۵ سال پیش برای نخستین بار در شهر ساحلی لنگرود، برگه‌های ناشناخته‌ای برای شرط‌بندی روی مسابقات فوتبال میان اهالی این شهر دست به دست ‌شد و خیلی زود به "توتو" شهرت یافت؛ واژه‌ای برگرفته از بازی تقریبا مشابه ایتالیایی.

آنطور که نیروی انتظامی و رسانه‌های ایرانی مدعی هستند، مركز اصلی پخش برگه‌های توتو در شرق استان گیلان بوده و البته گاه دامنه توزیع آن به شهرهایی از غرب مازندران نظیر رامسر، نوشهر، چالوس و... می‌رسد. غرب استان گیلان روی خوش چندانی به این پدیده نشان نداده است.

بریدن گوش به خاطر بدهی در شرط بندی

مبلغ شرط‌بندی‌ها در ابتدا در حدود رقمی معادل صد و دویست تومان بود و بعدها به هزار تومان افزایش یافت و هم اینک شرط‌بندی زیر هزار تومان در این بازار جایی ندارد. به تازگی در پی افزایش مبلغ این نوع شرط بندی‌ها، پایان شرط بندی روی فوتبال دیگر فقط به ورشکستگی و بدهی مالی ختم نمی‌شود.

پلیس ایران علاوه بر انتشار اخباری مبنی بر دستگیری عوامل توزیع و پخش برگه‌های شرط بندی به وقایع ناخوشایند دیگری هم که تبعات گسترش این پدیده است، اشاره دارد.

به‌گزارش روزنامه جام جم و براساس گزارش نیروی انتظامی، چندی پیش در یکی از سایت‌های شرط بندی، فردی ۲۷۰ میلیون تومان باخته بود که پدرش با فروش زمین خود، ۲۱۰ میلیون تومان از بدهی پسرش را پرداخت می‌کند. گردانندگان این سایت برای رسیدن به ۶۰ میلیون تومان خود، گوش فرد بازنده را بریده بودند. به این ترتیب شرط‌بندی روی فوتبال به یک حادثه‌ای جنایی منتهی شد.

اطلاعات شرط بندان بیش از کارشناسان ورزشی

زمانی کارشناسان فوتبال و مجریان تلویزیونی بیشترین اطلاعات را از فوتبال و حواشی آن داشتند. اکنون اما شرط ‌بندی روی مسابقات فوتبال و دغدغه به‌دست آوردن "گنج بدون رنج"، دلیل دیگری است برای علاقمندی به فوتبال و کسب اطلاعات از حواشی مستطیل سبز.

اگر با کسانی که سال‌هاست در توتو شرط بندی می‌کنند، هم صحبت شوید، می‌بینید که اغلب این افراد به اندازه یک کارشناس خبره در مسائل فوتبال، از نفرات و وضع تیم‌های مختلف اطلاعات دارند. برخی از آن‌ها برای خودشان جداولی را طراحی کرده‌اند که با فرمول‌های خاص بازیکنان، مربی و حتی شرایط آب و هوایی هر تیم و استادیوم محل بازی‌های آن تیم‌را مورد محاسبه قرار می‌دهند.

آنان برای براورد شانس پیروزی یک تیم، حتی بازیکنان مصدوم و محروم آن تیم‌و شرایط میزبانی را در نظر می‌گیرند. وقتی بازی لیگ‌های اروپایی به روزهای پایانی سال نزدیک می‌شود، موقعیت و رتبه یک تیم در بالای جدول یا انتهای آن نیز از شرایط انتخاب تیم برنده محسوب می‌شود.

لنگرود خاستگاه ظهور توتو

ستارگان، مارادونا، یاد یاران، ملوان، پارس، حافظ، ورزش و اندیشه، آزادگان، اطلس، پردیس، جوانان، قایقران و... معروفترین توتوهایی هستند كه هم اینک در استان‌های شمالی ایران رواج دارند.

گردش مالی بالای این شرط بندی آنقدر بالا و وسوسه انگیز بود كه سال گذشته هیات فوتبال استان گیلان هم علاقمند به ورود به این بازار شد و تا مدتی به این كار ادامه داد، اما پس از بروز اعتراض‌هایی، فعالیت خود را در این عصه متوقف كرد.

توتو و شرط بندی روی فوتبال در گیلان و خاستگاهش لنگرود طرفدار زیادی دارد و بنا به گزارش‌ها در هیچ كدام از سایر استان‌های كشور چنین پدیده‌ای مرسوم نیست. حتی هیات فوتبال استان تهران هم حدود سه سال پیش با الگوبرداری از توتوی گیلان، بازی مشابهی را برای مسابقات لیگ ایران طراحی و در روزنامه‌های ورزشی تبلیغ كرد، اما به نسبت جمعیت هیچگاه استقبالی نظیر آنچه در استان گیلان از توتو می‌شود، در تهران به عمل نیامد.

یکی از گزارش‌ها از ایران حاکی از آن است که با تعیین یك جامعه آماری ۵۰ نفری كه نفرات به صورت تصادفی از شهرهای لنگرود، رودسر و لاهیجان انتخاب شدند، این سئوال مطرح شد كه آیا برگه های توتو را خریداری می كنید؟ كه صددرصد آن‌ها حداقل برای یك بار و ۷۲ درصد به صورت مداوم در این بازی شركت كرده و می‌كنند.

بلوکه شدن حساب ۸۳ میلیارد تومانی

سردار مسعود جعفری‌نسب، فرمانده انتظامی استان مازندران هفته گذشته از دستگیری بیش از ۷۰ نفر از گردانندگان سایت‌های شرط بندی فوتبال و بلوکه شدن حساب‌های بانکی این عده که بالغ بر ۸۳ میلیارد تومان بوده، خبر داد.

براساس گزارش نیروی انتظامی با گذشت بیش از یک دهه و نیم از عمر برگه‌های توتو، و مقابله پلیس با شرط بندی به شکل سنتی و کاغذی آن، برگزارکنندگان شرط بندی‌ها به فضای مجازی روی آورده‌اند.

یکی از کسانی که در این شرط بندی‌ها فعالیت زیادی دارد به روزنامه جام جم گفته است: «شرط بندی‌ها به روش‌های مختلف است و فقط روی نتیجه بازی خلاصه نمی‌شود. گاهی روی نخستین اوت یا کرنر شرط بندی می‌شود. من و دوستانم در مسابقات ۱۰ هزار تومانی شرکت می‌کنیم، اما برخی به صورت میلیونی شرط بندی می‌کنند.»

به‌گفته سردار جعفری‌نسب، در مرحله اول طرح برخورد با سایت‌های شرط بندی ۱۸۰ نفر دستگیر شدند. در مرحله دوم ماموران پلیس فتا با انجام اقدامات اطلاعاتی و فنی موفق شدند، بیش از ۵۶ سایت، وبلاگ و بیش از ۷۰ نفر دیگر از گردانندگان این سایت‌ها را در سطح استان مازندران و سایر استان‌های کشور، شناسایی و دستگیر کنند.

به ادعای فرمانده نیروی انتظامی استان مازندران، برخی از این متهمان زن هستند و برخی ایرانیان خارج از کشور هم از گردانندگان این سایت‌ها هستند که فقط سود به حساب آنان واریز می‌شود و دسترسی به آنان برای بازگرداندن پول قربانیان مشکل است. بررسی پول‌های واریز شده به حساب این افراد نشان می‌دهد که بیش از ۸۳ میلیارد تومان پول در این شرط‌بندی‌ها رد و بدل شده است.

تبعات اجتماعی شرط بندی

بازار داغ شرط‌بندی علاوه بر پلیس، صدای نمایندگان مجلس و برخی خانواده‌ها را هم در آورده است. به گفته فرمانده انتظامی مازندران زنی به دلیل این که همسرش تمام دارایی خود را در شرط‌بندی در این سایت‌ها از دست داده بود، درخواست طلاق کرده است.

به گفته این زن، همسرش راننده تاکسی بوده و در ابتدا با پس‌اندازش در یکی از سایت‌ها شرط‌بندی کرده و پول خوبی به دست آورده است. او سپس تاکسی خود را می‌فروشد و دوباره در سایت شرط‌بندی می‌کند که در نهایت علاوه بر پس اندازش، تاکسی خود را هم از دست داده و با کلی بدهی، بیکار شده است.

غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی، نماینده مردم رشت در مجلس چندی پیش گفته بود: «در شمال كشور بیكاری بیداد می‌كند [...] كاستی‌ها باعث شده بیشتر مردها، پیر و جوان هم ندارد، به قهوه‌خانه‌ها رو بیاورند و آنجا یا خارج از این محل‌ها دست به شرط‌‌بندی‌هایی مانند توتو بزنند.»

وی می‌گوید شرط‌‌بندی روی فوتبال در استان گیلان خیلی عادی انجام می‌شود و خیلی‌ها در قهوه‌خانه‌ها برگه‌های توتو را تقسیم می‌كنند یا حتی مغازه‌هایی را برای این كار اجاره كرده‌اند.

نماینده مردم رشت می‌افزاید: «وقتی به روستاهای دورافتاده می‌روم، با صحنه‌هایی روبه‌رو می‌شوم كه برایم قابل باور نیست. بچه‌های نوجوان آنجا خیلی بامهارت بیلیارد بازی می‌كنند. توجه كنید كه خود بازی ایرادی ندارد، ولی آنان شرط‌بندی می‌كنند.»