در پنجمین روز اعتراض‌های مردمی در مصر فشار بر حسنی مبارک در داخل و از سوی خارج افزایش یافته است. با وجود آنکه مبارک عمر سلیمان را به معاونت خود برگزید و فردی تازه را به ریاست کابینه منصوب کرد، تظاهرات در روز شنبه (۲۹ ژانویه / ۹ بهمن) همچنان در شهرهای مختلف مصر ادامه یافت. طبق گزارش‌های منتشر شده، از روز جمعه تا کنون حدود ۱۰۰ نفر در تظاهرات کشته شده‌اند. تنها ۱۲ نفر در روز شنبه در شهر بنی سیف، که در ۱۴۰ کیلومتری قاهره پایتخت مصر‌ واقع شده است، جان خود را از دست دادند. در همین روز دو نفر در قاهره، دو نفر در رفح و پنج نفر در اسماعیلیه کشته شدند.

حسنی مبارک تنها چند ساعت پس از آنکه کابینه مصر را منحل کرد، رئیس سازمان اطلاعات و امنیت مصر، عمر سلیمان را که از افراد مورد اعتمادش است، به سمت معاونت رئیس جمهوری منصوب کرد. این نخستین بار از زمان آغاز ریاست جمهوری مبارک در سال ۱۹۸۱ است که او کسی را به عنوان معاون خود تعیین می‌کند.

مبارک همچنین احمد شفیق را که تا کنون در مقام وزارت هوانوردی بود، به نخست‌وزیری منصوب کرد. به گزارش رسانه‌های دولتی مصر، وظیفه تشکیل کابینه‌ای جدید به شفیق محول شده است. شفیق چه در نزد رهبری مصر و چه در نزد اپوزیسیون به عنوان سیاستمداری معتبر شناخته شده است.

آیا تغییر کابینه کمک می‌کند؟

مبارک پس از چند روز سکوت سرانجام جمعه شب (۲۸ ژانویه / ۸ بهمن) در باره تظاهرات اعتراضی مردم در مصر موضع گرفت. او اعلام کرد که کابینه تغییر خواهد کرد و اصلاحات سیاسی و اقتصادی انجام خواهند گرفت.

اما این وعده‌ها نتوانستند معترضان را آرام کنند. روز شنبه با وجود مقرراتی که برای منع رفت و آمد وضع شده بود، باز تظاهرات اعتراضی در قاهره و اسکندریه و سوئز برپا شد. دهها هزار نفر در تظاهرات قاهره شرکت کردند و خواستار استعفای رئیس‌جمهور مبارک شدند.

اخلال در امنیت مردم

به گزارش خبرگزاری آلمان، ضمن ناآرامی‌ها در مصر هزاران زندانی از زندان‌های این کشور فرار کرده‌اند. در میان زندانیان فراری محکومان با جرم‌های سنگین و اسلام‌گرایان افراطی هم هستند. به گزارش تلویزیون محلی مصر، شش‌هزار زندانی تنها موفق به فرار از زندان ابو زعبل در نزدیکی قاهره شده‌اند.

ارتش از برخی ساختمان‌های دولتی و نیز مراکز جلب توریست، چون موزه مصر، با زره‌پوش حفاظت می‌کند. افزون بر آن، سربازان در برخی خیابان‌ها گشت می‌دهند، اما علیه تظاهرکنندگان اقدامی نمی‌کنند. نیمه‌شب شنبه نیز گروهی در حال غارتگری و حمله به مغازه‌ها بودند. در بسیاری جاها صدای تیر شنیده می‌شد. رسانه‌های دولتی مصر خبر دادند که سربازان ارتش توانسته‌اند عده‌ای از غارتگران را دستگیر کنند. مردم برخی محله‌ها از ترس غارتگران خود سنگر ساخته، برای حفاظت از خانه و مغازه خود پاس می‌دهند.

فشار البرادعی، نگرانی غرب

محمد البرادعی، ‌برنده جایزه نوبل صلح که به مصر بازگشته است، از مبارک ۸۲ ساله بار دیگر خواست که از پست خود کناره‌گیری کند. رئیس پیشین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مصاحبه با فرستنده تلویزیونی فرانس ۲۴ گفت که در تظاهرات شرکت خواهد کرد.

البرادعی در مصاحبه با فرستنده تلویزیونی الجزیره انتصاب یک معاون رئیس‌جمهور و نخست وزیر جدید را بی‌فایده خواند و گفت: «ما از تغییر رژیم حرف می‌زنیم.»

در این میان نگرانی جهانی از بالا گرفتن بحران بیشتر می‌شود. دولت‌های آلمان، فرانسه و بریتانیا از مبارک به تاکید خواسته‌اند، در برابر تظاهرات صلح‌آمیز مردم دست به خشونت نزند و آزادی‌های دمکراتیک را تضمین کند.

صدراعظم آلمان، آنگلا مرکل، رئیس‌جمهور فرانسه، نیکلا سارکوزی، و نخست وزیر بریتانیا، دیوید کامرون، از مبارک خواستند که امکان شروع روند تحولی را بدهد که نخستین نشانه آن می‌تواند انتخاباتی آزاد و سالم باشد.

رئیس‌جمهور آمریکا، باراک اوباما، بار دیگر بر لزوم «گامهای مشخص برای اصلاحات سیاسی» در مصر و دوری جستن از اعمال خشونت تاکید کرد. به گفته کاخ سفید، اوباما پس از مشورت با ستاد امنیت ملی آمریکا این موضع را بیان کرده است.

KG/BB