ورزش، تاریخ، سیاست، هنرپیشه‌های مشهور، کارگردانی ‌کارآ و پرآوازه؛ فیلم سینمایی "اینویکتوس ـ غلبه‌ناپذیران" برای این که به فیلمی موفق و پرفروش بدل شود، همه‌ی شرایط را در خود یک‌جا دارد. مبارزه علیه پیامدهای تبعیض نژادی و تلاش برای آشتی‌دادن سیاهپوستان و سفیدپوستان در آفریقای جنوبی از راه ورزش رگبی، دستمایه‌ی اصلی این فیلم است که بر اساس رویدادی واقعی تهیه‌شده: تیم ملی آفریقای جنوبی، حدود یک سال پس از پایان حکومت نژاد‌پرستانه‌ی "دکلرک" در این کشور، در بازی‌های بین‌المللی ‌رگبی سال ۱۹۹۵، قهرمان جهان شد.

حقوق برابر برای سیاه و سفید

این موفقیت غیرقابل پیش‌بینی، حاصل تلاش‌های خستگی‌ناپذیر نلسون ماندلا به عنوان نخستین رئیس جمهور سیاهپوست آفریقای جنوبی بود که تیم ملی رگبی این کشور را به نماد "وحدت درونی" اهالی سفید و سیاهپوست آن تبدیل کرد. تا سال ۱۹۹۲ بازیکنان این تیم، سفیدپوست بودند و سیاهپوستان و بازیکنان دیگر تیم‌های ملی آفریقای جنوبی، پشتیبانی خود را از "این ملی‌پوشان نژادپرست" دریغ می‌کردند. ماندلا پس از آزادی از زندان، به عنوان رئیس‌جمهور این کشور، تنها کسی بود که "از برابری حقوق واقعی برای همه‌ی مردم، چه سیاه، چه سفید در آفریقای جنوبی" دفاع کرد. او هرچند با این سیاست، دوستان و همراهان بسیاری را از خود راند، ولی با این حال از دامن‌زدن به نفرت دیرینه و ژرف بین اهالی این کشور جلوگیری کرد. او به عنوان اولین اقدام، از "گارد محافظ" خود که سیاهپوست بودند، خواست با محافظان سفیدپوستش همکاری کنند.

گذر از نمودهای نژادپرستانه

کلینت ایستوود، کارگردان فیلم "اینویکتوس (Invictus)" با همین دید، به رویدادهای سیاسی ـ اجتماعی آفریقای جنوبی در کار خود می‌پردازد و از این رو چندان روی نمودهای سیاست‌های نژادپرستانه‌ی حکومت‌های سفیدپوست گذشته مکث نمی‌کند. او این نشانه‌ها را تنها در چارچوب رویدادهای مهم‌تری می‌گنجاند: از جمله در نمایی که کاپیتان تیم رگبی (مت دیمن) در اتاق نشیمن خانه‌ی خود با خانواده‌اش در حال تماشای مسابقه‌ی رگبی در تلویزیون است. در پس‌زمینه‌ی این صحنه خدمتکار سیاهپوست او را می‌بینیم که به کار خانه و اتوکشی مشغول است. سفر اعضای سفیدپوست تیم رگبی به جزیره‌ی "روبن" برای دیدن سلول انفرادی ماندلا که از سال ۱۹۶۲ تا ۱۹۹۰ در آن زندانی بود، هم از همین صحنه‌‌هاست.

"هنرپیشه‌ی غیرمتعارف"

فیلم "اینویکتوس" موفقیت خود را بیش از هر چیز مدیون بازی هنرپیشه‌های ماهری چون مورگان فریمن (Morgan Freeman)، در نقش نلسون ماندلا، و مت دیمن (Matt Damon) در نقش کاپیتان فیلم رگبی آفریقای جنوبی است. یک "هنرپیشه‌ی غیرمتعارف" دیگر هم، در این فیلم پرهیجان و پرکشش نقش دارد: بازی رگبی. ماندلا در صحنه‌ای از فیلم در تعریف این بازی می‌گوید: «فوتبال بازی جنتلمن‌هاست که کارگرها آن را بازی می‌کنند، و رگبی، بازی کارگرها که جنتلمن‌ها آن را بازی می‌کنند.» همین نکته، بُعد سیاسی فیلم را که به گفته‌ی کاپیتان تیم، آشتی دادن جنتلمن‌ها و کارگران با هم بود، مشخص می‌کند. استدلال ماندلا: «ما در وضعیتی نیستیم که از قدرت مالی و تجربه‌ی بخشی از مردم کشورمان صرفنظر کنیم.»

پرداخت تصویری این سیاست، محور اصلی فیلم پرکشش ۱۳۴دقیقه‌ای کلینت ایستوود است. او برای انتقال آن، از نمایش رویداد‌های جنبی و داستان‌های عشقی و رقابت‌های جزیی که اغلب ویژگی‌های "فیلم‌های ورزشی" را می‌سازد، چشم می‌پوشد و تنها به ُکنه مطلب می‌پردازد. همین امر هم موفقیت چشمگیر "اینویکتوس“ را توضیح می‌دهد: کمپانی برادران وارنر، به تازگی دی وی دی (DVD) این فیلم را هم به بازار عرضه کرده است.

برای دیدن نماهای فیلم روی نشانه‌ی » کلیک کنید:

FF/KG