مجمع جهانی دانشجویی: شرکت بیش از ۷۰ هزار دانشجو در جنبش مهسا
۱۴۰۳ خرداد ۱۶, چهارشنبه
بنا بر گزارش آماری مجمع جهانی دانشجویی، بیش از ۷۰ هزار دانشجو در اعتراضات سراسری پاییز ۱۴۰۱ شرکت داشتهاند. نزدیک به ۴۰۰۰ دانشجو نیز هدف انواع سرکوب دستگاههای اطلاعاتی و امنیتی جمهوری اسلامی قرار گرفتهاند.
تبلیغات
بر اساس آمارهای فاش شده از مرکز حراست وزارت علوم و تحقیقات و فناوری ایران تعداد کل شرکتکنندگان در جنبش "زن، زندگی، آزادی" در طول پاییز ۱۴۰۱ از ۷۰ هزار و ۱۴۱ دانشجو فراتر رفته است. این آمار که به خبرنامه امیرکبیر "درز" کرده، بخشی از گزارشی را تشکیل میدهد که توسط این خبرنامه تهیه و روز چهارشنبه ۱۶ خرداد در وبسایت مجمع جهانی دانشجویی (GSF) منتشر شده است.
پس از کشته شدن مهسا ژینا امینی در بازداشت گشت ارشاد اعتراضات دانشجویی در سراسر ایران گسترش یافت. اولین اعتراض دانشجویی در ایران در ۲۷ شهریور ۱۴۰۱ در دانشگاه تهران برگزار شد. روز بعد در ۲۸ شهریور، یکی از بزرگترین اعتراضات دانشجویی در دانشگاه صنعتی امیرکبیر رخ داد که گزارشها حاکی از شرکت بیش از هزار دانشجو در آن بود.
هراس رژیم جمهوری اسلامی از اعتراضات گسترده به حدی رسید که وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به همه دانشگاههای ایران دستور داد تا اولین هفته کلاسهای خود را به صورت مجازی برگزار کنند. سرکوب بیسابقه دانشگاههای ایران در هفتههای پس از بازگشایی کلاسها تشدید شد.
نیروهای امنیتی و عوامل لباس شخصی در مهر ۱۴۰۱ وارد دانشگاه صنعتی شریف شدند و با تفنگ بادی و پینت بال به سوی دانشجویان شلیک کردند. این اقدام در بین دانشجویان ایرانی به "یکشنبه سیاه شریف" معروف است.
نهادهای سرکوب
از آبان ۱۴۰۱ تا دیماه همان سال با همکاری سازمان اطلاعات فراجا، سازمان اطلاعات استان تهران، سازمان اطلاعات سپاه، سازمان بسیج دانشجویی، سازمان بسیج اساتید، مرکز حراست وزارت علوم، مدیرکل حراست دانشگاههای ایران معاون اطلاعات قرارگاه ثارالله سپاه و دفتر فرماندهی قرارگاه ثارالله سپاه بیش از ۳۷۸۹ دانشجو به طرق مختلف سرکوب شدند.
گزارش میگوید، از از شهریور ۱۴۰۱ تا اسفند ۱۴۰۲ بیش از ۸۰۴ دانشجو بازداشت شدهاند. ۵۹۸ نفر از آنها پسر و ۲۰۶ نفرشان دانشجویان دختر هستند. ۹۶ درصد از این دانشجویان از دانشگاههای دولتی و چهار درصد از دانشگاههای خصوصی بودهاند. ۳۸ درصد دانشجویان از دانشگاههای استان تهران بودهاند که بیشترین مشارکت را داشتهاند.
خیزش دانشجویی و علل استمرار و گستردگی آن
02:34
دانشگاههای صنعتی امیرکبیر و علامه طباطبایی هر کدام ۱۱۵ دانشجوی بازداشتی داشتهاند که بیشترین تعداد دانشجویان بازداشتی بوده است.
بر اساس اسنادی که برای اولین بار در خبرنامه امیرکبیر در پاییز ۱۴۰۲ منتشر شد، در اوج اعتراضات جنبش"زن، زندگی، آزادی" بیش از ۲۸۴۳ دانشجو به کمیتههای انضباطی دانشگاه معرفی شدند. بیشترین آنها از دانشگاه علم و صنعت (۳۲۴)، شهید باهنر کرمان (۲۸۲) و دانشگاه صنعتی امیرکبیر (۱۵۷) بودند.
همچنین در این مدت بیش از ۶۴۳ دانشجو از ورود به دانشگاههای ایران منع شدند که باز در راس آنها دانشگاه صنعتی امیرکبیر با ۱۱۹ دانشجو بیشترین تعداد را به خود اختصاص داده و پس از آن دانشگاه علامه طباطبایی با ۱۱۸ دانشجو و دانشگاه صنعتی شریف با ۹۰ دانشجو در رتبههای بعدی قرار گرفتهاند.
در جریان اعتراضات جنبش مهسا در پاییز ۱۴۰۱ حداقل ۲۸۱ دانشجو تعلیق شدند که دانشگاه تهران با ۸۸ دانشجو بیشترین تعداد را داشت. پس از آن دانشگاه ملایر با ۴۷ دانشجو و دانشگاه یاسوج با ۳۲ دانشجو در ردههای بعدی قرار گرفتند. برای حداقل ۲۲ دانشجوی معترض دانشگاه مازندران در جریان این جنبش در پاییز ۱۴۰۱ ممنوعیت خروج از کشور صادر شد و از خروج قانونی آنها از ایران جلوگیری شد.
اخراج اساتید
بیش از ۵۸ استاد از دانشگاههای مختلف ایران به طرق مختلف از جمله تعلیق، اخراج و دستگیری سرکوب شدهاند. بیشترین آمار مربوط به دانشگاه آزاد اسلامی با ۱۳ استاد است. دانشگاه تهران با هشت استاد و دانشگاه شهید بهشتی با هفت استاد در ردههای بعدی هستند.
در جریان جنبش "زن، زندگی، آزادی" بیش از ۳۰۰ بیانیه مختلف از سوی گروههای دانشجویی در ایران صادر شده است. حدود ۸۳ درصد از این بیانیه ها توسط دانشجویان معترض نوشته شده و تنها ۱۷ درصد از سوی گروههای وابسته به نظام بوده است. بیش از ۲۵۰ بیانیه با محوریت تحریم کلاسها و امتحانات، بیش از ۲۰۰ بیانیه در محکومیت سرکوب و خشونت علیه زنان، بیش از ۲۰۰ بیانیه در محکومیت قتل مهسا امینی، بیش از ۱۵۰ مورد انتقاد یا مخالفت با حجاب اجباری و بیش از ۱۵۰ بیانیه در اعتراض به بازداشت دانشجویان صادر شده است.
بالاترین سطح اعتراضات و سرکوب
بیش از ۱۱۶ اداره حراست در دانشگاههای ایران با همکاری کمیتههای انضباطی و یگانهای حراست فیزیکی، شناسایی و برخورد با دانشجویان معترض در محیطهای دانشگاهی و ارجاع آنها به وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه خارج از دانشگاه را بر عهده داشتهاند.
در دو سال گذشته شيوههای مختلف سرکوب در دانشگاههای ايران ادامه یافته است. این روشها شامل تعلیق، اخراج، دستگیری و زندانی کردن دانشجویان است که همگی توسط نهادهای امنیتی اجرا میشوند. با وجود این تحرکات و اعتراضات دانشجویی در دوران سرکوب شدید نیز به اشکال مختلف ادامه داشته است.
تحلیلها نشان میدهد که میزان سرکوب در جریان جنبش "زن، زندگی، آزادی" در مقایسه با اعتراضات به تقلب در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ و اعتراضات سراسری دانشجویان دانشگاه تهران در سال ۱۳۷۸ به بالاترین حد خود رسیده است. نهادهای سرکوبگر نیز از هر ابزار ممکن برای تشدید سرکوب استفاده کردهاند.
"زن زندگی آزادی"؛ یک سال بیسابقه به روایت تصویر
قتل ژینا مهسا امینی در زندان پلیس امنیت اخلاقی جنبش "زن زندگی آزادی" که در تاریخ ایران بیسابقه است را پدید آورد. روایت تصویری از پایداری جنبشی که در عمر یکسالهاش با سرکوبی عبث و همبستگی جهانی روبرو شد.
عکس: UGC
یک سال سرکوب عبث
این تصویر در روز ۲۱ شهریور سال ۱۴۰۲ در یکی از خیابانهای تهران، پایتخت ایران به ثبت رسیده است. یک سال پیشتر در روز سهشنبه ۲۲ شهریور، دختر جوانی که به همراه خانواده در سفری به تهران رفته بود، در مقابل مترو حقانی توسط گشت ارشاد بازداشت شد. در این فاصله ایران شاهد جنبش عظیم زن، زندگی، آزادی، سرکوب، همبستگی جهانی و از دست رفتن بیشتر مشروعیت حکومت جمهوری اسلامی شده است.
عکس: Morteza Nikoubazl/NurPhoto/picture alliance
مرگ ژینا مهسا و آغاز اعتراضات
روز چهارشنبه ۲۳ شهریور ۱۴۰۱ تصویری از دختری بنام ژینا مهسا امینی روی تخت بیمارستان و درحالی که به کما رفته بود در شبکههای اجتماعی منتشر شد. این تصویر غم و خشم مردم را برانگیخت. روز جمعه پزشکان دستگاهها را خاموش کردند و ژینا مهسا امینی جان باخت. از همان روز تجمعات پراکنده در خیابانهای اطراف بیمارستان کسری و حمله نیروهای امنیتی به معترضین آغاز شد.
عکس: UGC
نام ژینا نماد شد؛ زایش جنبش "زن، زندگی، آزادی"
روز شنبه ۲۶ شهریور، پیکر ژینا مهسا امینی با حضور هزاران نفر در آرامستان "آیچی" سقز به خاک سپرده شد. در این مراسم زنان با چرخاندن روسریهایش در هوا شعار "ژن، ژیان، ئازادی" سر دادند. بر سنگ مزار ژینا مهسا امینی به کردی نوشته شده بود: «ژینا جان نخواهی مرد، نامت نماد میشود.»
عکس: Mukriyannewsagency
آغاز اعتراضات سراسری و سرکوب معترضان
در سه روز پایانی شهریورماه، دهها هزار نفر در شهرهای مختلف ایران در اعتراض به قتل ژینا مهسا امینی به خیابانها رفتند. حکومت جمهوری اسلامی نیز با تمامی ابزار سرکوب به مقابله با معترضان پرداخت.
عکس: UGC
بازداشت بیش از یکصد خبرنگار
۳۱ شهریور نیلوفر حامدی و یک هفته بعد الهه محمدی در ارتباط با پوشش خبری قتل ژینا مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد، بازداشت شدند. نهادهای اطلاعاتی در بیانیهای الهه محمدی و نیلوفر حامدی را به ارتباط با دولتهای خارجی متهم کردند. اکبر منتجبی، رئیس هیات مدیره انجمن صنفی روزنامه نگاران استان تهران گفته است: «بررسیها نشان میدهد در یکسال گذشته بیش از ۱۰۰ خبرنگار بازداشت شدهاند.»
کشتار و روایتهای دروغ بلندگوهای تبلیغاتی
نوجوانانی چون "نیکا شاکرمی" و "سارینا اسماعیلزاده" و زنان جوانی چون "حدیث نجفی" در اعتراضات روزهای آخر شهریور به قتل رسیدند. دستگاههای تبلیغاتی جمهوری اسلامی سعی کردند با اغتشاشگر خواندن معترضین و انتشار مطالبی همچون "بیماریهای پیش زمینهای" و "خودکشی" روایتی دیگر از کشتار معترضین ارائه کنند.
عکس: UGC
اعتراض در مدارس و دانشگاهها
دانشجویان و بخصوص دانشآموزان نیز به جنبش زن، زندگی، آزادی پیوستند و با تجمع، درآوردن روسری و سر دادن شعار زن زندگی آزادی، پاره کردن عکس خامنهای و خمینی از کتابهای درسی و آتش زدن آن، اعتراض خود را نشان دادند. در حمله نیروهای امنیتی به مدرسه "شاهد" در اردبیل، "اسرا پناهی"، دانشآموز این مدرسه در اثر خونریزی ناشی از ضرب و شتم ماموران جان باخت.
عکس: SalamPix/abaca/picture alliance
ترانه "برای..." به سرود جنبش تبدیل شد
دو روز بعد از انتشار ترانه "برای..." توسط شروین حاجیپور، ماموران امنیتی او را در روز هفتم مهر بازداشت کردند. این ترانه که تنها در صفحه شخصی شروین حاجیپور ۴۰ میلیون بازدید کننده داشت به سرود جنبش "زن، زندگی، آزادی" تبدیل و به چند زبان دیگر نیز ترجمه و اجرا شد. از این ترانه و شروین حاجیپور با جایزه معتبر و بینالمللی "گرمی" تقدیر شد.
عکس: Khaled Desouki/AFP/Getty Images
جمعه خونین زاهدان
در پی تجاوز یک فرمانده انتظامی به یک دختر ۱۵ ساله در چابهار، شهروندان بلوچ، هشتم مهر در خیابانهای زاهدان دست به اعتراض زدند. ماموران با به رگبار بستن معترضین دستکم ۱۰۸ نفر کودک، نوجوان، مرد و زن را به قتل رساندند. سپاه در ابتدا مدعی شد که گروه "جیش العدل" به مردم شلیک کرده، اما وقتی مشخص شد تیراندازی از پشت بام کلانتری شماره ۱۶ زاهدان بود، حکومت مدعی شد که معترضان قصد حمله به کلانتری را داشتند.
عکس: UGC/AFP
قتل خدانور و رقصی بهیادماندنی
خدانور لجهای، جوان ۲۷ ساله بلوچی که قبلا بهخاطر مقاومت در مقابل یک نیروی بسیج، بازداشت و در کلانتری تشنهلب به یک میله بسته شده بود، در روز دهم مهر ماه دراثر اصابت گلوله به کلیهاش، جان باخت. انتشار ویدیویی از رقص خدانور و شور زندگی او، بعدها به نمادی برای مقاومت مدنی مردم ایران تبدیل شد.
عکس: SalamPix/ABACA/abaca/picture alliance
حمله به دانشگاه و اخراج اساتید
دانشجویان معترض که در دانشگاه صنعتی شریف بسط نشسته بودند در روز دهم مهر با همکاری مسئولان دانشگاه و نیروهای امنیتی مورد ضرب و شتم قرار گرفتند. در این روزها دهها دانشجو بازداشت شدند. از آن روز به بعد دانشجویان بسیاری تعلیق و اخراج شدهاند. مجوز بسیاری از تشکلهای دانشجویی لغو شده و صدها استاد دانشگاه اخراج شدهاند.
عکس: UGC
آتشسوزی در زندان اوین
همزمان با اعتراضات سراسری روز شنبه ۲۳ مهر، اخبار حاکی از شنیده شدن صدای انفجار و دیده شدن دود و آتشسوزی در زندان اوین بودند. به گزارش مرکز رسانه قوه قضائیه ایران، ۴ زندانی کشته و ۶۱ نفر نیز مجروح شدند. با درگذشت ۴ نفر دیگر از مجروحان در روزهای بعد، شمار زندانیان کشتهشده به ۸ نفر رسید. غلامحسین محسنی اژهای، رئیس قوه قضائیه این آتشسوزی را "کار عوامل دشمن" خواند.
عکس: SalamPix/abaca/picture alliance
زنان گیسوان خود بریدند
از زمان آغاز اعتراضات، شمار زیادی از زنان در ایران و بسیاری دیگر از کشورهای جهان در حرکتی نمادین و برای نشان دادن خشم ، غم و اعتراض خود با برداشتن حجاب، موهای خود را بریدند.
از هنگام قتل ژینا مهسا امینی، ایرانیان بسیاری در خارج از کشور در حمایت از اعتراضات در ایران به خیابانها رفتند، اما با فراخوان حامد اسماعیلیون، سخنگوی وقت خانوادههای دادخواه سرنگون کردن هواپیمای اوکرائینی توسط سپاه پاسداران، بیش از دهها هزار نفر از ایرانیان اروپا روز ۳۰ مهر در برلین، پایتخت آلمان جمع شدند و همبستگی خود را با خیزش زن، زندگی، آزادی اعلام کردند.
عکس: Markus Schreiber/AP Photo/picture alliance
چهلم ژینا
تصاویر حضور دهها هزار نفر در مراسم چهلم ژینا مهسا امینی در روز چهارم آبان شگفتی آفرید و به روزی شاخص در جنبش زن، زندگی، آزادی تبدیل شد.
عکس: NNSRoj
چهلم خونین حدیث نجفی
مراسم چهلم حدیث نجفی در روز ۱۲ آبان با مداخله ماموران امنیتی به خون کشیده شد. دهها نفر از جمله محمود کشوری، مهرشاد شهیدی، مهسا موگویی، غزاله چلابی، حسینعلی کیاکجوری و بهنام لایقپوربا تیراندازی مستقیم ماموران به قتل رسیدند. یک بسیجی بهنام روحالله عجمیان نیز در این درگیریها کشته شد که در رابطه با این پرونده چندین حکم اعدام صادر شد و احکام اعدام محمد مهدی کرمی و محمد حسینی در روز ۱۷ دی اجرا شد.
عکس: SalamPix/abaca/picture alliance
کشتار در کردستان
در روزهای ۲۴، ۲۵ و ۲۶ آبان مراسم یادبود کشتهشدگان آبان ۱۳۹۸ در شهرهای مهاباد، بوکان، سقز، سنندج و دیواندره با حمله نیروهای امنیتی و کشته شدن دهها شهروند همراه شد. در روزهای ۲۸، ۲۹ و ۳۰ آبان نیز نیروهای سپاه به شهرهای مهاباد، جوانرود و بوکان حمله بردند. شاهدان از مقاومت مردم با دست خالی خبر دادند.
عکس: SalamPix/ABACA/picture alliance
قتل کیان پیرفلک و سناریوی تکراری
در ایذه خودرویی در اعتراضات روز ۲۵ آبان به رگبار بسته شد که در آن کیان پیر فلک، کودک ده ساله کشته شد و پدرش نیز جراحات سنگینی برداشت. مادر کیان پیرفلک، ماهمنیر مولاییراد طی سخنانی در مراسم خاکسپاری او روایت حکومت مبنی بر حمله نیروهای نزدیک به "مجاهدین خلق" را رد کرد.
عکس: Shej
پشتیبانی هنرمندان از جنبش زن، زندگی آزادی؛ بازداشت رپرها
شمار زیادی از هنرمندان دنیای سینما، تئاتر و موسیقی از جنبش زن، زندگی، آزادی حمایت کردند. در این میان توماج صالحی خواننده رپ اعتراضی پس از ۲۱شهریور سال ۱۴۰۰ برای دومینبار و در روز ۸ آبان دستگیر شد. سامان یاسین، خواننده رپ اهل کرمانشاه نیز در روز ۱۰ مهر توسط نیروهای امنیتی بازداشت شد. در جدیدترین مورد نیز مهدی یراحی در ۶ شهریور ۱۴۰۲ پس از خواندن ترانهٔ "روسریتو" در تهران دستگیر شد.
فراخوان به اعتصاب
در پی فراخوان به اعتصاب، بازار در اغلب شهرهای ایران در روزهای ۱۴، ۱۵ و ۱۶ آذر تعطیل بود. همزمان اعتصابهای پراکنده و متعددی هم در مراکز تولیدی و خدماتی در مناطق مختلف ایران در جریان بود.
عکس: UGC
آغاز اعدامها
در روز ۱۷ آذر و پس از ۷۴ روز بازداشت، محسن شکاری اعدام شد. قوه قضائیه حتی منتظر درخواست اعاده دادرسی او هم نشد. در روز ۲۱ آذر هم مجید رضا رهنورد به اتهام قتل دو بسیجی اعدام شد. او در ویدیویی درحالی که چشمبند داشت گفت که بر سر مزارم شادی کنید و آهنگهای شاد پخش کنید.
عکس: Christoph Hardt/Panama Pictures/picture alliance
اعتراضات شبانه
در دیماه اعتراضات در تاریکیها شبها، پشتبام خانهها وشعار دهی در شب، شعار نویسی و آتشزدن بنرهای تبلیغاتی حکومتی تبدیل شد.
عکس: 1500 Tasvir
کنفرانس امنیتی مونیخ، دعوت از مخالفان بهجای نمایندگان رسمی
در پنجاه و نهمین دوره کنفرانس امنیتی مونیخ که از ۲۸ بهمن به مدت سه روز برگزار شد، بهجای نمایندگان دولتهای روسیه و جمهوری اسلامی ایران، شماری از مخالفان این حکومتها دعوت شدند. مسیح علینژاد، نازنین بنیادی و شاهزاده رضا پهلوی به نمایندگی از مخالفان دولت ایران در این همایش حضور یافتند.
عکس: Stephan Goerlich/MSC
دستگیریهای گسترده و "عفو"
همزمان با افزایش اعتراضات، تلاشها برای بازداشت معترضان نیز شدت گرفت. غلامحسین اژهای، رئیس قوه قضائیه در پانزده اسفند با ارائه آماری گفت که در جریان عفو اخیر تعداد کسانی که مشمول آن شدهاند «از مرز هشتاد هزار نفر گذشته است».
عکس: SalamPix/ABACA/picture alliance
مسمومیت دانشآموزان
در بهمنماه گزارشهای زیادی از مسمومیت دانشآموزان دبیرستانها، بهویژه دبیرستانهای دخترانه منتشر شد و خانوادههای نگران در مقابل ادارههای آموزشوپرورش به اعتراض پرداختند.
عکس: SalamPix/ABACA/picture alliance
منشور مهسا
شش نفر از چهرههای سرشناس اپوزیسیون جمهوری اسلامی در خارج از ایران در ۱۹ اسفند ماه متنی را با عنوان "منشور همبستگی و سازماندهی" منتشر کردهاند. حامد اسماعیلیون، نازنین بنیادی، رضا پهلوی، شیرین عبادی، مسیح علینژاد و عبدالله مهتدی اولین امضاکنندگان این متن بودند. چهار ماه بعد، این گروه بعد از اختلاف نظر و خروج نازنین بنیادی، حامد اسماعلیون و رضا پهلوی عملا از هم گسست.
عکس: iran-emrooz
سخنرانی شیرین عبادی در پارلمان اروپا
شیرین عبادی، برنده ایرانی جایزه نوبل و از چهرههای شاخص اپوزیسیون ایران، روز چهارشنبه، ۲۴ اسفندماه، در یک سخنرانی در صحن پارلمان اروپا، در حمایت از معترضان داخل کشور تأکید کرد که جمهوری اسلامی "قابل اصلاح نیست" و معترضان خواستار تغییر حکومت هستند.
از آغاز سرکوب جنبش اعتراضی و سراسری "زن، زندگی، آزادی" از سوی حکومت جمهوری اسلامی، اتحادیه اروپا، آمریکا، کانادا، بریتانیا، استرالیا و نیوزلند تحریمهایی را در بستههای جداگانه و در چندین نوبت علیه افراد حقیقی و حقوقی جمهوری اسلامی بهدلیل نقض حقوق بشر در ایران اِعمال کردهاند.
عکس: UGC
پلمب، پیامک و جامعه دوقطبی
برخورد قهری کارگزاران جمهوری اسلامی با واحدهای صنفی به دلیل آنچه عدم رعایت حجاب اجباری عنوان میشود رو به افزایش گذاشته و صدها واحد صنفی و گردشگری پلمب شدهاند. همچنین برای بسیاری از صاحبان خودروها پیامکهایی مبنی بر "کشف حجاب" ارسال شده است. همزمان درگیریهای بسیاری از سوی مردم با افرادی که "آمران به معروف و ناهیان از منکر" خوانده میشوند، گزارش شده است.