مجموعه "زنان ایران" اسپاتیفای؛ ترانه "برای" پیشتازجایزه گرمی
۱۴۰۱ بهمن ۱۱, سهشنبه
اسپاتیفای، بزرگترین پورتال پخش آنلاین موسیقی در آستانه مراسم جایزه "گرمی" مجموعهای گلچینشده از ترانهها با عنوان "زنان ایران" را منتشر کرد. ترانه "برای" اثر شروین حاجیپور پیشتاز دریافت یک جایزه ویژه گرمی است.
تبلیغات
مقاومتهای مردمی اخیر در برابر حکومت ایران اکنون پنجمین ماه خود از سر میگذراند. این خیزش که در واکنش به مرگ مهسا امینی در روز ۲۵ شهریور در یکی از مراکز گشت ارشاد آغاز شد، در اثر مقابله حکومت منجر به کشته شدن صدها نفر و نیز اعدام چهار معترض در ملاء عام، و بیش از ۱۸هزار زندانی از جمله خواننده معترض موسیقی "رپ"، توماج صالحی شد.
سایت فیلم و موسیقی "وریتی" از بازتاب شگرف اعتراضات ایران در خارج از کشور و تجلیل از مقاومت دلیرانه زنان ایران گزارش داده است.
در این گزارش آمده که در مراسم جایزه موسیقی "گرمی" امسال، ترانه «برای» شروین حاجیپور، موسیقیدان جوان ایرانی، پیشتاز افتتاحیه جایزه ویژه "ترانه برای تغییر اجتماعی" جای گرفته است. این نخستین بار است که یک جایزه ویژه به این موضوع اختصاص مییابد.
حال محبوبترین سرویس پخش آنلاین موسیقی، "اسپاتیفای"، در آستانه برگزاری مراسم بزرگ اعطای جوایز "گرمی" در ۵ فوریه (۱۶ بهمن)، مجموعهای از ترانههای گلچینشده با عنوان "زنان ایران" را راهاندازی کرده است.
لیلا کشفی ایرانی-آمریکایی که این لیست پخش (پلیلیست) هنرمندان را برای اسپاتیفای تنظیم کرده، میگوید، این اقدام با هدف تقویت صدای زنان ایرانی و متحدان جهانی آنها صورت گرفته است.
این همکار شرکت سرویسدهنده پخش دیجیتال اسپاتیفای میافزاید، مجموعه گلچینشده ویژگیهای عمده فرهنگ باستانی ایران را بازتاب میدهد که سرشار از شادابی موسیقی، رقص و هنر است و زیبایی و شکوه کشوری را جشن میگیرد که برای بسیاری ناآشنا است. این مجموعه از ۱۰۰ ترانه با مضامین مرتبط جهانی استخراج شده و یک انتخاب ۵۰ ترانهای بر اساس الگوریتم برای هر شنونده را عرضه میکند.
لیلا کشفی میگوید مجموعه "زنان ایران" نگرشهای چندین نسل ایرانیان را برجسته میکند، از خوانندههای سنتی ایرانی که در پنج دهه گذشته آهنگهای مورد علاقهی همیشگی را منتشر کردهاند، تا آهنگهای مدرنی که از مبارزه برای زندگی زیر حاکمیت جمهوری اسلامی سخن میگویند و برخی از آنها بهطور خاص بازتاب خیزش امروز ایران است. قطعههای کلاسیک یا معاصر به طور عمده به زبان فارسی هستند و برخی از منتخب های انگلیسی در آن پاشیده شده است.
در این مجموعه پنج ترانه از جمله ترانه "برای" شروین حاجیپور و "سوراخ موش" صالحی، آهنگ جمعی "دوباره" به رهبری گوگوش، "سرود زن" از مهدی یراحی و ترانهای با زیر عنوان "سرود آزادی" به انگلیسی ترجمه شده که اجراکنندگان آن خود را نوازندگان قومی مینامند.
گیسوبُران؛ نماد خشم و سوگواری
در اعتراض به مرگ مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد شماری از زنان ایرانی در حرکتی نمادین گیسوان خود را بریدند. این آیین از رسوم دیرینه ایرانیان در سوگواری است که حال به نمادی از خشم و اعتراض تبدیل شده است.
در اعتراض به مرگ مهسا (ژینا) امینی در بازداشت گشت ارشاد شماری از زنان ایرانی و حتی زنانی از دیگر کشورها در حرکتی نمادین گیسوان خود را بریدند. گیسو بریدن یا "زلف گشودن" بخشی از آیین دیرینه سوگواری در میان ایرانیان و همچنین ملتهای مختلف دیگر است.
به روایت معترضان، بریدن مو به نمادی از خشم تبدیل شده است. شهلا شفیق جامعه شناس، پژوهشگر و نویسنده ایرانی مقیم فرانسه در این باره مینویسد: «يکی از معناهای نمادين اقدام زنانی که برای اعتراض به حجاب اجباری گيسو میبرند اين است: شما هستی مرا با رشته مو و گيسوانم به بند کشيدهايد، پس من اين رشته را میبرم.»
عکس: Michael Kuenne/PRESSCOV/ZUMAPRESS.com/picture alliance
در اساطیر ایران باستان، ایزد بانوی مادر، سرور آسمان و طبیعت و همچنین نماد باران و باروری محسوب میشد. از همین رو است که گیسوبُران زنان اهمیت مییابد؛ زیرا به معنای قطع باروری و برکت تلقی میشود.
عکس: Mert Alper Dervis/AA/picture alliance
یکی از قدیمیترین آثار بازتاب آیین بریدن مو در "گیلگمش" به ثبت رسیده است. گیلگمش در سوگ یار نزدیک خود انکیدو موهایش را میبرد و میگوید: «دستور میدهم تا همه مردم اورک برتو بگریند و مویه مرگ سر دهند، مردم از اندوه سر خود را فرود خواهند آورد و آن هنگام که به زیر خاک روی، برای تو موهایم را بلند خواهم کرد.
عکس: Yiannis Kourtoglou/REUTERS
در شاهنامه فردوسی نیز فرنگیس همسر سیاوش در سوگ او او گیسوی خود را میبرد: همه بندگان موی کردند باز/ فرنگیس مشکین کمند دراز/ برید و میان را به گیسو ببست/ به فندق گل ارغوان را بخست
عکس: Ervin Shulku/ZUMAPRESS.com/picture alliance
حافط نیز در اشعار خود به این آیین اشاره کرده است و میگوید:« گیسوی چنگ بِبُرّید به مرگِ مِیِ ناب/ تا حریفان همه خون از مژهها بگشایند
عکس: Quinn Bender/ZUMAPRESS.com/picture alliance
سلمان ساوجی از شاعران قرن هشتم هجری هم در اشعار خود به بریدن مو اشاره کرده و میگوید:« ای صبحدم، چه شد که گریبان دریدهای/ وی شب، چه حالت است که گیسو بریدهای/ ای پرچم، از برای چه مو باز کردهای/ وی سنجق، از عزای که گیسو بریدهای
عکس: Remon Haazen/ZUMAPRESS.com/picture alliance
سیمین دانشور هم در رمان "سووشون" از درخت گیسو نوشته است: « «درخت گیسو در تمام گرمسیر معروف است. اول بار که درخت گیسو را دیدم، از دور خیال کردم درخت مراد است. نزدیک که رفتم دیدم گیسهای بافته شده به درخت آویزان کردهاند؛ گیسهای زنهای جوانی که شوهرهایشان جوانمرگ شده بود.»
عکس: Mert Alper Dervis/AA/picture alliance
نجمالدین گیلانی و همکاران در کتاب "بررسی تحلیلی و تطبیقی سوگ آئینهای لری و کردی با سنت سوگواری در شاهنامه به "خراشیدن روی و برین گیسو" و پیچاندن آن به دور دست در میان اقوام ایرانی کرد و لر اشاره میکند. در آیین چمر که در میان مردم استانهای کرمانشاه، ایلام و لرستان رواج دارد، زنان به زاری پرداخته و گیسوی خود را پریشان میکنند.
عکس: Fredrik Persson/TT NYHETSBYRÃ N/picture alliance
بریدن مو تنها مختص فرهنگ ایران نیست. چهارم مهرماه، هزاران تن از زنان کرد شمال سوریه در همبستگی با زنان ایرانی تجمعی برپا کردند و شمار زیادی از آنان به نشانه اعتراض گیسوان خود را بریدند. ملک موسو، خواننده مشهور ترکیهای نیز در حمایت از جنبش اعتراضی زنان، هنگام اجرای کنسرت موهایش را چید.