محافل دیپلماتیک: مذاکرات برجام وارد دشوارترین مرحله شده است
۱۴۰۰ خرداد ۱۳, پنجشنبه
محافل دیپلماتیک اروپا ضمن اشاره به پیشرفت مذاکرات برجامی با ایران گفتهاند، گفتوگوها وارد دشوارترین مرحله شده است. از سوی دیگر عباس عراقچی، رئیس هیأت مذاکرهکننده ایران گفته است، دور آینده میتواند دور پایانی باشد.
تبلیغات
به گفته محافل دیپلماتیک اروپایی در دور پنجم مذاکرات کمیسیون مشترک برجام که چهارشنبه ۱۲ خرداد (۲ ژوئن) در وین به پایان رسید، پیشرفتهایی حاصل شده است.
به گزارش خبرگزاری آلمان دیپلماتهای اروپایی در عین حال تصریح کردهاند که گفتوگوهای برجامی با جمهوری اسلامی وارد "دشوارترین مرحله" شده و طرفین باید هنوز "سختترین تصمیمها را بگیرند".
عباس عراقچی، رئیس هیأت مذاکرهکننده ایران پس از پایان دور پنجم گفتوگوها تصریح کرد: «امروز بعد از تقریبا ده روز فشرده کاری به نقطهای رسیدیم که همه هیأتها احساس کردند، یک بار دیگر باید به مشورتهای بیشتر در پایتختهایشان بپردازند.»
خبرگزاری دولتی جمهوری اسلامی، ایرنا بامداد پنجشنبه ۱۳ خرداد به نقل از عراقچی نوشت: «اعضای برجام و آمریکاییها باید تصمیات سخت خودشان را بگیرند.» به گفته او دور بعدی مذاکرات میتواند دور پایانی باشد.
البته این نخستین بار نیست که از دور پایانی سخن میرود. عراقچی اذعان داشت، خیلی از هیأتها امید داشتند که این دور آخر مذاکرات باشد. او در این رابطه افزود: «حدس میزدم که ما هنوز با نقطهای که یک توافق را جمعبندی کنیم، فاصله داریم، البته دور هم نیستیم.»
از ماه آوریل به این سو نمایندگان آلمان، فرانسه و بریتانیا به همراه نمایندگان چین و روسیه میان جمهوری اسلامی و آمریکا در راستای احیای برجام تلاش و میانجیگری میکنند.
به گفته تحلیلگران بحث بر سر این پرسشهای دشوار است که آمریکا حاضر به رفع چه تحریمهایی علیه جمهوری اسلامی است و چگونه میتوان مانع از آن شد که ایران از تأسیسات اتمی خود برای مقاصدی تسلیحاتی و نظامی استفاده کند.
گفتوگوهای طرفین قرار است در روز پنجشنبه آینده ۱۰ ژوئن (۲۰ خرداد ماه) در وین ادامه یابد. تا آن زمان طرفهای مذاکرات فرصت مشورت و رایزنی در پایتختهای خود را خواهند داشت.
بنا بر اظهارات عراقچی درباره مسائل اصلی مورد اختلاف بحثهای بسیار زیادی صورت گرفت و در باره هر کدام از آنها راهحلهایی وجود دارد که "این راهحلها باید مورد بررسی قرار گرفته و بهترین آنها انتخاب شود".
گفته میشود علت به تعویق افتادن ادامه مذاکرات دور پنجم کمیسیون مشترک برجام در وین، گزارشی است که روز دوشنبه گذشته ۳۱ مه از سوی آژانس بینالمللی انرژی اتمی منتشر شد.
رافائل گروسی، دبیرکل آژانس اعلام کرد که جمهوری اسلامی هنوز در ارتباط با آثار اورانیوم در دو سایت اعلام نشده اطلاعات کافی را به آژانس تحویل نداده است.
در این گزارش همچنین آمده بود که ذخایر اورانیوم غنیشده ایران در سه ماه اخیر، ۲۷۳ کیلوگرم افزایش یافته و به ۱۶ برابر سقف تعیینشده در برجام رسیده است. میزان کل ذخایر اورانیوم ایران در حال حاضر ۳۲۴۱ کیلوگرم تخمین زده شده است. طبق برجام این میزان باید حداکثر ۲۰۲ کیلوگرم باشد.
در پی خروج آمریکا از توافق هستهای در سال ۲۰۱۸ در دوران ریاستجمهوری دونالد ترامپ، جمهوری اسلامی نیز گام به گام از تعهدات برجامی خود کاسته است.
جو بایدن، رئیس جمهور کنونی آمریکا گرچه از بازگشت ایالات متحده به توافق هستهای جانبداری میکند، اما لغو تحریمها علیه جمهوری اسلامی را مشروط به بازگشت ایران به تعهدات برجامی و مذاکره در مورد برنامه موشکی ایران و نقش بیثباتکننده تهران در منطقه کرده است. از دید ایران اما این آمریکاست که باید گام نخست را در راستای رفع تحریمها بردارد.
حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران و بسیاری دیگر از اعضای ارشد دولت بارها ابراز اطمینان کردهاند که مذاکرات وین پیش از پایان عمر دولت دوازدهم به نتیجه نهایی برسد.
این در حالی است که عباسعراقچی در مورد دستیابی به یک توافق پیش از انتخابات ریاست جمهوری ایران ابراز تردید کرده است. انتخابات ریاست جمهوری در ایران روز ۲۸ خرداد برگزار میشود.
خروج از برجام و معاملاتی که دود میشوند
با امضای دونالد ترامپ، آمریکا از برجام خارج شد. سال گذشته شرکتهای آلمانی ۵/ ۳ میلیارد یورو به ایران و ۱۱۱ میلیارد یورو به آمریکا صادر کردند. معاملاتی که با خروج آمریکا از برجام به خطر افتادهاند در این گزارش تصویری:
عکس: Reuters/J. Ernst
با این امضای دونالد ترامپ، دولت آمریکا نه تنها از توافقنامه اتمی "برجام" خارج شده، بلکه میخواهد تحریمهای اقتصادی علیه جمهوری اسلامی را نیز بار دیگر از سر گیرد. بدین ترتیب هر شرکتی که با آمریکا و با دلار در سطح جهانی معامله میکند در صورتی که با ایران معامله کند، میتواند مشمول جریمه سنگینی بشود.
عکس: Reuters/J. Ernst
بسیاری از شرکتها و بخصوص بانکها معنی نقض تحریمها را بخوبی میدانند. کومرتس بانک آلمان در سال ۲۰۱۴ مجبور به پرداخت یک میلیارد و پانصد میلیون دلار و گروه "بی ان پی پاریبا" فرانسوی حتی ۹ میلیارد دلار جریمه پرداخت کرد.
عکس: picture-alliance/dpa
به گزارش اتاق بازرگانی آلمان، ده هزار شرکت آلمانی با ایران رابطه تجاری دارند و ۱۲۰ شرکت این کشور حتی با نیروی کار خود در ایران حضور دارند. آلمان در سال گذشته ۳ و نیم میلیارد یورو به ایران صادرات داشته درحالیکه ارزش صادرات آن به آمریکا بالغ بر ۱۱۱ میلیارد یورو بوده است.
عکس: picture-alliance/dpa/F. Motahari
ایرباس بزرگترین بازنده خروج آمریکا از برجام است. در ژانویه سال ۲۰۱۷ ایران سفارش خرید یکصد فروند هواپیمای ایرباس را به ارزش ۲۳ میلیارد یورو داد. سه فروند هواپیما به ایران تحویل داده شد و حالا آمریکا اجازه صادرات این هواپیما به ایران را لغو کرده است. کمپانی اروپایی ایرباس بخشی از تولیدات خود را در آمریکا تامین میکند.
عکس: FARS
کمپانی آمریکایی بوئینگ دو قرارداد با شرکتهای ایرانی آسمان برای فروش ۳۰ عدد هواپیما به ارزش ۳ میلیارد دلار و نیز قرارداد فروش ۸۰ فروند هواپیما با شرکت ایران ایر به ارزش ۱۶ میلیارد دلار امضا کرد. این سفارشها هیچگاه در تولید لحاظ نشدند و حالا هم دنیس مویلنبرگ، مدیریت بوئینگ، اعلام کرده است که "ما پیرو سیاست دولت آمریکا هستیم".
عکس: picture-alliance/dpa/Stringer
تاریخ اولین حضور زیمنس در ایران به کشیدن خط تلگراف لندن – بمبئی در ۱۵۰ سال پیش برمیگردد. جو کایزر، مدیر کمپانی زیمنس، از نخستین مدیران آلمانی بود که در آغاز سال ۲۰۱۶ به ایران سفر کرد و قراردادهای میلیاردی فروش توربینهای گازی و مدرنیزه کردن قطارهای ایران را به امضا رساند.
عکس: picture-alliance/dpa/T. Hase
کمپانی هنکل هیچگاه از بازار ایران خارج نشد و به همین دلیل جایگاه قدرتمندی در صنایع تولید شوینده و چسب دارد. "کاسپار رورستد"، مدیر پیشین این کمپانی، در سال ۲۰۱۵ و قبل از "برچیده شده تحریمها" گفته بود: «فروش میلیونی ما در بازار ایران (سه رقم دارد) و به افزایش آن هم خوشبین هستیم.» این کمپانی سال گذشته ۲۰ میلیارد یورو فروش داشته که یک درصد آن از بازار ایران است.
عکس: picture-alliance/dpa/M. Hitij
کمپانی دایملر، ایران خودرو و ماموت در ماه دسامبر سال ۲۰۱۷ قرارداد طولانی مدت تولید کامیون در ایران را به امضا رساندند. دایملر آلمان در سال ۲۰۱۰ سهم خود را در خودروسازی ایران واگذار کرده بود.
عکس: MEHR
کمپانی خودروسازی فولکس واگن هم تصمیم داشت از اواسط سال ۲۰۱۷ میلادی با کمک ایران خودرو و ماموت با مدلهای تیگوان و پاسات وارد بازار ایران شود. این خودروها در نمایشگاه بینالمللی خودرو تهران در سال گذشته نیز عرضه شدند.
عکس: jamejamonline
بازار خودروی ایران بصورت "سنتی" در دست صنایع خودروسازی فرانسه است. این صنایع از آنجایی که با آمریکا رابطهای ندارند، دستشان برای سرمایهگذاری در ایران بازتر است. کمپانی "PSA" در سال ۲۰۱۶ قرارداد همکاری برای تولید سه مدل پژو را در سال ۲۰۱۶ با ایران خودرو به امضا رساند. این سرمایهگذاری ۴۰۰ میلیون یورویی هنوز به نتیجه و سودی نرسیده و طرف ایرانی هم توان مالی ندارد.
عکس: Tasnim
خودروساز فرانسوی رنو در سال ۲۰۱۷ اعلام کرد یک سرمایهگذاری بزرگ به همراه خط تولید در ایران خواهد داشت. کارلوس غُصن (یا به فرانسوی گون- Carlos Ghosn) مدیر اجرایی شرکتهای خودروسازی رنو در آن زمان گفته بود که "بازار ایران دارای پتانسیل بینظیری است".
عکس: IRNA
بازار و صنایع نفت و گاز ایران یکی از بازارهای جالب توجه برای شرکتهای بینالمللی است. شرکت ایتالیایی "سایپم" (Saipem) که در عرصه تولید خط لوله و پایانههای نفت و گاز فعال است قرادادی به مبلغ ۳ میلیارد و پانصد میلیون یورو با ایران امضا کرده است.
عکس: Mehr
رئیس کمپانی نفتی اِنی (Eni)، کلادیو دسکالزی هم جزو اولین مدیرانی بود که با پایان تحریمها راهی تهران شد. دو طرف تمایل به همکاری داشتند اما قراردادها در حد "مطالعات برای توسعه میدان کیش و فاز سوم میدان دارخوین" باقی ماند. از سوی دیگر انی از ایران طلبکار است که به دلیل تحریمها امکان پرداخت بدهی برای ایران وجود نداشت.
عکس: picture-alliance/AP Photo/A. Medichini
برخلاف کمپانی ایتالیایی انی، کمپانی بریتانیایی – هلندی "شل" سالها به دلیل تحریمها راهی را پیدا نمیکرد تا بتواند بدهی دو میلیارد دلاری خود به ایران را پرداخت کند. کمپانی نفتی شل سفارش جدید دیگر به ایران نداده و قراردادهای جدید هم در حد "مطالعه برای توسعه میادین آزادگان جنوبی، یادآوران و کیش" است.
عکس: FARS
کمپانی فرانسوی توتال اعلام کرد که پنج میلیارد دلار در میدان پارس جنوبی سرمایهگذاری میکند. دولت آمریکا در مورد این سرمایهگذاری "استثنا" قائل شد و اجازه آن را صادر کرد. حال امکان دارد با تحریمهای جدید این اجازه هم لغو شود. پاتریک پویان، مدیرعامل توتال، در ماه مارس ابراز امیدواری کرد تا اجازه آمریکا بهقوت خود باقی بماند. او گفت در غیر این صورت ما بار دیگر برای دریافت اجازه تلاش خواهیم کرد.