محدودیت اینترنت در ایران و رشد سه هزاردرصدی خرید وی‌پی‌ان
۱۴۰۱ مهر ۲۶, سه‌شنبه
موسسه فریدم هاوس (خانه آزادی) در آمریکا گزارش سالانه آزادی اینترنت در کشورهای دنیا در سال ۲۰۲۲ را منتشر کرده است.
در این گزارش مفصل روش کنترل و مهار اینترنت توسط حکومت‌های دیکتاتوری شرح داده شده و شباهت‌های این روش‌ها در کشورهای مختلف نشان داده شده است.
از جمله آمده است: «رژیم‌های اتوکرات مثل چین، ایران و روسیه تلاش می‌کنند تا با کشیدن یک دیوار فرضی مردمشان را از سایر دنیا جدا کنند. این در حالی است که در کشورهای دموکراتیک، دولت‌ها معمولاً به دنبال اجرای قوانینی هستند که به مسئله سوء استفاده‌کنندگان از اینترنت یا آسیب‌های واقعی آنلاین می‌پردازند.»
بیشتر بخوانید: در صورت قطع کامل اینترنت در ایران چه کنیم؟
در حقیقت در کشورهای دموکراتیک نیز اجرای سیاست‌های حمایتی با دخالت دولت انجام می‌شود اما به گفته فریدم هاوس "این سیاست‌ها همراه با نظارت‌هایی است که امکان جریان مداوم اطلاعات و خدمات در سراسر مرزها را فراهم می‌کنند، تا زمانی که شرکت‌های حمایت‌کننده، از حمایت از حقوق کاربران اطمینان حاصل کنند."
در گزارش فریدم هاوس درباره سیستم کنترل اینترنت در چین آمده است: «حزب کمونیست چین و شرکت‌های مرتبط با دولت، پیچیده‌ترین مدل انزوای سایبری را گسترش دادهاند. ترافیک اینترنت از خارج از کشور از طریق نقاط انسداد متمرکز و کنترل شده توسط دولت می‌گذرد و مسدود کردن انبوه، فیلتر کردن و نظارت را تسهیل می کند.»
این همان روشی است که جمهوری اسلامی نیز در پیش گرفته و موانعی بین زیرساخت‌های محلی و ترافیک جهانی ایجاد کرده است.
بیشتر بخوانید: پیامدهای قطع اینترنت در ایران؛ روزی چندهزار میلیاردتومان ضرر
فریدم‌هاوس سپس به طرح موسوم به "صیانت از حقوق کاربران" که علیرغم مخالفت برخی نمایندگان مجلس و در اصل با دور زدن قوه مقننه در شورای عالی فضای مجازی تصویب شد، اشاره کرده و نوشته است: «این لایحه محدودیت دسترسی به پلتفرم‌ها و اتصالات بین‌المللی را بیشتر کرده و کاربران را به سمت جایگزین‌های داخلی هدایت می‌کند. این قانون دروازه‌های اینترنتی کشور را تحت اختیار یک کارگروه شامل سازمان‌های نظامی و اطلاعاتی قرار می‌دهد.»
اشکالات استفاده از جایگزین‌های داخلی
همانگونه که در گزارش فریدم‌هاوس آمده، طرح صیانت، کاربران ایرانی را درحقیقت مجبور به استفاده از سرویس‌های داخلی می‌کند. با توجه به حجم بزرگ کار و تجارت در اینترنت، این مسئله مشکلات زیادی را به وجود آورده است.
علی شریعتی، عضو اتاق بازرگانی ایران و عراق درخصوص تاثیری که قطعی اینترنت بر کار و فعالیت‌های تجاری گذاشته به سایت انتخاب می‌گوید: «ما که کارمان تجارت است و می‌خواهیم با مشتریان خارجی‌مان در ارتباط باشیم، با مشکل مواجه شده‌ایم چراکه به هر حال نمی‌توانیم به مشتریان‌مان بگوییم سروش نصب کنند.»
بنا بر اطلاعات اتاق بازرگانی ایران، حدود ۹ میلیون نفر کسب و کارشان به طور مستقیم با استفاده از اینترنت صورت می‌گیرد.
بیشتر بخوانید: انتقاد شدید فعالان صنفی از قطع اینترنت و فیلترینگ در ایران
گذشته از طرح صیانت و مشکلاتی که برای کاربران تجاری اینترنت به وجود آمده، قطع مکرر شبکه اینترنت نیز ضربه‌های زیادی به کسب و کارها زده است.
به گزارش خبرگزاری کار ایران (ایلنا) حسین سلاح‌ورزی، نایب رییس اتاق بازرگانی ایران گفته است: «واقعیت این است که تمام فرایندهای خارج از کارخانه، مسائل ارزی، بانک مرکزی و... رابطه درهم تنیده‌ای با اینترنت دارند و محدودیت اینترنت در یک ماه گذشته باعث شده نه تنها فرایند کسب و کار و تولید دچار اختلال شود بلکه از لحاظ اعتبار حتی تماس تجاری را از دست داده‌ایم.»
به گفته سلاح‌ورزی، در صورتی که این عوامل باعث کاهش تقاضا شود "به طور قطع در بازار سرمایه و بورس هم اثرگذار خواهد بود".
بیشتر بخوانید: آنونیموس در پی وصل اینترنت؛ وزیر ارتباطات ایران در پی قطع آن
افزایش سه هزار درصدی تقاضا برای خرید وی‌پی‌ان
با فیلترینگ گسترده واتس اپ و ایسنتاگرام و اختلال در سایر اپ‌ها و ابزارهای اینترنت، تقاضا برای خرید وی‌پی‌ان سه هزار درصد افزایش داشته است.
یک عضو هیأت مدیره اتحادیه فناوران رایانه بااعلام این موضوع به ایلنا گفته است: «گزارش‌ها نشان می‌دهد دامنه جستجوی کاربران ایرانی برای دریافت فیلترشکن یک رکورد تاریخی را ثبت کرد و این تقاضا بعد از قطعی تلگرام تجربه نشد.»
با آغاز اعتراضات مردمی پس از قتل مهسا امینی، واتس‌اپ و اینستاگرام به طور کامل در ایران قطع شدند. حال مشخص شده که این کار باعث رونق سه هزار درصدی کسب و کار کسانی شده که در کار تهیه و عرضه وی‌پی‌ان هستند.
اخیرا فاش شد که فرزندان برخی مقامات حکومتی در کار واردات و فروش وی‌پی‌ان هستند، از جمله فرزند کبری خزعلی، معاون رییس جمهور.