محمدصديق كبودوند / ”تمام شهرهای کردستان کاملا میلیتاریزه شده است“
۱۳۸۴ مرداد ۱۴, جمعه
�يف‌شده «پيام مردم»، به پرسشهاى صداى آلمان پاسخ داده است. (به انضمام گزارش‌هاى روزهاى پيشين)
مصاحبه گر: بهنام باوندپور
دویچه وله: آقای محمد صدیق کبودوند، گویا مسئولان روزنامه ی «آشتی» و هفته نامه ی «ئاسو» هردو خبر توقیف نشریاتشان را به شکل تلفنی از دفتر دادسرای عمومی و انقلاب سنندج گرفته‌اند و علت توقیف نشریه ها هم از طرف دفتر دادسرا اعلام نشده است. آیا شما اطلاعی از دلیل توقیف این دو نشریه دارید؟
محمد صدیق کبودوند: این دو نشریه ظاهرا به دلیل همین رویدادهای اخیر توقیف شده اند و از طرف هیات نظارت بر مطبوعات که وزارت ارشاد است از آنجا ظاهرا به آنها اعلام شده است، نه از طرف دادگستری.
دویچه وله: پس خبری که در رسانه‌ها در مورد دادسرای عمومی و انقلاب سنندج بوده درست نیست؟
محمد صدیق کبودوند: تا آنجا که ما اطلاع داریم نخیر، از طرف هیات نظارت ظاهرا به آنها این مورد ابلاغ شده است. توقیف موقت است.
دویچه وله: شما فرمودید در ارتباط با مسایل اخیر در کردستان! منظورتان درج خبر در این مورد است دیگر؟
محمد صدیق کبودوند: بله، این نشریات تا حدودی موارد را منعکس کرده اند. همان مواردی که در مهاباد و شهرهای شمالی کردستان اتفاق افتاد و اخیرا به شهرهای سنندج و شهرهای جنوبی هم دارد کشیده می شود.
دویچه وله: اما در مورد اوضاع خود شهرهای کردستان، رسانه های عمومی و برخی از فعالان حقوق بشر کردستان، از جمله خود شما، تا پریروز وضعیت شهر سنندج را متشنج و ناامن اعلام می کردید و حتا شایع بود که مردم سنندج می خواهند دوباره دست به تجمع بزنند. الان وضعیت شهر چگونه هست؟
محمد صدیق کبودوند: الان نه تنها وضعیت شهر سنندج، بلکه تمام شهرهای کردستان کاملا میلیتاریزه شده است. یعنی نیروهای نظامی کل شهرها را در کنترل گرفته اند، تمام کوچه ها و خیابانها را. الان که من در سنندج هستم خیابانهای اصلی کاملا در کنترل نیروهای نظامی هست، یعنی در هرچند قدمی چندنفر از نیروهای امنیتی ـ انتظامی وضعیت را زیر نظر دارند. تمام شهرهای کردستان به همین وضعیت است.
دویچه وله: گزارشهای تایید نشده از تلفات جانی در سنندج و سقز حکایت می کرد. آیا دراینمورد اطلاعی دارید که ناآرامی های اخیر تلفات جانی هم داشته است یا نه؟
محمد صدیق کبودوند: شهر سنندج خوشبختانه تا آنجایی که ما اطلاع داریم، کشته شدن افراد، در حد شایعه بوده است. البته زخمی داشتیم، ولی افرادی که به قتل رسیده باشند خوشبختانه نه.
دویچه وله: در سقز چی؟
محمد صدیق کبودوند: سقز بله. خود فرمانداری اعلام کرده که ۲ نفر کشته شدند، ولی شایع است که ۱۱ نفر کشته شده اند، البته این در حد شایعه است. اما ۲ نفر کاملا قید شده است.
دویچه وله: چه اطلاعی دارید از وضع فعالان نهادهای مدنی و حقوق بشری، مثل خانم رویا طلوعی و آقایان اجداد قوامی، آزاد زمانی، مادح احمدى و خسرو الهی؟
محمد صدیق کبودوند: مورد آقای خسرو الهی در حد شایعه بود و ایشان در حال حاضر آزاد هستند. خانم طلوعی همچنان در بازداشت اند و آقای اجداد قوامی که عضو «سازمان دفاع از حقوق بشر در کردستان» هستند ایشان هم در بازداشت اند و آقای آزاد زمانی از «کانون دفاع از حقوق کودکان» ایشان هم بازداشت اند.
دویچه وله: آیا اعلام شده که این بازداشت شدگان در چه محلی نگهداری می شوند؟
محمد صدیق کبودوند: در مورد آقای قوامی ظاهرا اینها به خانه ی ایشان رفته و آنجا را بازرسی کرده و مدارکی هم با خود برده اند و آقای قوامی در محل کار بازداشت شده است. ظاهرا می گویند در اداره ی اطلاعات نیروهای انتظامی بازداشت است.
دویچه وله: ولی مثلا در مورد خانم دکتر رویا طلوعی از سه شنبه هیچ اطلاعی در دست نیست.
محمد صدیق کبودوند: متاسفانه همینطور است. ما هیچ اطلاعی نگرفتیم.
دویچه وله: آقای کبودوند با توجه به ناآرامی های اخیر و برخوردهای خشونت آمیز نیروهای انتظامی با مردم کردستان، شما کلا چشم انداز آینده ی شهرهای کردستان را چگونه می بینید؟
محمد صدیق کبودوند: این را خدمت تان بگویم، الان در مناطق کردنشین یک جنبش مدنی راه افتاده است. این جنبش تا آنجایی که نیروهای مدنی و نیروهای مدافع حقوق بشر و نیروهای مدافع کردها در آنجا فعال بودند تلاش کرده اند که به شکل کاملا مسالمت آمیز و بدور از خشونت این موارد مطرح بشود، ولی متاسفانه نیروهای هستند که درصدند این جنبشی که در حال شکل گیری و پاگرفتن است این را بطرف خشونت و درگیری بکشند تا هم بتوانند اینها را به راحتی سرکوب بکنند و هم اینکه به فضایی که مورد خواستشان هست، فضای نظامی کردن منطقه، جامعه عمل بپوشانند که متاسفانه در حال حاضر این وضعیت دارد به این سمت پیش می رود.
- گزارش روز پنجشنبه ۱۳ مردادماه / ۴ اوت
ناآرامى‌ها در استان كردستان ايران همچنان ادامه دارد و بايد گفت كه بسيارى از روزنامه‌ها و رسانه‌هاى محافظه‌كار و اصلاح‌طلب ايران نسبت به موج خشونت‌ها در كردستان و خواست مردم اين استان و خشونتى كه نيروهاى انتظامى به مردم كرد تحميل مى‌كنند، سكوت اختيار كرده‌اند. ولى اين بار رسانه‌هاى محافظه‌كار به وجود اين ناآرامى‌ها اعتراف كرده‌اند.
داود خدابخش
به گزارش خبرگزارى فرانسه، در اثر برخوردهاى شديدى كه در شهر سقز واقع در استان شمال غربى ايران روى داده است، شمارى ساختمان‌هاى دولتى تخريب و تعدادى از شهروندان كرد، بر اساس گزارش‌هاى تأييد نشده، كشته شده‌اند. خبرگزارى دولتى ايرنا نيز سخن از حمله به عمارت‌هاى دولتى و بانكها رانده است.
روزنامه‌‌ى محافظه‌كار «جمهورى اسلامى»، طى مطلبى كوتاه در شماره‌ى امروز خود نوشت: ” در ادامه ناآراميهاى اخير در برخى از شهرهاى كردنشين، ديروز شهرستان سقز نيز ناآرام شد و گروهى كه خود را از اعضاى سازمان ناشناخته دانش آموزان مبارز مىخواندند با ايجاد آشوب و اغتشاش به تعدادى از مغازه‌ها و بانكها و اماكن دولتى خسارت وارد كردند. آشوبگران با پرتاب سنگ و ديگر اشيا به بانكها، در مسير حركت خود ساختمان فرماندارى سقز را نيز مورد حمله قرار دادند.” اين روزنامه مى‌افزايد كه گفته مىشود دو تن از تظاهركنندگان مورد اصابت تيراندازى نيروهاى انتظامى قرار گرفته‌اند.
قوه‌ى قضاييه جمهورى اسلامى در اين ميان انتشار دو هفته‌نامه‌ى كردزبان «آشتى» و «ئاسو» در سنندج توقيف شده‌اند.
در اين ميان «مركز بين‌المللى براى حقوق بشر مردمان كرد» مستقر در شهر بن آلمان فدرال طى نامه‌اى رسمى به گرهارد شرودر، صدراعظم آلمان، يوشكا فيشر، وزير امور خارجه‌ى آلمان، پارلمان بوندستاگ آلمان و پارلمان اروپا نوشته و خواستار آن شده‌اند كه اين نهادها به دولت ايران نسبت به برخورد خشن نيروهاى انتظامى جمهورى اسلامى با اعتراضات مسالمت‌آميز مردم كردستان ايران اعتراض كنند.
اين نهاد حقوق بشر در نامه‌ى خود آورده كه طى روزهاى اخير حدود ۷۵۰ نفر دستگير شده‌اند كه حدود ۲۰ نفر از ايشان زن بوده‌اند، از جمله فعالان حقوق بشر و مدنى چون خانم رويا طلوعى، اجلال قوامى، آزاد زمانى، مادح احمدى
- گزارش روز چهارشنبه، ۱۲ مردادماه / ۳ اوت
امروز نيز در ادامه‌ى اعتراضات در شهرهاى كردستان، پس از مهاباد، مريوان، ديواندره و سنندج، شهر سقز نيز با بستن مغازه به حالت تعطيل درآمده است. در ساعات اوليه‌ى صبح مردم اين شهر كه دست به تجمعات آرام و بدون خشونت زده بودند، پس از مدتى مورد هجوم نيروهاى انتظامى قرار گرفتند. اين درگيرىها به خشونت انجاميد. اعتراض‌هاى وسيع در كردستان بدليل قتل فجيع يك جوان كرد بنام «شوانه قادرى» بدست نيروهاى امنيتى صورت گرفته‌اند. گزارش اوضاع كردستان به استناد چهار مصاحبه‌ى زيرين.
گفتگو با محمدصديق كبودوند از فعالان سازمان حقوق بشر كردستان ايران
گفتگو: داود خدابخش
دويچه‌وله: آقاى كبودوند، اوضاع حاكم بر شهر سنندج را چگونه ارزيابى مى‌كنيد؟
محمدصديق كبودوند: وضعيت شهر سنندج به نظر آرام مى‌رسد، ولى نيروهاى انتظامى و نظامى بسيارى در سطح شهر پراكنده شده‌اند و تمام كوچه‌ها و خيابانها را در كنترل دارند. بر اساس شايعاتى كه در شهر پخش شده، ظاهرا امروز دوباره تعدادى از مردم شهر قصد دارند همان تجمعات روزهاى قبلى را دوباره برگزار كنند و در واقع اعتراضاتشان را تكرار كنند.
دويچه وله: چه عواملى باعث مىشود كه اين تجمعات به خشونت كشيده شود؟
محمدصديق كبودوند: ببينيد، تجمعات بر اساس قوانين موجود هم تضمين شده است، ولى خب، وقتى كه نيروى انتظامى يا همان گارد ويژه و يا هر چه اسم آن را مى‌گذارند، به اين تجمعاتى كه حتا مدنى هم هست و به شكل مسالمت‌آميز هم برگزار مىشود، حمله مى‌كنند، خب به خشونت كشيده مىشود، درگيرى ايجاد مىشود. وقتى اينها حمله مى‌كنند، قطعا ضرب و شتم و اين موارد پيش مى‌آيد و در مقابل هم احتمالا نيروهاى مردمى هم مقابله به مثل خواهند كرد، متأسفانه.
دويچه وله: از تلفات جانى كه طى روزهاى گذشته در سنندج رخ داده شما چه اطلاعى داريد؟
محمدصديق كبودوند: ببينيد، مواردى هست و اينها در حد شايعه است. هيچ منبعى فعلا نمى‌تواند اين را تأييد كند. و ما هم نمى‌توانيم تأييد كنيم. مواردى هست كه تعدادى كشته شده‌اند، ولى من تأييد نمى‌كنم.
دويچه وله: از شهرهاى ديگر كردستان چه اطلاعى داريد؟
محمدصديق كبودوند: بله، امروز در شهر سقز از ساعت ۱۱ تعدادى از شهروندان همان شهر، همانند ساير شهرهاى كردستان اعتراضاتى داشته‌اند در سطح شهر، از جمله در خيابان‌هاى اصلى شهر مانند ميدان انقلاب و عقاب و در برابر فرماندارى. ظاهرا تعدادى از شيشه‌هاى ساختمانها و ادارات دولتى هم شكسته شده است. در آنجا هم خشونت‌هايى روى داده و تعدادى دستگير شده‌اند. البته من اين خبر را تا ساعت ۳ يا ۴، يعنى يكى دو ساعت پيش دريافت كردم.
دويچه وله: الآن كه شما در سنندج هستيد، خيابانها در چه وضعيتى است؟
محمدصديق كبودوند: الآن وضعيت متشنج به نظر مى‌رسد. من همين الآن مى‌خواستم با يكى از وكلا صحبت كنم. ايشان مى‌گفت كه در اين شرايط بعيد است كه ما بتوانيم دفاتر كارى‌مان را، يعنى دفاتر وكالتشان را باز كنند كه ما با هم بتوانيم ديدار و ملاقاتى داشته باشيم. يعنى وضع شهر كاملا ناامن است.
دويچه وله: شما از وضعيت خانم رؤيا طلوعى اطلاعى داريد؟
محمدصديق كبودوند: خانم رؤيا طلوعى همچنان در بازداشت هستند. علاوه بر اين تعدادى ديگر از افراد سرشناس مدنى در بازداشت هستند، از جمله آقاى اجلال قوامى كه از اعضاى شوراى سردبيرى «پيام مردم» بودند و عضو سازمان دفاع از حقوق بشر كردستان هم هستند. همين طور آقاى مادح احمدى، روزنامه‌نگار نيز بازداشت شده است. آقاى آزاد زمانى كه از كانون دفاع از حقوق كودكان است كه در بازداشت بسر مى‌برد و آقاى خسرو الهى كه ايشان هم از افراد فرهنگى/مدنى منطقه هستند. در شهر شايع شده كه مأمورين به در خانه‌ها رفته‌اند، آنهم افرادى سرشناس، بعنوان محركين يا برگزاركنندگان تجمعات از آن اسم مى‌برند، همان تجمعى كه در مقابل استاندارى انجام شده بود، و آنها در صدد دستگيرى تك‌تك آن افراد هستند. اين افرادى هم كه خدمتتان گفتم، از سازماندهدگان همان تجمع بودند. و تعدادى ديگر كه دستگيرشده‌اند نيز هستند كه هنوز ما بدليل اينكه از منابع موثقى تأييد نشده‌اند، نامشان را ذكر نمى‌كنيم.
- گزارش روز سه‌شنبه ۱۱ مردادماه / دوم اوت
بعد از ظهر دوشنبه مردم سنندج در اعتراض به خشونت هاى اخير، در پارك استقلال اين شهر جمع شدند اما اين نيز به درگيرى هايى انجاميد كه تمام شهر را دربرگرفت. برخى ساختمانها، خودروها و مغازه هاى شخصى يا دولتى به آتش كشيده شدند. دستكم چهل نفر بازداشت شدند كه خانم رويا طلوعى فعال حقوق زنان و سردبير نشريه راسان نيز در ميان آنهاست. مسئولان دليل اين بازداشت را تحريك مردم به اغتشاش عنوان ميكنند و ميگويند از گردهمايي ديروز فيلمبردارى كرده اند و صحنه اى دارند كه دو انگشت خانم طلوعى در ميان جمع بعلامت پيروزى بالا رفته است. پيش از اين نيز يك روزنامه نگار مستقل كرد به نام مادح احمدى بازداشت شده بود. سازمان دفاع از حقوق بشر كردستان در بيانيه شماره ۱۳ خود از خشونت ها، بازداشت ها و اقدام هاى تخريب گرانه عده اى ناشناس ابراز تاسف كرده است.
محمد صديق كبودوند دبير اين سازمان در گفتگو با دويچه وله به پاره اى پرسش هاى موجود در زمينه حوادث سنندج پاسخ داد.
مصاحبه : مهیندخت مصباح
دویچه وله: آقای کبودوند، جاى سوال است كه چرا اطلاعیه ای که روز دوشنبه مردم را دعوت کرده بود برای تجمع در میادین سنندج نام و امضایی پای خودش نداشته است؟
محمد صدیق کبودوند: ببینید این اعتراضات اعتراضات مردمی ست و خود مردم دعوت می کنند برای چنین تجمعاتی. پس قطعا مشخص است که یک نام مشخص هم نباید داشته باشد.
دویچه وله: می خواهید بفرمایید که از طرف کسبه و مردم معمولی بوده که اطلاعیه صادر کرده اند.
محمد صدیق کبودوند: بله. دوشنبه بعدازظهر خود مغازه داران شهر سنندج بازار و مغازه ها را تعطیل می کنند و می روند به پارک استقلال سنندج. آنجا یک تجمع کاملا مسالمت آمیز ترتیب می دهند. یکساعتی که از این تحصن می گذرد نیروهای گارد ويژه که از قبل هم آمادگی داشتند یورش می آورند و درصدد متفرق کردن مردم برمی آیند که به ضرب و شتم مردم مى انجامد و تعداد زیاد را دستگیر می کنند. این موضوع منجر به درگیری مردم و نیروهای انتظامی ـ امنیتی می گردد که به خیابانهای اصلی شهر هم کشیده می شود و از جمله خیابانهای فردوسی، بلوار کردستان، حسن آباد، کشاورز، آبیده، شریف آباد، شاهپور و طالقانی دربرمی گیرد.
دویچه وله: در خبرها آمده که اموال عمومی و دولتی هم تخریب شده اند. شما این را تایید می کنید ؟ چرا اصلا باید اینجوری شود؟
محمد صدیق کبودوند: بله، متاسفانه ما هم از این خبر بسیار متاسف شدیم. این عمل ظاهرا توسط نیروهایی ست که قصد دارند اعتراضات مدنی مردم را به خشونت بکشانند و این را تحت عنوان خشونت طلبی مردم قلمداد کنند و همین کار را هم کردند. تعدادی و برخی از اماکن دولتی و عمومی و مغازها و دکانهایی از مردم تخریب شدند و آسیب و خسارت دیدند و تعدادی از وسایل نقلیه مردم به آتش کشیده شده است که مشخص نیست چرا، ولی بعید می دانیم کار مردم باشد.
دویچه وله: آیا شما نظر خاصی دارید در مورد کسانی که می خواهند از اینگونه فرصتها استفاده کنند، به خشونت ها دامن بزنند و اغتشاش ایجاد کنند؟ منظور اینست که بصورت سازمانیافته و نه بصورت منفرد و خودجوش که از خشم مردم باشد.
محمد صدیق کبودوند: متاسفانه این مورد که مشخصه هایی از آنهم دارد بروز می کند کاملا سازمان یافته است. اینها در شهرهای دیگر کردستان از جمله مهاباد، پیرانشهر و شهرهای دیگر هم داشتند به این وضعیت دامن می زدند تا اعتراضات مردمی که واقعا به شکل مسالمت آمیز داشت صورت می گرفت را به خشونت بکشانند تا بتوانند راحت تر آن را سرکوب کنند.
دویچه وله: آیا نهادها یا افراد حتا بعنوان ریش سفید، وجود دارند که بتوانند چنين گرايش هايى رامهار كنند؟
محمد صدیق کبودوند: ما بعنوان «سازمان دفاع حقوق بشر» از مردم کردستان درخواست کردیم و درهمین اطلاعیه شماره ی ۱۶ هم از مردم خواسته ایم که تا آنجایی که می توانند مانع از این اقدامات بشوند. این اقداماتی که منجر به درگیری خشونت بار و تخریب گری می شود، متاسفانه به نام مردم هم تمام می شود.
دویچه وله: و در این میانه به موضوع «شوانه قادری» هم که تمام این ناراحتی ها و اعتراضها بخاطر اوست عملا رسیدگی نمی شود، بلکه بیشتر به ناآرامی ها دامن زده می شود.
محمد صدیق کبودوند: بله. ببینید فقط مورد «شوانه قادری» نیست. ما پیش از اینهم داشته ایم و بعد ازاین هم ادامه دارد. همين دیروز و پریروز، درشهر ما ۲ نفر کشته شده اند، در پیرانشهر تعدادی کشته شده اند. متاسفانه هرروز در شهرهای مرزی و همینطور شهرهای داخلی کردستان چنین مواردی پیش می آید و این از نیروهای انتظامی و نظامی ست که با مردم چنین برخورد می کنند.
دویچه وله: شما فکر می کنید به چه منظوری این ناآرامی ها دامن زده می شود و از دولت مرکزی هم تدبیر خاصی براى كنترل اين مسايـل دیده نمی شود ؟
محمد صدیق کبودوند: ببینید، قبلا هم گفتم، اینها بیشتر می خواهند اعتراضات مردمی را که عنوان یک حزب و سازمان سیاسی خاصی نمی تواند پشت سر اینها باشد ، به سمت و سویی بکشانند که بتوانند تحت عنوان آشوب طلبی احزاب و گروهها قلمداد کنند و در نتيجه براحتی اين اعتراض هاى مدنى را كه در حال شكل گيرى است سرکوب کنند.
دویچه وله: غرض از طرح این سوال اینست که به چه دلیل در کردستان در این شرایط بعد از انتخابات یک چنین ناآرامی هایی رخ می دهد و تلاشی هم نمی شود برای کنترلش. به چه منظورى چنين ميشود؟ شما چه تحلیلی دارید؟
محمد صدیق کبودوند: ببینید، کردستان در این انتخابات شرکت نکرد. با توجه به آن مواردی که داشت و با توجه به آن نتیجه گیری ای که خود مردم به آن رسیده بودند که با این سیستم موجود، یعنی با این سیستم ساختاری موجود نمی توانند به حقوقشان دست بیابند، راههای دیگری برگزیدند. از همین طریق، از این راههای اعتراض آمیز مدنی، به این شکل بخشی از مطالبات خودشان را درخواست کردند. لذا، سیستم هم زیاد مایل نیست این موارد حتا به این شکل هم مطرح بشود.
دویچه وله: در رابطه با اتفاقات دیروز خبرهایی زیادی روی سایتها هست که بیشتر عنوان می شود ۶ نفر کشته شده اند. شما چقدر این خبرها را تایید می کنید؟ چون ضد و نقیض هستند.
محمد صدیق کبودوند: ما تعداد کشته شده ها را نمی توانیم تایید کنیم. چون خبرهای متناقضی می رسد.همین یکساعت پیش که من با سنندج تماس داشتم، گفته می شد که تعدادی کشته شده اند، یکی دونفر کشته شده اند، ولی ما هنوز نمی توانیم این موارد را تایید کنیم. اما خود نهادهای امنیتی اعلام کرده اند که ۴۰ نفر را بازداشت کرده و اینها را تحویل مقامات قضایی داده اند. خانم رويا طلوعى و مادح احمدى نيز جزو دستگير شدگان اين روزها هستند.
دویچه وله: بله، اینها در خبرها هست. شما بعنوان مسئول سازمان حقوق بشر کردستان چه تلاشهایی خواهید کرد برای کسانی که در این رابطه ها در این چند هفته ی اخیر دستگیر شده اند ؟ آیا اینها به تهران انتقال داده می شوند؟
محمد صدیق کبودوند: نخیر، می توانند در همین سنندج باشند. البته مواردی داشته ایم که در شهرهایی مثل مهاباد و غیره که به شهرهای دیگر مثل پیرانشهر و یا حتا به نقده و ارومیه انتقال داده شده اند، ولی بعید می دانم بازداشت شدگان سنندج را به جای دیگرانتقال بدهند.
دویچه وله: چه اقداماتی می خواهید بکنید؟
محمد صدیق کبودوند: ما درخواست کرده ایم و درخواست می کنیم از مقامات قضایی و دولتی که اینها را آزاد کنند. در حال حاضر فقط در همین حدود می توانیم اقدام کنیم.
- گزارش روز سه‌شنبه ۱۱ مردادماه / دوم اوت
مردم سنندج ديروز با بستن مغازه ها و بازار شهر در يكى از خيابانها اصلى شهر به نام سه راه شريف آباد تجمع كرده اند و خواستار محاكمه قاتلين شوانه قادرى شده اند. اين راهپيمايى اعتراضى كه در ابتدا مسالمت آميز شروع شده بود در ادامه به درگيرى ميان نيروهاى امنيتى و مردم كشيده شد. براى كسب اطلاع بيشتر از چند و چون حوادث ديشب سنندج صداى آلمان با «فراز رها» خبرنگار ساكن سليمانيه تماس گرفته و از چگونگى و پيامدهاى آن پرسيده است.
مصاحبه گر: مریم انصاری
دويچه وله: آقاى رها ممكن است بگوييد اين راهپيمايى چرا شروع شد و چگونه به درگيرى كشيده شد؟
رها: مردم شهر سنندج طی هفته ی اخیر در چند تحصن آرام که در مقابل نهادهای دولتی انجام دادند و همینطور در تجمعی برابر استانداری استان کردستان خواستار مجوز برای برگزاری راهپیمایی آرام در حمایت از مردم شهر مهاباد و دیگر شهرهای کردستان شدند. یکی از خواسته های عمومی این بود که خواهان محاکمه ی قاتلین «شوانه قادری» شدند که در روز۱۸ تیرماه در مهاباد بدست نیروهای جمهوری اسلامی کشته شده بود که مسئولین محلی هیچ واکنشی و هیچ پاسخی به خواسته های مردم ندادند و سرانجام مردم سنندج دیروز با بستن مغازه ها و بازار شهر و با تجمع چندهزارنفری در یکی از خیابانهای شهر به اسم «سه راه شریف آباد» و همینطور خیابان «ششم بهمن» به مخالفت با رژیم راهپیمایی مسالمت آمیز خودشان را آغاز کردند. همزمان با شروع راهپیمایی، از آنجایی که جمهوری اسلامی از ساعتها قبل نیروهای خودش را در خیابانهای شهر به حالت آماده باش مستقر کرده بود، به محض شروع تجمع و تحصن و بحرکت درآمدن مردم نیروهای جمهوری اسلامی خیابان فردوسی و چند خیابان اطراف را مسدود کردند و مانع تجمع مردم در خیابانها شدند. مردم هم در اعتراض به این اقدام نیروهای دولتی با آنها درگیر شدند چون نیروهای جمهوری اسلامی به مردم حمله کردند و با باتوم، مشت و لگد به جان مردم افتادند. بعد از اینکه مردم در مقابل این حمله عقب نشینی نکردند نیروهای دولتی مطابق روال تاکنونی معمول شان در کردستان دست به اسلحه بردند. ابتدا با شلیک های هوایی و سپس با تیراندازی های رودررو با مردم مواجه شدند.
دویچه وله: اين درگيرى چه ابعادى پيدا كرد؟
رها: تا ساعت ۷ عصر حركت مردم یک شیوه ی آرام داشت و از ساعت ۸ به بعد برخوردهای مردم و نیروهای دولت دیگر منجر به درگیری شد. این درگیری ابتدا در خیابانهای محل تحصن منجمله خیابانهای فردوسی، غفور و ششم بهمن روی داد که با هجوم نیروهای دولتی به مردم به مناطق دیگر شهر منجلمه چهارراه سیروس، محله ی مبارک آباد و دیگر مناطق حاشیه ای شهر منتقل شد. اعتراضات تا حدود ساعت ۱۲ شب ادامه داشت که در این مدت بارها نیروهای دولتی و مردم با هم درگیر شدند.
دویچه وله: آيا در اين حوادث كسى هم آسيب ديد؟
رها: یک خبر تعیین نشده حاکی از اینست که تاکنون ۶ نفر در درگیری های دیشب کشته شده اند، اما واقعیت اینست که شمار زخمی ها بسیار زیاد است.
دویچه وله: وقتى از مردم صحبت ميكنيد منظورتان چه كسانى هستند، يعنى زن ومرد و پير و جوان در اين حركات شركت داشتند؟
رها: همه البته آنطور که ما شنیده ایم بیشترشان جوان بودند اما بسیاری از مردم حتا زنها و بچه ها هم در اعتراضات حضور داشتند. خبرهایی که ما داریم اینست که حتا زنها و دخترها بسمت نیروهای دولتی سنگ پرتاب می کردند
دویچه وله: شركت كنندگان در اين اعتراضات حدودا چه تعدادى بودند؟
رها: در زمان آغاز راهپیمایی حدود ۳ تا ۵ هزار نفر از مردم تجمع کرده بودند که به محض شروع درگیری شمار معترضان افزایش پیدا کرد و در کمتر از یکساعت و نیم تا دو ساعت شاید به ده هزارنفر هم رسید، به تناسب اینکه در نقاط مختلف شهر درگیری های پراکنده هم وجود داشت.
دویچه وله: کسی هم در این ماجرا دستگیر شد و یا اینکه بعد از آن افراد يا گروههایی تحت تعقیب قرار گرفتند ؟
رها: در همان فاصله ی زمانی اعتراضات، نیروهای دولتی تا جایی که برایشان میسر بود طبعا دستگیری هایی را انجام دادند. اما بعد از آن، از ساعت ۱۲ شب به بعد تا این لحظه که من با شما صحبت می کنم، مدام نیروهای دولتی با رفتن به در خانه ها و شناسایی افرادی که حدس زده اند که در تظاهرات نقش داشتند اقدام به دستگیری افراد کرده اند. شمار دستگیرشدگان فعلا مشخص نیست و کسی از آنها خبر ندارد، اما آنطور که ما مطلع ایم محل نگهداری همان محل اطلاعات و ستاد خبری سنندج است و کماکان هم، آنطور که در میان مردم شایع است، دستگیری ها در ساعات آینده و در روزهای آینده هم ادامه خواهد یافت.
دویچه وله: آقاى رها شهر سنندج حالا در چه ضعى است آيا اوضاع به حالت عادى بازگشته يا دستگيرى ها به اعتراضات جديدى منجر شده؟
رها: مردم در اعتراض به این حرکت جمهوری اسلامی مغازه های شهر را امروز هم در حالت تعطیل نگه داشته اند و بازار شهر کماکان تعطیل است و هیچ نوع فعالیت معمولی روزانه آنطور که باید و شاید بطور معمول وجود داشته، وجود ندارد.
دویچه وله: آيا همزمان با سنندج در شهرهاى ديگر كردستان هم حوادثى نظير اين شهر رخ داده؟
رها: بله درشهر بانه هم در اعتراض به کشته شدن ۲ نفر از شهروندان در روزهای اخیر همین حالت وجود داشته و در پشتیبانی از مردم مهاباد اعتراضات کماکان دیروز در شهر بانه موجود بوده است. البته این مختص به بانه نبود، بلکه در شهر دیواندره، که یکی از دیگر شهرهای استان کردستان است، همزمان با آغاز راهپیمایی در شهر سنندج دیروز ساعت ۷ آنجا هم همین شیوه ی راهپیمایی مسالمت آمیز آغاز می شود که بعد از نیم ساعت به درگیری میان مردم و نیروهای دولتی منجر می گردد. در آنجا هم شیشه ی بانکها و مراکز دولتی شکسته شد، اماكن دولتی تخریب شدند و همانند شهر سنندج دستگیری ها در ساعتهای بعد از درگیری ادامه یافته است و تا حالا هم شماری از مردم شهر دیوان دره دستگیر شده اند. آنطوری که به ما در رابطه با مریوان هم خبر رسیده، اینست که در مریوان هم بعد از اعتراضات سنندج کاملا به شکل نظامی درآمده و حتا از تجمعات ۲ یا ۳ نفری هم ممانعت بعمل آمده است و نیروهای گادر ويژه در شهر مریوان تاکنون حدود چندین تجمع ۴ـ۳ نفری را به اداره ی اطلاعات شهر انتقال داده و آنها را دستگیر کرده اند.
- گزارش روز يكشنبه ۹ مردادماه / ۳۱ ژوئيه
موج خشونت‌ها در كردستان اوج مى‌گيرند و هر روز جوانان بيشترى از سوى نيروهاى انتظامى و امنيتى كشته مى‌شوند. علت فشار و سركوبى است كه طى ده‌ها سال بر مردم كرد روا داشته مىشود. خانم رويا طلوعى مى‌گويد: ”من بعنوان يك زن كرد و همچنين به عنوان يكى از مدافعان حقوق بشر در كردستان از همه‌ى مدافعان حقوق بشر در جهان درخواست مى‌كنم كه بيايند و به اين مسائل كردستان رسيدگى كنند. جوانان بسيارى از ما كشته شده و متأسفانه دارند فضا را خشن‌تر هم مى‌كنند.” خانم دكتر رويا طلوعى، از فعالان حقوق بشر كردستان در گفتگويى با صداى آلمان.
گفتگو: داود خدابخش
دويچه‌وله: خانم طلوعى، تحصن فعالان سياسى و فرهنگى در سنندج در برابر استاندارى كردستان به كجا انجاميد؟
رويا طلوعى: تحصنى كه انجام شد، بعلت قول مساعدى كه از سوى معاون سياسى استاندار جهت پيگرى مطالباتمان داده شد، فعلا به پايان رسيده و ما منتظريم كه كميته‌اى كه براى تحصن تشكيل داده‌ايم، پيگير اين مسئله بشود. اگر به مطالباتمان رسيديم كه چه بهتر و اگر نه، مجددا اقدامات مسالمت‌آميز مدنى را ادامه خواهيم داد.
دويچه‌وله: مطالبات شما چه بوده‌اند؟
رويا طلوعى: مهم‌ترين مطالبات ما آزادى زندانيان سياسى، بويژه زندانيان سياسى كرد و مخصوصا آزادى دستگيرشدگان اخير در شهرهاى كردنشين، محاكمه‌ى علنى قاتلان شوانه قادرى كه به طرز فجيعى در مهاباد به قتل رسيده و همچنين ديگر كشته‌شدگان حوادث كردستان، ممنوعيت اعدام كودكان زير ۱۸ سال، بويژه كه اعدام اخير دو نوجوان در مشهد را ما محكوم كرديم، همچنين فضاى رعب و وحشتى را كه در كردستان هست كه خواستيم كه نبايد ادامه يابد، احقاق حقوق اساسى مردم كرد بايد تحقق يابد و درخواست‌هايى از اين قبيل كه به اطلاع نمايندگان دولت در استان كردستان رسانديم.
دويچه‌وله: چه تعدادى در اين تحصن شركت داشتند؟ آيا حمايت‌هاى مردمى هم بود؟
رويا طلوعى: بله، ۲۰۰ تا ۳۰۰ نفر از فعالان مدنى بودند كه طبعا فعالان مدنى همان كسانى هستند كه در داخل خود مردم هستند و NGOهايى مختلفى را تشكيل مىدهند. البته تصميم ما براى اين تحصن خيلى سريع و كم‌وقت بود. با توجه به اينكه اين امكان بود كه در اين تحصن درگيرى‌هايى پيش بيايد و ما مايل بوديم جلوگيرى كنيم از هرگونه درگيرى و خشونت، در چند ساعت وقتى كه در اختيار داشتيم، دوستان فرهنگى و اجتماعى‌مان را دعوت كرديم.
دويچه‌وله: خانم طلوعى وضعيت در شهرهاى ديگر الآن چگونه است؟ گفته مىشود، ديروز شنبه مردم شهر بانه به پشتيبانى از مردم مهاباد و ديگر شهرهاى كردستان دست به تظاهرات زده‌اند و نيروهاى امنيتى در برخورد با آنها كار را به خشونت كشانده‌اند. الآن وضعيت چگونه است؟
رويا طلوعى: در مورد شهر بانه من امروز با خانواده‌ام تماس داشتم. متأسفانه دو جوان در بانه بار ديگر توسط نيروى انتظامى به قتل رسيده‌اند. مردم مغازه‌ها را بسته‌اند و اعتراض داشتند. تا جايى كه خانواده‌ام گفته‌اند، خشونت خيلى شديد نبوده، ولى اگر اخبار دقيق‌ترى هم باشد، فعلا بنده در جريان نيستم.
مشكلى كه هست، برخوردهاى خشنى است كه با مردم كردستان صورت مى‌گيرد. قتل جوانانى مثل شوانه چيز جديدى در كردستان نيست. ۲۶/۲۷ سال است كه ما با اين مشكل مواجه هستيم. آقاى تنهاييان در سنندج كشته شد و به‌طرز فجيعى زير شكنجه به قتل رسيد و موارد ديگرى از اين قبيل. جوانانى بنام‌هاى سيروان انورى، خباط مصطفى‌زاده و حتا برادر خود من بابك طلوعى در سال ۷۱ بدست پاسدارى با شليك گلوله كشته شد و خيلى از جوانان ديگر در مناطق ديگر كردستان. اين دردى است كه مردم كردستان سالها داشته‌اند و فقط مى‌توانم بگويم كه سال‌هاى اخير و تقريبا در اين زمان است كه مردم شهامت آن و فضاى آن را پيدا كرده‌اند كه اعتراضاتشان را علنى كنند.
من بعنوان يك زن كرد و همچنين به عنوان يكى از مدافعان حقوق بشر در كردستان از همه‌ى مدافعان حقوق بشر در جهان درخواست مى‌كنم كه بيايند و به اين مسائل كردستان رسيدگى كنند. جوانان بسيارى از ما كشته شده و متأسفانه دارند فضا را خشن‌تر هم مى‌كنند.
دويچه‌وله: آيا شما خبرهايى داريد مبنى بر اينكه تشنج‌ها دارند ادامه پيدا مى‌كنند، يا اينكه وضعيت رو به آرامش است؟
رويا طلوعى: البته بايد بگويم كه ما بعنوان فعالان فرهنگى و مدنى مايليم كه اعتراضاتمان را بصورت مسالمت‌آميز و بدون خشونت برگزار كنيم. ما تجربه‌ى سوم اسفند سال ۷۷ در سنندج را داريم. و اين بسيار غم‌انگيز بود. جوانان ما در تظاهرات آن موقع كشته شدند. اگر ما بتوانيم فضايى پيدا كنيم كه بصورت مسالمت‌آميز مطالباتمان را مطرح كنيم و در عين حال كمترين خشونت و كمترين هزينه را داشته باشد، طبعا همه استقبال مى‌كنند. منتها خيلى متأسفم از برخوردهاى خشنى كه با ما مىشود. براستى مردم كرد خشونت‌طلب نيستند. اميدوار نظام حاكم بر ايران اين را بفهمد و فضاى طرح مطالبات و همچنين اعتراضات مسالمت‌آميز مدنى را به ما بدهد.
دويچه‌وله: گفته مىشود كه براى فردا دوشنبه هم يك مراسم اعتراضى را اعلام كرده‌اند. آيا اين درست است؟
رويا طلوعى: بله، تا آنجا كه من بصورت شايعه شنيده‌ام كه البته خودم اين برگه‌هايى كه پخش شده را نديده‌ام، منتها شايعه در سطح سنندج هست، براى فردا از مردم براى تظاهرات دعوت شده است. من بعنوان يك شهروند از صميم قلب آرزو مى‌كنم كه اگر قرار است مراسمى هم برگزار شود، در نهايت مسالمت و بدون خشونت صورت گيرد.
دويچه‌وله: سئوال آخر اينكه، نتيجه‌ى اين گزارش هيئت تحقيق و تفحص چه شد كه قرار بود به وزارت كشور ارائه شود؟
رويا طلوعى: تا آنجا كه من اطلاع دارم، فعلا نتيجه‌اى اعلام نشده. آنچه كه مردم را ناراحت كرده، اظهارات فرماندار مهاباد بوده كه گفته در اثر كالبدشكافى شكاف در سينه‌ى شوانه قادرى ايجاد شده. اين در حالى است كه اعترافات يك سرباز كه در سطح اينترنت هم پخش شده و نحوه‌ى شكنجه و كشتن شوانه را بيان كرده، نشان مى‌دهد كه آنها زنده زنده شكم شوانه را مى‌بريدند كه به سينه‌اش مى‌رسيده. حتا ته سيگارهايشان را هم در زخم‌ها و جاى گلوله‌ى شوانه خاموش مى‌كردند. از اين آثار فيلمبردارى و در سطح استان كردستان پخش شده و از اين رو احساسات مردم بسيار جريحه‌دار شده است. اميدوارم اين هيئت تحقيق بتواند واقعا منصفانه تحقيق كند و حق خانواده‌ى شوانه و حق همه‌ى مردم كرد اعاده شود.
دويچه‌وله: خانم طلوعى خيلى متشكرم از توضيحات مبسوطى كه در اختيار ما گذاشتيد.
رويا طلوعى: خيلى ممنون و متشكر از زحمات شما.