محمد خاتمی: ملت باید صبور و واقع‌بین باشند
۱۳۹۲ خرداد ۲۹, چهارشنبه
رئیس‌جمهور پیشین، محمد خاتمی در دیدار با اعضای هیأت رئیسه انجمن اسلامی دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران توصیه می‌کند: «مواظب باشیم شتابزدگی نکنیم که توقعات بیجا از دولت ایجاد نشود.»
نخستین سخنرانی محمد خاتمی پس از انتخابات در قیاس با سخنرانی‌های ماه‌های اخیر او بسیار محتاطانه‌تر بود؛ با این همه در آن انتقادهای صریحی هم به نهادهایی چون شورای نگهبان وجود داشت.
«رویکرد نظام در برخورد با مخالفان»
تازه‌ترین اظهارات محمد خاتمی، که متن آن چهارشنبه، ۲۹ خرداد در وبسایت شخصی او منتشر شد، حاوی انتقادها و گلایه‌هایی است که به لحاظ ساختار قدرت در ایران مخاطب آن می‌تواند رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای باشد.
با این همه خاتمی نه تنها از انتقادی که مستقیما متوجه خامنه‌ای باشد پرهیز می‌کند، که او را شخصی معرفی می‌کند که برای مخالفان حکومت نیز حق رای قائل است.
محمد خاتمی بدون اشاره به نقش خامنه‌ای در محدودیت اعمال شده بر اصلاح‌طلبان برای حضور فعال در انتخابات می‌گوید: «این‌که رهبر گرامی در روز انتخابات می‌گویند کسانی که مخالف نظام هستند هم بیایند رأی دهند، من این را سیاست کلی می‌دانم.»
رئیس‌جمهور پیشین مدعی است «اگر ما یک روز گفتیم زنده باد مخالف من، می‌بینیم که رویکرد نظام همین است.» برخلاف این ادعا، در حال حاضر نه تنها مخالفان، که بسیاری از منتقدان حکومت نیز که سال‌ها در دستگاه‌های اجرایی پست‌های مهمی داشته‌اند در زندان هستند.
پیامدهای سلطه فضای امنیتی
محمد خاتمی در بخش دیگری از اظهاراتش گفت:«آن‌که می‌گوید هر مخالفی باید نابود شود و به تمام افراد باسابقه با تهمت جاسوسی کوبیده شوند معرف سیاست‌های کلی نظام نیست.»
یکی از این افراد حسین شریعتمداری، نماینده رهبر جمهوری اسلامی در موسسه کیهان است. او در هفته‌های اخیر بارها و حتا پس از اعلام نتیجه‌ی انتخابات محمد خاتمی و شمار دیگری از رهبران اصلاح‌طلبان را به "وطن فروشی" و شرکت در "فتنه آمریکایی- اسرائیلی ۸۸" متهم کرد و خواهان محاکمه آن‌ها شد.
دانشجویان در ابتدای دیدار با خاتمی با اشاره به ادامه‌ی بازداشت خانگی دو نامزد معترض به نتایج اعلام شده انتخابات سال ۸۸ و زهرا رهنورد تاکید کردند که باید پاسخ مطالبات معتدل مردم مانند رفع حصر موسوی، رهنورد و کروبی داده شود. آن‌ها افزودند که اگر به این مطالبات پاسخ مناسب داده نشود جامعه دچار یاس خواهد شد.
محمد خاتمی ظاهرا در پاسخ به این خواسته می‌گوید: «درست است که همه از حصر آقای موسوی، خانم رهنورد و آقای کروبی ناراحتیم و بسیاری از عزیزانمان در زندان هستند؛ اما همان زندانی‌ها در انتخابات شرکت کردند و مردم هم با وجود رنج‌هایی که کشیده بودند رأی دادند.»
او در ادامه آرزو می‌کند "همه عزیزان آزاد شوند" و می‌افزاید: «منشاء این رفتارها، تنگ نظری‌ها و گفت‌وگو نکردن و سلطه فضای امنیتی است. اگر این مشکل نبود حصر و حبس‌ها هم نبود. لذا می‌خواهیم فضای امنیتی نادرست از بین برود تا همه بتوانند حرفشان را بزنند.»
رد صلاحیت رفسنجانی "بدون سوء نیت"؟
خاتمی خطاب به دانشجویان گفت: «گرچه کسانی بودند که نمی‌خواهم بگویم با سوء نیت، اما نمی‌خواستند حماسه محقق شود که نمونه بارز آن ردصلاحیت آقای هاشمی رفسنجانی بود.»
رد صلاحیت رفسنجانی برای شرکت در انتخابات ۲۴ خرداد ۹۲ توسط شورای نگهبان انجام شد اما شواهد فراوانی حاکی است که این کار بدون دستور یا موافقت رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای امکان‌پذیر نبود.
نیمی از اعضای شورای نگهبان منصوب خامنه‌ای هستند و نیمی دیگر مستقیم یا غیرمستقیم با نظر او انتخاب می‌شوند. از سوی دیگر تنها شخصی که می‌تواند با استفاده از "حکم حکومتی" رای شورای نگهبان را تغییر دهد علی خامنه‌ای است.
تعدادی از شخصیت‌های اصلاح‌طلب، از جمله مصطفی تاج‌زاده و تشکل‌هایی چون سازمان مجاهدین انقلاب در نامه‌ها و بیانیه‌های خود تاکید کرده‌اند که تصمیم شورای نگهبان برای رد صلاحیت رفسنجانی با آگاهی و اجازه‌ی علی خامنه‌ای انجام شده است.
خاتمی با اشاره به این‌که در قوانین جاری مرجع رسیدگی به تخلف رئیس‌جمهور مشخص است می‌پرسد: «اما اگر نهادهای دیگری مانند مجلس و شورای نگهبان و... تخلف کردند چه کسی باید تذکر دهد؟» او می‌افزاید:«اتفاقا اشکال این است که قانون اساسی از سوی نهادهایی نقض شده است که جوابگوی دیگران نیستند.»
ضرورت هماهنگ شدن با اراده ملی
رئیس‌جمهور پیشین در عین‌حال به دانشجویان هشدار داد: «نباید بگوییم در جهات کلی مشکل داریم؛ بیاییم مشکلات و انحرافات را جبران کنیم و همه چیز را سر جای خودش برگردانیم.» به اعتقاد او برای تحقق وعده‌های حسن روحانی باید به او فرصت داد و واقع‌بین و صبور بود.
ظاهرا با توجه به همین امر است که تاکید می‌کند «رئیس جمهوری موفق خواهد بود که با رهبری هماهنگ باشد و رهبری هم برای برآورده شدن قول‌هایی که رئیس‌جمهور به مردم وعده داده به وی کمک کند.»
محمد خاتمی اطمینان می‌دهد که مردم خواستار تغییر نظام نیستند: «در عین نگرانی‌ها و دلهره‌ها مردم نشان دادند که رشید هستند و راه خودشان را می‌خواهند و نشان دادند نظام را می‌خواهند، نه تغییر نظام را، ولی از اوضاع راضی نیستند.»
به رغم لحن محتاطانه‌ای که در سخنان خاتمی وجود دارد، او در چند جا به نهادهای حکومتی و تلویحا رهبر جمهوری اسلامی توصیه می‌کند با اراده ملی هماهنگ باشند: «دستگاه‌ها باید با رئیس‌جمهوری که نماینده مطالبات مردم است هماهنگ باشند. نمی‌گوییم از حقوقشان بگذرند، اما مردم از رئیس‌جمهور در زمینه‌های مختلف مطالبه دارند و باید با اراده ملی هماهنگ بود.»