در ماه‌های اخیر بسیاری از مقامات ارشد آمریکایی و سه کشور اروپایی طرف توافق هسته‌ای بارها گفته‌اند که با توجه به ادامه سرکوب معترضان و حوادث اوکراین دیگر احیای برجام اولویت آنها نیست.

سرکوب معترضان در ایران از چند ماه پیش بر مذاکرات برجام سایه سنگینی انداخته است. محمد صدر، دیپلمات و از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه "وضعیت بسیار خطرناکی به خصوص پس از اعدام‌هایی که صورت گرفته برای موقعیت ایران در سطح بین‌المللی ایجاد شده است" گفت: «در چند روز اخیر کشورهای اروپایی، آمریکا، کانادا و از همه مهم‌تر پاپ فرانسیس [رهبر کاتولیک‌های جهان] که معمولا در این مسائل ورود نمی‌کرد، اعدام‌های صورت گرفته در ایران را محکوم کردند.»

این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام هشدار داده است، اگر برخی سیاست‌های نادرست در داخل ادامه پیدا کند، این احتمال وجود دارد که جمهوری اسلامی با "تحریم دیپلماتیک" هم روبه‌رو شود که به معنی اخراج سفرای ایران از برخی کشورها و احضار سفرای این کشورها از تهران به پایتخت‌های‌شان است. 

برجام؛ شکست یا ادامه؟

چند روز پیش نیز رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گفت‌وگو با وب‌سایت خبری رسمی واتیکان تاکید کرده بود، مذاکرات هسته‌ای با جمهوری اسلامی به بن‌بست رسیده است.

هر اندازه که کشورهای طرف توافق هسته‌ای معتقد به شکست مذاکرات هستند اما در مقابل مقامات جمهوری اسلامی در اظهارنظرهای مختلف از ادامه این روند گفته‌اند.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

برای مثال ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه در هفته گذشته در یک نشست خبری درباره آخرین خبرها از برجام مدعی شده بود، مذاکرات از طریق کانال‌های ذیربط در حال انجام است و این "خواست دو طرف" است.

اظهارات مقامات جمهوری اسلامی متناقض است چرا که به تازگی محمد صدر، از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره روند برجام اظهار داشت، "موقعیت ایران تضعیف شده است."

صدر در گفت‌وگو با روزنامه اعتماد، درباره سرنوشت برجام گفته است: «طرف مقابل هم برای ادامه دادن روند مذاکرات ابراز تمایل و علاقه نمی‌کند. من امیدوار هستم که در داخل مسئولان امر به این نتیجه رسیده باشند که سیاست‌های یک‌ سال اخیر اشتباه بوده و به سمت حل و فصل برجام گام بردارند.»

بیشتر بخوانید: احیای برجام؛ از امید تهران تا نشانه‌های شکست

این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با اعلام اینکه برخی "مواضع" هیات ایرانی مانع از به‌نتیجه رسیدن مذاکرات شده است، ادامه داد: «تیم مذاکره‌کننده جدید در ابتدای کار شرایطی را روی میز مذاکره گذاشت و فرصت طلایی برای به نتیجه رسیدن مذاکرات و احیای توافق هسته‌ای از بین رفت.»

 

او در این گفت‌و‌گو به روشنی گفته است، در آن دوره، اروپا و آمریکا به دنبال به نتیجه رساندن مذاکرات بودند.

نگرانی مقامات جمهوری اسلامی از به ثمر نرسیدن برجام

زمزمه‌های نگرانی از به ثمر نرسیدن برجام و پیامدهای آن، حالا در اظهارنظر تعداد بیشتری از مقامات جمهوری اسلامی به چشم می‌خورد.

جلال ساداتیان، کارشناس مسائل بین‌الملل به تازگی در گفت‌و‌گو با ایسنا اظهار کرد: «ایران تحت شدیدترین تحریم‌هاست. در شرایطی هستیم که هم آمریکا دورتر شده و هم اروپایی‌ها. فضا تا حد زیادی مبهم و خاکستری است.»

جلال محمودزاده، عضو هیات رئیسه کمیسیون کشاورزی مجلس نیز پیش‌تر با اشاره به اینکه ریشه اصلی افزایش نرخ ارز، به مباحثی مانند برجام باز می گردد، گفته بود: «گروه‌هایی در کشور حضور دارند که اجازه نمی‌دهند این توافق به نتیجه برسد.»

محمد صدر: سه گروه مخالف ادامه مذاکرات برجام هستند

افراد یا گروه‌هایی که مخالف مذاکرات برجام هستند، موضوعی است که محمد صدر نیز به تازگی به آن اشاره کرده است.

صدر معتقد است، مخالفت جدی با احیای برجام در ارتباط با سران نظام نیست، بلکه می‌توان مخالفان را سه گروه دانست: «برخی نیروهای امنیتی، کسانی که از تحریم‌ها سود می‌برند و سومین گروه افرادی که فهم درستی از سیاست خارجی و روابط بین‌الملل ندارند. در حقیقت مخالفت این سه گروه فشارهای اقتصادی را به ایران و مردم تحمیل می‌کند.»

این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام مدعی است، درباره این موضوع با ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری صحبت کرده و او "دستور" داده است، "مذاکرات احیای برجام به نتیجه برسد."

صدر در عین حال به شورای عالی امنیت ملی و سران سه قوه هشدار داده است، اگر تحریم‌ها رفع نشوند، شیب این سراشیبی در مورد مسائل اقتصادی و اجتماعی هر روز بیشتر و بیشتر از قبل خواهد شد.

فشار افکار عمومی بر جمهوری اسلامی

از دیگر سو با وقوع اعتراضات اخیر در ایران و فشار اپوزیسیون خارج از کشور به دولت‌های غربی برای منزوی کردن جمهوری اسلامی، این موضوع نیز به موارد اصلی نگرانی مقامات جمهوری اسلامی تبدیل شده تا جایی که این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز به آن اشاره‌ای جدی کرده و گفته است: «فشار افکار عمومی باعث شده که دولت‌های آمریکا و اروپا جرات نمی‌کنند حتی از مذاکره با ایران درباره برجام سخن بگویند.»

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

صدر با بیان اینکه مخالفت و دشمنی با جمهوری اسلامی در سطح بین‌المللی هم دولتی و هم مردمی شده است، افزود: «ایرانی‌های خارج از کشور که عمدتا در ارتباط با سقوط هواپیمای اوکراینی و قربانیان آن ماجرا هستند هم به مخالفان جدی تبدیل شده‌اند. می‌توان گفت مجموعه‌ای دست به دست هم داده و پرونده ایران را در معرض خطر امنیتی شدن دوباره قرار داده است.»

او معتقد است، با امنیتی شدن پرونده ایران، قطعنامه‌های شورای امنیت که با برجام اجرای آنها متوقف شده بود، دوباره قابل اجرا خواهند شد و ایران تحت تحریم‌های بین‌المللی قرار می‌گیرد.

صدر ابراز امیدواری کرده است، مقامات جمهوری اسلامی برای خروج از این بن‌بست دست به اصلاحات بزند و افزوده است: «اگر ایران دچار انزوای سیاسی، اقتصادی، امنیتی و بین‌المللی ‌شود، این انزوا مقدمه مسائلی خواهد شد که امیدوارم هرگز به آن مرحله نرسیم.»