محمد ملکی روز ۱۲ آذر ۱۳۹۹ (دوم دسامبر سال ۲۰۲۰) درگذشت. اعتراض او به استبداد دینی و مخالفت صریح و آشکارش با حکومت جمهوری اسلامی بارها باعث آن شده بود که زندان‌های جمهوری اسلامی را تجربه کند. بارها به زندان افتاد، اما هیچ‌گاه فشارهای سیاسی از صراحت کلامش نکاست.

محمد ملکی، از مدافعان حقوق بشر در ایران بود. او پس از انقلاب اسلامی ریاست دانشگاه تهران را برعهده داشت. پس از مدت کوتاهی، به علت رویکرد انتقادی‌اش نسبت به حکومت جمهوری اسلامی، از دانشگاه اخراج شد و به زندان افتاد.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

عمار ملکی در پست توییتری خود نوشته است: «....مبارز خستگی‌ناپذیر راه آزادی و یاور آزادیخواهان ایران به آرامش ابدی رسید...»

شش دهه فعالیت سیاسی

محمد ملکی روزی ۲۰ تیر سال ۱۳۱۲ در تجریش تهران به دنیا آمد. در دانشگاه تهران و پس از آن در دانشگاه‌های اروپا به تحصیل پرداخت. فعالیت سیاسی خود را در سال‌های طوفانی دهه ۳۰ آغاز کرد. به نهضت مقاومت ملی و جبهه ملی پیوست و در سال ۱۳۳۹ به علت فعالیت‌های سیاسی دانشجویی برای نخستین بار به زندان افتاد.

ملکی یکی از اعضای کمیته استقبال از خمینی بود و پس از پیروزی انقلاب اسلامی ریاست دانشگاه تهران را برعهده گرفت. او اندکی بعد، از اعتماد خود به خمینی و روحانیون در ایران انتقاد کرد. مخالفت ملکی با جمهوری اسلامی در همان نخستین سال‌های پس از انقلاب آغاز شد.

محمد ملکی پس از تعطیلی دانشگاه‌ها، "انقلاب فرهنگی" را "کودتا" خواند و به همین علت به زندان افتاد. ملکی درباره ایام زندان خود از جمله چنین نوشته است: «ابتدا به اعدام و سپس به ۱۰ سال زندان محکوم گردیدم. در این مدت با بیرحمانه‌ترین رفتار از جمله زدن کابل به کف پا و سایر نقاط بدنم، آویزان کردن از سقف، کوبیدن سر به دیوار، زدن مشت و لگد که منجر به نابینائی چشم چپم و شکستگی استخوان مچ دست راستم شد و انواع شکنجه‌ها مواجه بودم.»

گرچه ملکی پس از پنج سال از زندان آزاد شد، اما به علت مخالفت و صراحت کلام خود پس از آن نیز بارها به زندان افتاد. در سال ۱۳۷۹ ماموران امنیتی او را به همراه شماری از نیروهای ملی-مذهبی به اتهام "براندازی" دستگیر کردند.

در جریان جنبش سبز نیز بار دیگر شش ماه به زندان افتاد. او در آن هنگام مبتلا به سرطان بود و از بیماری‌های دیگر و از جمله از نارسایی قلبی رنج می‌برد.

به کانال اینستاگرام دویچه وله فارسی بپیوندید

محمد ملکی در شمار کسانی بود که به انتخابات در ایران باوری نداشت و خواستار تحریم این انتخابات و برگزاری رفراندوم درباره سرنوشت نظام ولایی شده بود. او در مصاحبه‌های خود با رسانه‌های خارج از کشور بارها گفته بود که بین حسن روحانی و ابراهیم رئیسی تفاوت و تمایزی قائل نمی‌شود.

محمد ملکی یکی از کسانی است که نامه استعفای علی خامنه‌ای را امضا کرده بودند؛ نامه‌ای که به بیانیه ۱۴ نفر شهرت یافته است. او به همین دلیل بار دیگر به زندان افتاد.