مذاکرات دولت ترکیه با اوجالان و بازتاب آن در رسانه‌ها
۱۳۹۱ دی ۱۶, شنبه
به نوشته روزنامه‌های ترکیه، مذاکرات کنونی دولت این کشور با عبدالله اوجالان، رهبر حزب کارگران کردستان ترکیه (پ ک ک)، با حمایت قاطع رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه، روبه رو شده و از سوی بسیاری از روزنامه‌های این کشور "گام جسورانه دولت ترکیه برای برقراری و استقرار صلح در ترکیه" ارزیابی می‌شود.
نخست وزیر ترکیه در مصاحبه خود با برنامه‌ی تلویزیونی "از سیر تا پیاز" ((Enine Boyuna که به طور زنده از شبکه‌های تلویزیونی دولتی "تیآرتی ۱"، "تیآرتی خبر" و "تیآرتی ترک" پخش شد به طور رسمی مذاکرات دولت ترکیه با عبدالله اوجالان، رهبر پ ک ک را تأیید کرد و گفت: «ما به دنبال کسب نتیجه هستیم.»
مذاکرات ۴ ساعته با اوجالان
روزنامه "حریت" ترکیه ضمن اشاره به دیدار و مذاکره ۴ ساعته‌ی مسئولان سازمان اطلاعات ترکیه (میت) با عبدالله اوجالان خبر داد که اسامی اعضای هیأت مذاکره‌کننده عبدالله اوجالان هم مشخص شده است. این اعضا که از سوی عبدالله اوجالان "اندیشمندان جنبش سیاسی کرد" نام گرفته‌اند، عبارتند از احمد ترک، نماینده مستقل و رئیس هم‌طراز کنگره جامعه دموکراتیک، آیلا عقاد، نماینده حزب کردی صلح و دموکراسی در مجلس ترکیه از شهر باتمان، مرال دانیش بش‌تاش، معاون دبیرکل حزب کردی صلح و دموکراسی، و شرافت‌الدین الچی، نماینده حزب صلح ودموکراسی که هفته قبل درگذشت. لازم به یادآوری است که عقاد و بش‌تاش پیش از این وکلای مدافع رهبر پ ک ک بوده‌اند. احمد ترک، آیلا عقاد و مرال دانیش بش‌تاش روز چهارشنبه دیداری ۲ ساعته با عبدالله اوجالان داشته‌اند.
روزنامه "حریت" در شماره روز جمعه ۱۵ دی ۱۳۹۱ خود به نقل از عبدالله اوجالان نوشت: «هدف ایجاد یک فضای عاری از سلاح برای حل مسئله کردهاست. هدف بر زمین گذاشتن سلاح از سوی پ ک ک است. مذاکرات در این راستا آغاز شده است و همه باید هوشیار باشند.» "حریت" نوشته است که هدف از مذاکرات دولت ترکیه با عبدالله اوجالان "ارائه‌ی یک راه حل برای جامعه ترکیه در اوایل سال ۲۰۱۳" است.
این روزنامه همچنین به نقل از عبدالله اوجالان آورده است: «این روند قابل توقف نیست. اگر اتفاقی در طول این روند نیافتد و مذاکرات با حکومت روند مثبتی داشته باشد، می‌توان گام‌های مهمی را در ماه‌های آینده برداشت. همه باید در این روند صبور باشند. اراده‌ا‌ی غیر از اراده خودم را در این مذاکرات قبول نخواهم کرد.»
عبدالله اوجالان از چهاردهم فوریه سال ۱۹۹۹ دوران حبس ابد خود را در جزیره خالی از سکنه ایمرالی در نزدیکی استانبول می‌گذراند.
فشار دولت ترکیه و پ ک ک به اوجالان
خبرگزاری "فرات نیوز"، نزدیک به جریان پ ک ک، نیز از قول رهبر پ ک ک نوشته است: «هم پ ک ک و هم حکومت ترکیه به من فشار می‌آورند. من تا دو هفته می‌توانم مسئولیت خود را برعهده بگیرم اما این موضوع به تحولات آتی وابسته است. اگر تحولاتی رخ دهد من نقش خود را برعهده خواهم گرفت.»
"فرات نیوز" همچنین از انتقاد عبدالله اوجالان از رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه، خبر داده و از قول وی نوشته است: «وقتی به سخنان اخیر نخست وزیر ترکیه گوش می‌کنیم، تعجب‌آور است. آنها از یک طرف مذاکره می‌کنند و از سوی دیگر بر سخنان ملی‌گرایانه خود می‌افزایند. می‌دانم، ممکن است این سخنان ملی‌گرایانه برای جمع‌آوری رأی باشد، اما نباید این‌گونه رفتار کنند.»
خبرگزاری "فرات نیوز" به سخنان رهبر پ ک ک استناد کرده است که می‌گوید: «دیدگاه ما دیدگاه کردگرایانه نیست. ما تنها به دنبال کردگرایی، ترک‌گرایی یا عرب‌گرایی نیستیم. پروژه‌ی ما مبتنی بر گروه‌ها، رده‌ها و طبقات اجتماعی است. خودمختاری دموکراتیک مورد نظر ما تنها مربوط به کردستان نیست و سواحل اژه، دریای سیاه و آناتولی مرکزی را هم دربر می‌گیرد.»
درخواست‌های اوجالان از دولت ترکیه چیست؟
روزنامه‌ی "رادیکال" ترکیه هم در مقاله‌ی خود در روز ۱۴ دی ۱۳۹۱ می‌نویسد که هاکان فیدان، رئیس سازمان اطلاعات ترکیه، پس از مذاکرات خود در ۱۶ دسامبر ۲۰۱۲ پیش از آغاز سال نوی میلادی هم یک روز کامل را در جزیره ایمرالی به سر برده است.
به نوشته‌ی این روزنامه، درخواست عبدالله اوجالان از پ ک ک برای "بر زمین گذاشتن سلاح"، "خروج عناصر مسلح پ ک ک از مرزهای ترکیه"، "تصویب چهارمین بسته‌ی اصلاحات قضایی ترکیه" و "آزادی هزاران نفر از اعضای کنفدرالیسم جوامع کردستان" و "تصویب خودمختاری حکومت‌های محلی" است که این مورد از جمله درخواست شورای اروپاست و از مفاد مهم توافق دولت ترکیه با پ ک ک به شمار می‌آید.
"رادیکال" می‌نویسد: «علت شتاب دولت وابسته به حزب حاکم "عدالت و توسعه ترکیه" برای توافق با پ ک ک، در انتخابات محلی و انتخابات ریاست جمهوری ترکیه در سال ۲۰۱۴ نهفته است و دولت اردوغان تلاش می‌کند پیش از پایان سال ۲۰۱۳ با پ ک ک به توافق برسد.»
اپوزیسیون ترکیه مخالف مذاکرات دولت با اوجالان نیست
اخبار مربوط به مذاکرات حکومت ترکیه با رهبر پ ک ک واکنش‌های گوناگون احزاب، گروه‌ها و تشکل‌های سیاسی- اجتماعی و صاحب‌نظران ترکیه را به همراه داشت. کمال قلیچداراوغلو، رهبر "حزب جمهوری خلق"، حزب اصلی مخالف دولت ترکیه، در گفتگویی با فکرت بیلا، روزنامه‌نگار مشهور ترک، از عدم پیشداوری حزب متبوعش در مورد مذاکرات دولت ترکیه با عبدالله اوجالان خبر داد.
قلیچداراوغلو خاطرنشان گفت: «ما پیشداوری نمی‌کنیم، اما نگرانی‌های خود را داریم. پایه و اساس نگرانی‌هایمان هم عدم رفتار پایدار دولت است.» رهبر حزب جمهوری خلق خطاب به دولت ترکیه نیز گفت: «شما می‌گفتید ما مذاکره نمی‌کنیم و مبارزه می‌کنیم. اما معلوم شد که در حال مذاکره هستید. حداقل به مردم راست بگویید.»
قلیچداراوغلو با تأکید بر اینکه اگر مذاکرات به خلع سلاح بی‌قید و شرط منجر شود و اطلاع‌رسانی به مردم به طور صحیح انجام شود با این نوع مذاکرات مخالفتی نخواهند کرد. وی همچنین افزود: «این امر نباید برای ایجاد یک فضای امن در هنگام انتخابات به کار گرفته شود. مذاکرات باید برای حل مسئله و خلع سلاح گروه تروریستی انجام شود نه برای جمع‌آوری رأی.»
روزنامه‌ی "ملیت" هم در مصاحبه‌ای با زبیر آیدار که از وی در این روزنامه به عنوان مسئول پ ک ک در اروپا نام برده شده، آورده است: «دیدار با آقای اوجالان و اطلاع رسانی این مذاکره به افکار عمومی قدمی مثبت است. رهبر ما پایه‌گذار و رهبر جنبش ماست و جنبش ما موظف به اطاعت از اوست. مسئول گفتگوها اوجالان است، اما این مذاکرات نمی‌تواند از جزیره ایمرالی پیش برده شود. بدون بهبود شرایط اوجالان مذاکرات به پیش نخواهد رفت.»
"۹۹ درصد کردهای ترکیه به حرف اوجالان گوش می‌کنند"
صلاح الدین دمیرتاش، دبیرکل حزب صلح و دموکراسی و نماینده مردم دیاربکر در پارلمان که در مجلس ترکیه با گروهی از خبرنگاران مصاحبه می‌کرد از سخنان اردوغان در زمینۀ مذاکرات با اوجالان در جزیره ایمرالی به عنوان یک اقدام کاملا مثبت یاد کرد و افزود "ما هم مصرانه به دنبال همین بودیم".
وی در پاسخ به سئوالی مبنی بر اینکه واکنش پ ک ک به درخواست عبدالله اوجالان مبنی بر برزمین نهادن سلاح چه خواهد بود، گفت: «جریان کردی جریان بزرگی است که از گروه‌های مختلفی تشکیل شده است. اما ۹۹ درصد این جریان از اوجالان اطاعت خواهند کرد. افراد بی‌تردید به درخواست عبدالله اوجالان گوش خواهند داد.»
دمیرتاش در خصوص موفقیت مذاکرات حکومت ترکیه با رهبر پ ک ک نیز چنین توضیح می‌دهد: «برای پیشبرد روند مذاکرات باید در سال ۲۰۱۳ اقدامات عملی انجام شود. مسئله کرد مسئله‌ای نیست که ظرف امسال برطرف شود. اما اگر قدم‌های درستی برداشته شود و روند مذاکرات در چارچوب اعتمادسازی پیش برده شود می‌توان شاهد آغاز گسترش اعتقاد به حل مسئله در سال جاری بود.»
مسئله کردها فقط به ترکیه ختم نمی‌شود
مسئله کرد در ترکیه حتی به ستون‌نویس‌های روزنامه‌های این کشور هم کشیده شد. ارطغرل اوزکوک، ستون نویس روزنامه‌ی حریت در مقاله‌ی ۱۵ دی ۱۳۹۱ ضمن اعلام "حمایت قلبی" خود از مذاکرات دولت با عبدالله اوجالان به مسئله ترک بودن و کرد بودن در ترکیه هم می‌پردازد. به عقیده‌ی اوزکوک اعتراف به "ترک بودن" در ترکیه مشکل‌تر از اعتراف به "کرد بودن" است. به عقیده وی در ترکیه "کسی که می‌گوید من کرد هستم پیشرو نامیده می‌شود" و "کسی که می‌گوید من ترک هستم فاشیست نامیده می‌شود".
اوزکوک اعتقاد دارد معضل کرد در جنوب شرق ترکیه هم‌اکنون مانند سابق وجود ندارد و کردهای آن منطقه با انتخابات محلی برای خود یک مرز نژادی کشیده‌اند. وی می‌نویسد: «معضل کردها دیگر تنها به ترکیه ختم نمی‌شود، بلکه در چارچوب ۴ کشور وجهه‌ای بین‌المللی کسب کرده است. به احتمال فراوان در ۱۰ سال آینده در منطقه یک دولت مستقل کرد تشکیل خواهد شد.»
شکست "تابوی کرد" در ترکیه
روشن چاقیر ستون نویس روزنامه ترکی زبان "وطن" هم به بررسی واکنش‌های ترک‌ها و کردهای ترکیه به موضوع مذاکرات دولتی با عبدالله اوجالان پرداخته است. به اعتقاد چاقیر اگر دولت ترکیه به صورت علنی ۵ سال پیش مذاکرات خود با اوجالان را اعلام می‌کرد، ممکن بود یک قیامت کوچک در ترکیه پدید آید و تأثیرات آن به خیابان‌ها کشیده شود، اما امروز ترکیه شاهد چنین عکس‌العملی نیست.
وی در مقاله‌ی خود در روزنامه وطن علت این امر را در شکستن تابوی موسوم به "ممنوعیت مذاکره با تروریست‌ها" می‌داند و می‌نویسد: «علت فروپاشی این تابو افکار عمومی ترکیه است. افکار عمومی ترکیه انتظار دارد دولت ترکیه به هر روشی مسئله کردها در ترکیه را حل کند.»
روشن چاقیر موفقیت مذاکرات را منوط به در نظر گرفتن "نگرانی‌های ترک‌ها و نیز حیثیت و اعتبار کردها" و برقراری تعادل در این زمینه می‌داند.