مذاکرات هسته‌ای ژنو و باید و نبایدهای رسانه‌های ایران
۱۳۹۲ مهر ۲۰, شنبه
ایران پس از دو سال مذاکره بی‌نتیجه با گروه ۱+۵ در استانبول، مسکو، بغداد و دو بار در آلماتی، بار دیگر ژنو رو در روی دیپلمات‌های غربی می‌نشیند.
از نظر شماری از کارشناسان، مردم ایران انتظار دارند این مذاکرات دست‌کم آغازی برای توافق با غرب با هدف کاهش تحریم‌ها باشد. تندروهای حاکمیت جمهوری اسلامی اما در برابر هر نوع نرمشی و سازشی شاخ و شانه می‌کشند و در انتظار شکست آن هستند. غرب نیز می‌خواهد آنچه را که "تغییر سیاست در ایران" پس از انتخابات ۲۴ خرداد ۱۳۹۲ نامیده می‌شود، به بوته آزمایش بگذارد.
تیم دیپلماتیک دولت روحانی به ریاست محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، انتظارات زیادی از توانایی خود برای مدیریت مناقشه هسته‌ای و کاهش تنش‌ها و تحریم‌ها برانگیخته است. از این رو این تیم روزهای سخت و حساسی در پیش دارد.
احتمال "توافق موقتی"
خبرگزاری ایسنا در گزارشی تحلیلی درباره آنچه که تیم مذاکرات هسته‌ای ایران با خود به ژنو می‌برد می‌نویسد، دیپلمات‌های ایرانی پس از یک دوره مذاکرات بی‌نتیجه در دو سال گذشته با نگاهی ظریف سعی در شروع بازی جدید اما جدی دارند که در آن حداقل دو طرف قادر به شروع بازی باشند به نحوی که انتخاب مهره سفید یا سیاه به معنی ضعف یا ناتوانی یکی در قبال دیگری محسوب نشود.
براساس گزارش ایسنا، تیم جدید هسته‌ای ایران در دور جدید مذاکرات در ژنو پیشنهادی سه مرحله‌ای و متفاوت از پیشنهادهای قبلی را روی میز می‌گذارد به گونه‌ای که امکان رد آن از سوی ۱+۵ وجود نداشته باشد. مرحله نخست بسته پیشنهادی ایران، "به رسمیت شناختن حق غنی‌سازی در خاک ایران" است.
این گزارش می‌افزاید، با وجود نگاه خوش‌بینانه ایران به پذیرش پیشنهادش از سوی ۱+۵ هنوز در طرف مقابل تغییر قابل توجهی مشاهده نمی‌شود. آنها هم‌چنان به بسته پیشنهادی‌شان درمذاکرات قبلی (آلماتی) اشاره دارند.
با این‌حال خبرگزاری ایسنا احتمال "توافق موقتی" ایران و غرب را منتفی نمی‌داند. به نوشته این خبرگزاری، نمایندگان انگلیس و فرانسه در سفری به اسرائیل پیش از مذاکرات ۲۳ و ۲۴ مهر‌ماه در ژنو، احتمال رسیدن به یک توافق موقتی با تهران را که به لغو برخی تحریم‌ها علیه ایران در ازای محدودیت‌های قابل توجه روی برنامه غنی‌سازی اورانیوم و افزایش نظارت روی تاسیسات هسته‌ای ایران بیانجامد، منتفی نمی‌دانند.
ایسنا در ادامه گزارش خود می‌نویسد، ایران برای بازی برد برد به ژنو می‌آید... ایران آماده است تا نگرانی‌های جدی و فوری ۱+۵ درباره برنامه صلح‌آمیز هسته‌یی‌اش که پایه و اساس منطقی و فنی دارد، برطرف سازد و به همان میزان انتظار دارد آنها نیز با درخواست‌های فوری ایران از جمله اعتراف به حق قانونی و مسلم استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای و غنی‌سازی طبق ان‌پی‌تی و لغو تحریم‌های یک جانبه در مرحله اول مذاکرات، موافقت کنند.
این گزارش به خطوط قرمز ایران در دور جدید مذاکرات نیز اشاره کرده و آنها را چنین برشمرده: تعلیق نکردن غنی‌سازی، عدم انتقال مواد هسته‌ای به خارج، عدم تعطیلی سایت فردو و ادامه پروژه تاسسیات آب سنگین اراک.
«غرب دچار اشتباه محاسبه نشود»
خبرگزاری مهر نیز در گزارشی تحلیلی نوشته است، ایران با طرح پیشنهادی معقول و متوازن در این مذاکرات شرکت می‌کند. بر این اساس به نظر می‌رسد هرگونه اشتباه محاسباتی طرف مقابل در چانه زنی و ایجاد فشار برای بر هم زدن توازن این پیشنهاد با هدف محدودیت در دستیابی به حقوق هسته‌ای مخل تعامل خواهد بود.
این خبرگزاری در گزارش خود نمی‌گوید که ایران با چه طرح و پیشنهادی به ژنو می‌رود، اما تاکید می‌کند که "رفتار ایران نشان دهنده جدیت و علاقمندی به مذاکرات جدی و هدفمند است."
خبرگزاری مهر سپس پرسش‌هایی در برابر هیئت مذاکره گروه ۱+۵ قرار می‌دهد: آیا این هیئت با آمادگی لازم و اختیارات کافی برای به رسمیت شناختن حقوق ملت ایران بعد از انتخابات با شکوه یازدهم پا به مذاکرات خواهد گذاشت؟ و آیا هیات ۱+۵ طرحی برای جلب اعتماد متقابل ملت ایران که نشان دهنده تغییر در رفتار آن و تطبیق رفتار با تغییر لحن باشد، خواهد داشت؟...
تحلیل‌گر خبرگزاری مهر در پایان گزارش خود به غرب هشدار می دهد که دولت حسن روحانی «فرصتی نامحدود برای ایستادگی در برابر فشارهای بخشی از تندروهای داخلی در اختیار ندارد و از طرف دیگر مردم نیز تا مقطعی نه چندان دور می‌توانند به دولت و نمایندگان آنها در مذاکرات امیدوار باشند و در صورت از بین رفتن این فرصت و ناامید شدن مردم ایران از مذاکرات با ۱+۵ بعید نیست که طرف ایرانی نیز سرخورده از مذاکرات... مجبور به تغییر رویکرد از تعامل به ایستادگی و مقاومت شود».
مخالفان توافق در کمین‌اند
از سوی دیگر روزنامه جمهوری اسلامی که مواضع حمایت‌آمیز در برابر دولت حسن روحانی دارد معتقد است تمایل غرب به توافق با این افزایش یافته است: «تحولات منطقه‌ای در خاورمیانه، مشکلات داخلی آمریکا و کاهش سطح همراهی‌ها با تحریم‌ها علیه ایران از ناحیه برخی کشورهای در حال توسعه مانند چین، کره جنوبی و... اصرار و تمایل طرف‌های غربی را بر حصول توافق در کوتاه مدت به شدت افزایش داده است.»
از این رو این روزنامه در سرمقاله روز شنبه (۲۰ مهر/۱۲ اکتبر) به تیم ایران توصیه می‌کند که یک بازی برد - برد برای هر دو طرف را در دستور کار خود قرار دهد و از طرح پیشنهادهای غیرواقع‌بینانه و حساسیت‌زا پرهیز کند.
روزنامه جمهوری اسلامی در ادامه می‌نویسد، «تردیدی وجود ندارد که همزمان باافزایش امیدواری‌ها برای حصول توافق در این دوره از مذاکرات، دشمنان نیز بیکار نخواهند نشست و برخی گروههای افراطی با هدف تخریب فضای گفت‌وگوها و فشار برای توقف یک گفت‌وگوی سازنده و رو به جلو، صحنه‌سازی‌هایی را برای عملیات روانی در راستای تحت‌الشعاع قرار دادن نتایج مثبت مذاکرات یا به انحراف کشیدن اصل گفتگوها تدوین و اجرا خواهند کرد.»
به اعتقاد نویسنده روزنامه جمهوری اسلامی گروه ۱+۵ «در پاسخ به حرکت‌های اعتماد آفرین ایران و همکاری‌هایی که برای ایجاد شفافیت و اطمینان نسبت به فعالیت‌های صلح آمیز هسته‌ای خود انجام می‌دهد، در نخستین گام اقداماتی عملیاتی، اجرایی و ملموس برای لغو تحریم‌ها انجام دهند تا مردم و دولت ایران نسبت به صداقت آنان امیدوار شوند.»