هزاران نفر در خیابان‌های ایروان، پایتخت ارمنستان، در روز جمعه (۲۳ آوریل) با حمل مشعل و روشن کردن شمع، یاد صدها هزار قربانی ارمنی در ۹۵ سال پیش را گرامی داشتند.

راهپیمایان در حالی‌که پرچم‌های ارمنستان را حمل می‌کردند، خواهان به‌رسمیت شناخته‌شدن کشتار ارامنه به عنوان یک «نسل‌کشی» شدند. ۲۴ آوریل، روز یادبود قربانیان کشتار ارامنه توسط دولت عثمانی در سال‌های ۱۹۱۵ تا ۱۹۱۷ میلادی است. در ۹۵ سال پیش در چنین روزی، دولت عثمانی با بازداشت ۲۰۰ تن از روشنفکران و چهره‌های معروف ارمنی در استانبول، زمینه جنایتی بزرگ را رقم زد.

گرچه ترکیه به عنوان جانشین قانونی حکومت عثمانی، کشتار ارامنه را انکار نمی‌کند، اما از به‌رسمیت شناختن آن به عنوان «نسل‌کشی» قویاً سرباز می‌زند. اختلاف بر سر چگونگی برخورد به این جنایت تاریخی، تاکنون مانع از بهبود مناسبات ترکیه و ارمنستان شده است.

تعویق امضای قرارداد دوستی میان ترکیه و ارمنستان

از یک سال پیش تلاش‌هایی برای نزدیکی میان ایروان و آنکارا آغاز شد، اما سرسختی ترکیه از به‌رسمیت شناختن نسل‌کشی ارامنه و فشار مردم بر سیاستمداران ارمنی باعث کندی در پیشرفت مذاکرات بوده است.

در آستانه سالگرد کشتار ارامنه، سرژ سرکیسیان، رئیس‌جمهور ارمنستان اعلام کرد که امضای قرارداد نزدیکی میان دو کشور را به تعویق انداخته است. پیش از وی نیز دولت ائتلافی ارمنستان خواهان حذف این قرارداد از دستور کار پارلمان این کشور شده بود.

تاکنون ۲۲ کشور جهان از جمله فرانسه، لهستان، سوئیس و همچنین پارلمان اروپا این جنایت دردناک را رسماً به عنوان «نسل‌کشی» به رسمیت شناخته‌اند.

تاثیر اختلافات تاریخی در سیاست ترکیه

تاریخ‌نگاران ترکیه مدعی‌اند، که مهاجرت اجباری ارامنه به خاطر شرایط جنگی و جلوگیری از کمک روسیه به شورشیان در آنزمان ضروری بوده است. پارلمان سوئد نیز به تازگی با صدور یک قطعنامه این جنایت را یک «نسل‌کشی» خواند. در مقابل رجب طیب اردوغان، نخست‌وزیر ترکیه در اعتراض به تصمیم پارلمان سوئد گفت: «باید برای این ادعا مدرک و سند ارائه کرد.» وی افزود: «اگر این گونه اقدامات پایان نگیرد، دولت ترکیه دست به اخراج تمام ارمنیانی خواهد زد که بطور غیرقانونی در ترکیه به سر می‌برند.»

البته مهر سکوت درباره کشتار ارامنه در ترکیه نیز شکسته شده است. گروهی از روشنفکران ترک علناً خواستار تجدیدنظر پیرامون مناسبات دو ملت در گذشته شده‌اند. در استانبول قرار است امسال مراسمی بزرگ به یاد کشتار ارامنه برگزار شود. گروه‌های ارمنی، ترک و کرد ساکن آلمان نیز درصدد برپایی مراسمی مشترک در هامبورگ هستند.

SI/BM