گفتگو با مرتضی کاظمیان، روزنامه‌نگار و تحلیلگر سیاسی:

آقای کروبی در نامه سرگشاده خود از اشتهای اشباع نشده نظامیان در عرصه سیاست و اقتصاد و دست‌اندازی آنان به حوزه‌های درمانی و بهداشتی گفته‌ است. شما شواهد این حضور را در چه می‌بینید؟

مرتضی کاظمیان: انتخابات دوره دهم موجی شد تا حضور نظامیان، نیروهای امنیتی و شبه‌نظامی محسوس‌تر شود. طبقه جدیدی در چند سال اخیر در ایران شکل گرفته که صحنه‌‌های نظامی، شبه‌نظامی، ایدئولوژیک، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی را در دست دارد. انتخابات دهم، بسامد و مجال مناسبی برای تثبیت آنها در ساخت قدرت بود. این طبقه جدید اینک در حال تعمیم حوزه‌های اقتدار خود است و همانگونه که آقای کروبی اشاره کرده، از بیمارستان‌ها و درمانگاه‌ها می‌خواهند که اطلاعات یا گواهی در باره تعدی و آسیب مردم را به کسی ندهند.

گفتید حضور کاملا محسوسی دارند، اما در عین حال به نظر می‌رسد تلاش می‌کنند با پنهان‌‌کاری و احتیاط رفتار کنند و چندان جلوی صحنه نباشند.

تا پیش از انتخابات دهم چنین بود. پس از آن دیگر فرماندهان سپاه و زیرمجموعه‌های کلان اقتصادی و تجاری‌شان، پروایی از حضور عریان ندارند. می‌بینیم که مداوما در باره مسائل جاری اظهارنظر می‌کنند و حتی وارد مسائل امنیتی هم شده و خود را مسئول همه چیزمی‌دانند. همین‌که حفاظت اطلاعات سپاه، بازداشتگاه‌های خاص خود را دارد و در سرکوب‌های امنیتی دخیل و ضابط است، نشان می‌دهد که دیکر کار از پنهان‌کاری گذشته است.

پس برای چه می‌کوشند بسیاری اعمال فراقانونی و سرکوبگرانه را به گروه‌های خودسر و ناشناس نسبت دهند؟

اقداماتی که صورت می‌گیرد، آنچنان غیراخلاقی، غیرانسانی ،غیرقانونی و به دور از عرف جامعه ماست که هیچ جای دفاع ندارد. فشار و رفتار با نیروهای اپوزیسیون، غیرخودی و مردم معترض، غیرقابل دفاع شده است. آخرین نمونه، کاری بود که با عاطفه امام دختر ۱۹ ساله آقای جواد امام کردند. او را ربودند و بعد در بیابان رها کرده و گفتند نمی‌دانند کارچه کسی بوده است. آنچه روشن است این‌که سمت و سوی این اقدام‌ها، یکدست‌تر کردن هرچه بیشتر جریان فکری سیاسی حاکم بر جامعه ایران است.

آقای کروبی در نامه خود از این اوضاع به قوه قضاییه شکایت برده است. این تناقضی در خود ندارد؟ مگر ظرفیت‌های قوه قضاییه در شرایط موجود، توان مرزبندی با این دست‌اندازی‌ها را دارد؟

تغییر رییس قوه قضاییه و دادستان تهران خوشبینی‌هایی را ایجاد کرد. بعد معلوم شد ساختار بوروکراتیک قوه قضاییه، تاثیر معناداری در فرآیند ساخت قدرت نمی‌گذارد. دادستان جدید تهران خودش دستور بازداشت آقایان بهشتی و الویری را داد. این نشان داد که همان جریان مسلط، دست بالا را در قوه قضاییه هم دارد و این قوه مستقل نیست. یک نمونه این‌که خانواده‌های زندانیان برای پیگیری وضع عزیزان خود به دادگاه انقلاب می‌روند و از قضات آنجا دستور ملاقات می‌گیرند. اما در زندان اوین، ضابطانی هستند که با این دستورات مخالفت می‌کنند.

با دستگیری مشاوران ارشد آقایان کروبی و موسوی، نگرانی در باره بازداشت خود آنها نیز بالا گرفته. فکر می‌کنید شرایط به گونه‌ای هست که اقتدارگرایان چنین ریسکی کنند؟

واژه دقیقی به کار بردید. دستگیری آنها واقعا یک ریسک خواهد بود. البته راست افراطی با کمک خبرگزاری فارس یا کیهان مدت‌هاست برای بازداشت موسوی، کروبی و خاتمی، حتی موسوی خوئینی‌ها و دیگر سران اصلاحات، جوسازی و تبلیغات می‌کند. به نظر من احتمال دستگیری آقایان با توجه به نامه شماره ۱۲ آقای موسوی، مفروض‌تر از همیشه است. ولی من امیدوارم بخش معتدل‌تر جناح راست و بخش پراگمانیست‌تر جریان قدرت، تصمیم‌گیری دراین مورد را کنترل کند.

روز قدس در راه است. مخالفان نتایج انتخابات مدت‌هاست منتظر چنین مناسبتی برای تظاهرات هستند و آقای کروبی هم به هواداران خود فراخوان داده‌. اما آقای خامنه‌ای امروز نسبت به تفرقه افکنی در روز قدس هشدار داد. فکر می‌کنید جمعه آینده اتفاق خاصی بیفتد؟

پیش‌بینی اتفاق روز قدس بسیارمشکل است. یکشنبه هفته آینده بخاطرعید فطرتعطیل است. به احتمال زیاد، شنبه هم تعطیل خواهد بود و با احتساب پنجشنبه و جمعه تعطیلاتی چهار روزه در راه است. ممکن است بخش بزرگی از طبقه متوسط و شهری که در تظاهرات اخیر شرکت می‌کند، به سفر برود. در عین حال ما شاهد اتفاقاتی نظیر ۲۵ خرداد یا ۳۰ خرداد بودیم و وضعیت جامعه، کاملا شکننده و غیرقابل ارزیابی دقیق است. تنها می‌توانم بگویم که روز قدس امسال قطعا با سال‌های قبل متفاوت خواهد بود.

هشدار امروز رهبری نظام در باره روز قدس نشان میدهد که جنبش اعتراضی سبز، حتما به شکلی ویژه خود را نشان خواهد داد. من روز قدس را در روند تحولات بعد از انتخابات، روزی کلیدی می‌بینم. این روز پلی خواهد بود بین رویدادهای دوسه ماه گذشته و تحولات دیگر از جمله بازگشایی دانشگاه‌ها که دغدغه عجیبی برای حاکمیت شده است.

مصاحبه‌گر: مهیندخت مصباح

تحریریه: بهرام محیی