در سه روز نخست جشنواره سینمایی برلین فیلمهای جنجالی و پرسروصدا توخالی از آب در آمدند. اما در گوشه کنارها فیلمهایی هست ساده و بی ادعا، اما سرشار از ذوق و زیبایی که به مرواریدهایی پنهان میمانند.
تبلیغات
فیلم «آتشفشان» به کارگردانی خایرو بوستامانته، روایتی از زندگی بومیان گواتمالا است. نوادگان اقوام باستانی مایا که تا امروز به ابتداییترین شکل ممکن، هنوز به سبک و سیاق نیاکان هزار ساله خود زندگی میکنند.
ماریا دختری ۱۷ ساله است که به همراه پدر و مادر خود در اعماق جنگل در کنار مزرعه کشت قهوه زندگی میکند. آنها از بینواترین اهالی کشوری فقیر هستند که از ابتدایی ترین امکانات زیست محروم است. روستای آنها آب و برق ندارد، مدرسه و درمانگاه ندارد، در عوض اربابان و کارفرمایان بیرحم دارد، و در کنار آن آفت الکل و مارهای خطرناک که در هر قدم بر سر راه روستاییان کمین کردهاند.
اهالی روستا با وجود کار سخت و پرمشقت در تأمین نیازهای اولیه خود درماندهاند. بیهوده نیست که همواره نگاهی به آسمان دارند و به رغم فقر و نداری، هر روز برای آتشفشانی که هنوز گرم و زنده است، قربانی میبرند. آنها با وجود این که مسیحی هستند، همچنان به عادتها و اعتقادات آیینهای کهن پایبندی نشان میدهند.
مباشر ارباب به خواستگاری ماریا می آید و والدین دختر بینوا هم از این ازدواج استقبال میکنند، زیرا امید دارند که این وصلت از مشکلات مالی آنها بکاهد و زندگی فقیرانه آنها را متحول کند. در این میان البته کسی نظر ماریا را نمیپرسد. ماریا به کشاورزی جوان دل داده که هوای مهاجرت به آمریکا را در سر دارد و به ماریا قول میدهد که او را با خود ببرد. ماریا با جوان رابطهای مخفیانه برقرار میکند و از او باردار میشود.
جوان اما قول و قرار خود را از یاد میبرد و تنها به سفر میرود و همسر حامله را غمگین و نومید بر جا میگذارد. این ماجرا خشم و بیزاری را در دل زن جوان بیدار میکند. اما به دنبال ماجراهایی تراژیک، سرانجام دختر در برابر سرنوشت مقدر زنان در جامعه ای سنتی و عقبمانده تسلیم میشود.
فیلم داستانی ساده و روان را با بیان تصویری قوی و گفتارهایی موثر روایت کرده است. بافت دراماتیک فیلم آشنا و حتی تکراری است.
در سینمای جهان سوم دهها فیلم با همین درونمایه تولید شده است. برای نمونه میتوان از فیلم ایرانی مادیان به کارگردانی علی ژکان یاد کرد که درست همین مضمون را با بیانی موثر روایت کرده است.
با وجود این نمیتوان در فیلم «آتشفشان» از کنار چند صحنه تکاندهنده به سادگی گذشت: استقبال و پذیرایی پدر و مادر ماریا از مباشر ارباب که به خواستگاری دختر آنها آمده است؛ رفتار صمیمانه و پرعاطفه مادر ماریا پس از آگاهی از حامله شدن دخترش؛ سرگردان شدن خانواده در شهر بزرگ که برای آنها بیگانه است و حتی زبان آنها را نمیفهمد و ...
رازهای اعماق دریا
«تکمه صدفی» به کارگردانی پاتریسیو گوسمان فیلمی مستند است که در کشش و جذابیت از فیلمی داستانی هیچ کم ندارد. فیلم در ظاهر کاوشی در اقیانوس است، اما حول این محور تاریخ سرزمین شیلی را از کهن ترین اعصار تا امروز کاویده است.
فیلم با گزارشی علمی درباره آب اقیانوس شروع میشود. اقیانوس با سرنوشت بشر همزاد است. دریاها تمام خلجانها و آواهای کره زمین و تمام سیارات را منعکس میکنند. آب از حرکت ستارگان نشأت میگیرد و عنصر زندگی را به دنیای جانداران منتقل میکند.
آب زادگاه تمدن و منشأ حیات است و در سرگذشت سرزمین شیلی تاثیری عمیق داشته است. این کشور کوچک باریکه ای دراز در غرب آمریکای جنوبی است که سواحل آن بر ۴۳۰۰ کیلومتر بالغ میشود.
در سپیده دم تاریخ اهالی بومی منسوب به اقوام پاتاگونی تمدن اسطورهای خود را بر کناره دریا و بر پایه صید و ماهی گیری بنا کردند.
سفیدپوستان اروپایی که برای «گسترش عمران و تمدن در میان بومیان وحشی» و با رسالت مسیحی کردن «اقوام کافر» به آمریکا لشکرکشی کردند، این اقوام را قتل عام کردند و تمدن آنها را برچیدند.
صدها سال بعد گویا تاریخ سرنوشتی مشابه را برای شیلی رقم زد. ددمنشی و سنگدلی این بار به نام دفاع از «نظم و قانون» در دستور کار قرار گرفت. در سال ۱۹۷۳ سرهنگان شیلی با پشتیبانی ایالات متحده کودتایی خونین در کشور به راه انداختند و به حکومت قانونی سالوادور آلنده پایان دادند.
مأموران خونتای شیلی، در کنار شکنجه و کشتار مخالفان، در سالهای پس از کودتا هزاران انسان مبارز را به همراه وزنههای سنگین به اعماق دریا فرستادند. تنها سالها بعد بود که گوشه هایی از این جنایت برملا شد.
فیلم مستند «تکمه صدفی» با تصاویری جذاب و زیبا، سرگذشت ملتی ستمزده بر کرانه اقیانوس را با بیانی شاعرانه تصویر کرده است.
پایتخت آلمان، ۱۰ روز در تب و تاب فیلم و سینما
رقابت بر سر خرس طلایی برلیناله آغاز شده است. فیلمهای بیشماری ظرف ۱۰ روز روی پردههای سینما خواهند رفت که از بین آنها ۱۹ فیلم در بخش رقابتی برلیناله حضور دارند. از ایران نیز سه فیلم اکران میشود.
عکس: Reuters/P. Kopczynski
۴۴۱ فیلم برتر
یک بار دیگر قلب دنیای فیلم در شهر برلین به تپش درخواهد آمد. هزاران فیلم از سراسر دنیا در سینماهای این شهر اکران خواهند شد. ۴۴۱ فیلمی که برای نمایش در این جشنواره برگزیده شدهاند، در مجموع در ۱۲۰۰ نوبت اکران خواهند شد. شصت و پنجمین دوره از فستیوال برلیناله که مردمیترین جشنواره فیلم در جهان محسوب میشود، به مدت ده روز (تا ۱۵ فوریه) ادامه خواهد داشت.
افتتاح با محصولی مشترک و پر از "یخبندان"
فیلم آغازین برلیناله که "هیچکس خواهان شب نیست" نام دارد، محصول مشترک چند کشور است. کارگردان این فیلم ایزابل کوآشت (Isabel Coixet)، سینماگر اسپانیایی است و در آن ژولیت بینوش، ستاره سینمای فرانسه نقشآفرینی میکند. صحنههای این فیلم در بلغارستان، نروژ، اسپانیا و طبیعت یخبندان گرینلند فیلمبرداری شده است.حضور گبریل بیرن (Gabriel Byrne) بازیگر ایرلندی ویژگی چندملیتی این فیلم را تکمیل میکند.
عکس: Leandro Betancor
حضور پررنگ سینمای آلمان
امسال کارگردانهای آلمانی حضوری پررنگ در برلیناله دارند. دیتر کاسلیک، مدیر فستیوال پس از تلاش فراوان سرانجام موفق شد، سه فیلمساز برجستهی سینمای آلمان، یعنی ویم وندرس، ورنر هرتسوگ و مارگارتا فون تروتا را به برلیناله بکشاند. آندریاس درسن و اویور هیرشبیگل از چهرههای صاحبنام نسل جوان سینمای آلمان هستند که در برلیناله ۲۰۱۵ حضور دارند.
عکس: picture-alliance/dpa
یک همکاری جهانی
"ملکه صحرا"، آخرین اثر ورنر هرتسوگ یکی از ۱۹ فیلمی است که در بخش رقابتی بر سر کسب خرس طلایی با یکدیگر رقابت میکنند. هرتسوگ در فیلمهای اخیرش که در ایالات متحده تولید شدهاند، به مسئله "جهانی شدن" در ابعاد مختلف میپردازد. نیکل کیدمن و جیمز فرانکو از جمله ستارگانی هستند که در فیلم "ملکه صحرا" نقشآفرینی کردهاند.
عکس: 2013 QOTD Film Investment Ltd. All Rights Reserved
ستاره هالیوود
ترنس مالیک (Terence Malick)، کارگردان برجسته آمریکایی با فیلم "شوالیه جامها" برای شکار خرس طلایی به برلین میآید. در این فیلم کریستیان بیل در نقش مردی ظاهر میشود که در روزمرگیهای پر از سکس، عیاشی و ثروت معنای زندگی را جستجو میکند. ناتالی پورتمن و کیت بلانشت از دیگر ستارگان معروف "شوالیه جامها" هستند.
"تاکسی" ساخته جعفر پناهی فیلمی است که تحت شرایط دشواری تولید شده و در بخش رقابتی حضور دارد. افزون بر این دو محصول دیگر نیز سینمای ایران را در برلیناله ۲۰۱۵ نمایندگی میکنند: "پرش از ارتفاع کم" به کارگردانی حامد رجبی در بخش پانورامای برلیناله به نمایش درخواهد آمد و فیلم "مادر قلب اتمی"، ساخته علی احمدزاده نیز در بخش فروم اکران خواهد شد.
عکس: Jafar Panahi
هالیوود و قصه پریان
علاقهمندان به افسانهها و قصههای پریان، امسال میتوانند منتظر اقتباس جدیدی از داستان "سیندرلا" باشند که به کارگردانی کنت برانا (Kenneth Branagh) توسط کمپانی والت دیسنی تهیه شده است. این فیلم خارج از بخش مسابقه به نمایش در خواهد آمد.
پانوراما در کنار بخش رقابتی و فروم یکی دیگر از بخشهای مهم برلیناله محسوب میشود. این بخش دربرگیرنده فیلمهای هنری است. مستندی درباره راینر ورنر فاسبیندر، سینماگر برجسته آلمانی که توسط کریستیان براد تومسن از دانمارک ساخته شده، از فیلمهای جذابی است که در بخش پانوراما نشان داده خواهند شد. او که از منتقدان فیلم و سینما است، خود با فاسبیندر دوستی نزدیک داشته و مصاحبههای زیادی با او انجام داده است.
عکس: Sarrazink Productions - Arte France Cinéma
سینمای جهان در فروم
مثل همیشه فیلمهای زیادی از سراسر جهان همزمان با بخش رقابتی برلیناله اکران خواهند شد. در بخش فروم برلیناله ۲۰۱۵ مجموعا ۴۳ اثر سینمایی به نمایش درمیآیند. یکی از آثار جذابی که در این بخش اکران میشوند، فیلم "تاریخ یهودا" است که در صحرای الجزایر فیلمبرداری شده و به بررسی منشاء مسیحیت و یهودیت میپردازد.
عکس: Dino Raymond Hansen
جشن رنگهای تاریخی
تمرکز بخش فیلمهای تاریخی امسال بر تکنیکالر است. این تکنیک در دهه ۱۹۳۰ میلادی در آمریکا شکل گرفت و در بسیاری از فیلمهای کلاسیک به کار گرفته شد. رنگهای مورد استفاده در این شیوه بسیار براق هستند که نمونهای از آن را میتوان در فیلم مشهور "بر باد رفته" مشاهده کرد.
عکس: picture-alliance/dpa
اکرانهای باشکوه
شیوه ویرایش دیجیتال امکانات جدیدی را برای بازسازی و نمایش مجدد فیلمهای قدیمی فراهم کرده است. از دوسال قبل این فیلمها نیز در بخش کلاسیک برلیناله به نمایش درآمدند. Variété (محصول سال ۱۹۲۵) نمونهای از همین فیلمهای صامت است که Lya de Putti رقصنده و هنرپیشه مجارستانی در آن ایفای نقش میکند.
عکس: Deutsche Kinemathek, Berlin Friedrich-Wilhelm-Murnau-Stiftung
خرس افتخاری برای ویم وندرس
خرس افتخاری امسال به پاس یک عمر فعالیت هنری به ویم وندرس، کارگردان صاحبنام آلمانی تقدیم خواهد شد. ده فیلم از نخستین آثارش چون "پاریس تگزاس" در برلیناله ۲۰۱۵ به نمایش درخواهند آمد. درخور توجه آنکه آخرین اثر وی به نام "همه چیز خوب خواهد بود" برای کسب خرس طلایی در بخش رقابتی شرکت دارد.
عکس: Wim Wenders Stiftung 2014
تلویزیون بر پرده سینما
با توجه به اهمیت سریالهای تلویزیونی در سراسر جهان، جایی نیز برای این محصولات در برلیناله ۲۰۱۵ در نظر گرفته شده و قرار است شماری از سریالهای معروف و موفق بر پردهی سینما نمایش داده شوند. یکی از این سرالهها "آلمان۸۳" است که محبوبیت زیادی کسب کرد. این سریال توسط شبکه RTL تهیه شده و داستان آن در سال ۱۹۸۳ در آلمان غربی و شرقی میگذرد.
عکس: RTL/Nik Konietzny
هنر فروش بلیط
فستیوال فیلم برلین در واقع پلی میان هنر و تجارت است که در آن هم به هنر خلاق و هم به باجه بلیطفروشی توجه میشود. فیلم پر سر و صدای "۵۰ سایه خاکستری" که اقتباسی ادبی است، در یازدهم فوریه به نمایش در خواهد آمد. یک روز پس از آن نیز اکران سراسری این فیلم در آلمان شروع میشود.
عکس: Universal Pictures
هیجان روزافزون
شصت و پنجمین برلیناله روز یکشنبه ۱۵ فوریه درست یک روز پس از اهدای جوایز خرسهای طلایی و نقرهای به کار خود پایان خواهد داد. هیئت داوران با ریاست دارن آرنوفسکی، فیلمساز آمریکایی برندگان این جوایز را از میان ۱۹ فیلم بخش رقابتی انتخاب خواهد کرد.