مرگ ملکه الیزابت؛ آغاز بحث بر سر میراث استعماری بریتانیا؟
۱۴۰۱ شهریور ۲۵, جمعه
در سراسرجهان همدردی با مرگ الیزابت دوم هنوز ادامه دارد اما در میان این غم و اندوه، انتقادهای زیادی هم درباره میراث استعماری خانواده سلطنتی بریتانیا مطرح میشود. رسانههای بریتانیا و جهان نگاهی متفاوت بر این موضوع دارند.
تبلیغات
رسانههای بریتانیا در چند روز گذشته بیشتر با عناوینی چون "سوگواری درگذشت ملکه"، "شادمانی مردم از انتخاب پادشاه جدید، چارلز سوم" منتشر شدند در حالیکه رسانههای خارجی، مانند رسانه ۲۴ ساعته خبری "اماسانبیسی" MSNBC آمریکا نگاهی منتقدانه به صفحات سیاه تاریخ امپراطوری بریتانیا انداختهاند.
مرگ ملکه الیزابت دوم به نوشته تاگسشاو، سایت خبری شبکه اول تلویزیون آلمان، جرقه غم و اندوه را در سراسر جهان برافروخت و در عین حال احساسات پیچیدهای از خشم، ناامیدی و رنج هم برانگیخت، زیرا سلطنت ملکه در نظر بسیاری "نمادی از امپراتوری استعماری بریتانیا" تلقی میشود، امپراطوری که با خشونت وحشیانه، شکنجه، مصارده زمینها، تجاوز و بردگی مشخص میشود.
"ملکه شخصا از استعمار سود برد"
در بریتانیای ماتمگرفته اکنون به ندرت کسی در مورد دوران تاریک و سیاه ۴۰۰ سال امپراتوری که در آن ۴۰۰ میلیون نفر مطیع و فرمانبردار تاج و تخت شدند، صحبت میکند. در زمان سلطنت ملکه الیزابت امپراتوری از هم پاشید.
با این حال یورگن تسیمرر، مورخ دانشگاه هامبورگ بر این باور است که از منظر تاریخی، سلطنت الیزابت دوم به طور جداییناپذیری با امپراتوری پیوند خورده است و خانواده سلطنتی حتی امروزه از استعمار آن زمان سود میبرد.
درخواست هند و آفریقای جنوبی برای بازگشت جواهرات ملکه
بحث بر سر سرقت جواهرات کشورهای مستعمره هم پس از مرگ الیزابت ادامه پیدا کرد.
هند و آفریقای جنوبی حتی مدتها پیش از مرگ الیزابت دوم خواستار بازگرداندن برخی از جواهرات سلطنتی پادشاهی بریتانیا شده بودند.
بحثهای مربوط به "تفکر استعماری" در خانواده سلطنتی دوباره مطرح شده است. روزنامه بریتانیایی "گاردین" سال ۲۰۲۱ فاش کرد که افراد غیرسفید پوست تا اواخر دهه۱۹۶۰ حق نداشتند به عنوان خدمتکار برای الیزابت دوم کار کنند.
شاهزاده فیلیپ بارها به دلیل اظهارات نژادپرستانه خود مورد انتقاد قرار گرفته و ملکه الیزابت هم همیشه سکوت اختیار کرده بود.
تسیمرر مورخ دانشگاه هامبورگ ادامه میدهد: «ملکه الیزابت در واقع فقط یک نظارهگر بوده و در بحثهای مربوط به میراث دوره استعمار شرکت نمیکرد. به همین دلیل هم بسیار محبوب شده بود زیرا ملکه از همه موضوعات بحثبرانگیز دور ماند.»
مارکوس رایدر، نویسندهای که درباره تنوع رسانهها تحقیق میکند، معتقد است که این فقط ملکه نیست که سکوت کرده بود بلکه جامعه و رسانههای بریتانیا نیز از طرح این گونه مباحثات دوری جستهاند.
به عقیده رایدر خود همین مسئله نشان میدهد که مردم بریتانیا و گاهی رسانههای آنها هم در برخورد با برخی از دشوارترین مسائل توانایی ندارند.
به گفته رایدر جنبش "جان سیاهان ارزش دارد" در آگاهی جامعه بریتانیا نقش مهمی داشته اما تاثیرگذاری آن در رسانهها که غالبا توسط مردان سفیدپوست که در لندن و اطراف آن زندگی میکنند، کنترل میشوند محدود بوده است. در مقایسه با کل جمعیت بریتانیا شمار جمعیتی که این مردان از میان آنها برخاستهاند کمی بیشتر از سه درصد است.به عبارت دیگر پستهای کلیدی در تحریریههای رسانههای بریتانیا عمدتا در دست مردانی است که تنها ۱ / ۳ درصد جامعه را نمایندگی میکنند.
رایدر اضافه میکند بریتانیاییها که این روزها میراث استعماری ملکه ذهن آنها را به خود مشغول کرده اینگونه بحثها را فقط میتوانند در شبکههای اجتماعی بیان . مطرح کنند. این بدان معناست که سیاهپوستان و یا آسیاییها که ریشه در مستعمرات سابق دارند این گونه بحثها را در خارج از رسانههای بریتانیا میتوانند طرح کنند.
مارکوس رایدر میگوید این روزها فقط رسانههای غیربریتانیایی در مورد میراث استعماری ملکه با او مصاحبه میکنند.
زندگی ملکه الیزابت به روایت تصویر
ملکه الیزابت، در سن ۹۶ سالگی پس از بیش از هفتاد سال سلطنت بر بریتانیا درگذشت. این مجموعه از تصاویر، بر زندگی او نگاهی انداخته است.
عکس: picture-alliance/dpa
سوگواری برای الیزابت دوم
"غم بهایی است که برای عشق میپردازیم"؛ این جملهای از ملکه الیزابت دوم است و حالا بسیاری، سوگوار درگذشت او هستند. الیزابت دوم پس از بیش از ۷۰ سال سلطنت روز ۸ سپتامبر ۲۰۲۲ (۱۷ شهریور ۱۴۰۱) در حالی درگذشت که سقوط امپراتوری بریتانیا، ۱۵ نخستوزیر و دوران پر فراز و نشیبی را در خانواده خود تجربه کرد.
عکس: Michael Ukas/Getty Images
ملکه در ۲۵ سالگی
مرگ ناگهانی جورج ششم در فوریه سال ۱۹۵۲ زمانی رخ داد که الیزابت در سفر کنیا بود. او به بریتانیا بازگشت و وارث تاج و تخت پدر شد. الیزابت دوم تقریبا یک سال و نیم بعد در ماه ژوئن سال ۱۹۵۳ در کلیسای پادشاهان در لندن تاجگذاری کرد.
عکس: picture-alliance/dpa
آماده شدن برای مقامی مهم
الیزابت الکساندرا مری در ۲۱ آوریل ۱۹۲۶ در لندن متولد شد و اولین فرزند خانواده بود. پدرش، جورج ششم، در سال ۱۹۳۶ بر تخت پادشاهی بریتانیا نشست. الیزابت در سالهای بعد برای اینکه در آينده ملکه شود، آماده شد. او نخستین سخنرانی خود را در حالی که تنها ۱۴ سال داشت، در شبکه بیبیسی در جریان جنگ جهانی دوم ایراد کرد.
عکس: picture-alliance/United Archives/TopFoto
ملکه و مادر
در نوامبر ۱۹۴۷، الیزابت با فیلیپ، شاهزاده سابق یونان که پنج سال از او بزرگتر و آلمانیالاصل بود، ازدواج کرد. یک سال بعد پسرشان، چارلز و دو سال بعد دخترشان آنا به دنیا آمد. الیزابت در مجموع چهار فرزند داشت؛ اندرو در سال ۱۹۶۰ و ادوارد در سال ۱۹۶۴ به دنیا آمدند.
عکس: picture-alliance/empics
سلطنتی پر فراز و نشیب
در سال ۱۹۵۳ الیزابت نخستین سخنرانی کریسمس خود را به عنوان ملکه انجام داد. در آن زمان، بخشهای وسیعی از آفریقا هنوز جزو قلمرو استعماری بریتانیا بهشمار میرفت اما هند چند سال قبل استقلال خود را به دست آورده بود. در آلمان، کنراد آدناوئر، صدراعظم بود. دورانی که مثلا کسی تصوری از تلویزیون رنگی نداشت. با همه این تغییرات پرشتاب اما یک چیز در بریتانیا ثابت ماند: ملکه الیزابت دوم.
عکس: picture-alliance/dpa
ملکه قلبها؟
الیزابت، خستگیناپذیر؛ او سال ۱۹۷۷ در حالی در مراسمی باشکوه به نام جشن نقرهای همراه با خانوادهاش حضور داشت که تا آن زمان، ۹ سال بیشتر از پدرش سلطنت کرده بود. ملکه الیزابت دوم، آنچنان محبوب بود که او را ''ملکه قلبها'' مینامیدند؛ هرچند که بعدتر، این لقب به فرد دیگری رسید...
عکس: Reuters/T. Melville
سالهای سخت از راه رسیدند
اما برای بسیاری از بریتانیاییها، فرد دیگری "ملکه قلبها" بود: دایانا، عروس ملکه و همسر کسی که وارث تاج و تخت بریتانیا بود. این ازدواج در سال ۱۹۹۵ اما از هم پاشید. دایانا دو سال بعد از این طلاق در یک تصادف رانندگی کشته شد. واکنش نسبتا سرد ملکه الیزابت به خبر درگذشت دایانا با انتقادهای گستردهای از سوی افکار عمومی مواجه شد.
عکس: picture-alliance/dpa
آرام اما قوی
تاج میتواند در زندگی، بار اضافهای باشد چرا که یک مسئولیت سنگین و نظارت عمومی دائمی را به دنبال دارد. با این حال، ملکه الیزابت به روش خود، بر همه مشکلات و فراز و نشیبها غلبه کرد؛ قوی و آرام. این، خصوصیتی از ملکه الیزابت بود که اکثر بریتانیاییها آن را دوست داشتند.
عکس: picture-alliance/dpa
انتصاب ۱۵ نخستوزیر
ملکه الیزابت در دوران سلطنت خود، ۱۵ نفر شامل ۱۲ مرد و ۳ زن را به مقام نخستوزیری منصوب کرد. آخرین آنها، لیز تراس، سیاستمدار محافظهکار است که تنها چند روز پیش از مرگ ملکه الیزابت، به این سمت منصوب شد. ملکه، نقشی نمادین در سلطنت مشروطه بریتانیا داشت. او همچنین رئیس دولت کشورهای مشترکالمنافع شامل کشورهایی همچون کانادا، هند و استرالیا بود.
عکس: Jane Barlow/REUTERS
۷۰ سال با شکوه
الیزابت دوم در سال ۱۹۵۲ گفته بود که تاجگذاری او نباید نشانهای از قدرت و عظمت گذشته باشد. او ابراز امیدواری کرده بود که به لطف خداوند، سالهای طولانی به بریتانیا خدمت کند؛ مدت زمانی که به بیش از ۷۰ سال رسید و عنوان طولانیترین ریاست بر کشور را به نام او به ثبت رساند. سال ۲۰۲۲ میلادی حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر در لندن، هفتادمین سالگرد سلطنت او را جشن گرفته بودند.
عکس: Ben Stansall/AFP
نمادی از یک سبک
نام کامل او چنین بود: ''الیزابت دوم، به لطف خدا ملکه پادشاهی متحده بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی و سایر کشورها و سرزمینهای آن، رئیس کشورهای مشترکالمنافع، مدافع ایمان''. البته نباید از خاطر برد که او به سبک خاصی از پوشش شامل لباسهای تکرنگ و کلاههایی که استادانه طراحی شده بودند، شهرت داشت.
عکس: picture-alliance/dpa
خداحافظ ملکه من!
بعد از بیش از هفت دهه جهان با الیزابت دوم، ملکه بریتانیا، مادر چهار فرزند و یکی از تعیینکنندهترین چهرههای بینالمللی در قرن بیستم خداحافظی میکند. پس از او، پسرش، چارلز وارث تاج و تخت خواهد بود.