مسمومیتها؛ پردهپوشی در ایران و تکاپو در جامعه جهانی
۱۴۰۱ اسفند ۲۶, جمعه
در حالی که نهادهای مسئول در ایران سرنخی درباره مسمومیتها ارائه نمیدهند، یک عضو مجلس به پنهانکاری در این زمینه اذعان کرد و رد پای عوامل خارجی را منتفی دانست. جامعه جهانی خواهان تحقیق مستقل درباره مسمومیتها است.
تبلیغات
یحیی ابراهیمی، عضو کمیسیون بهداشت مجلس یازدهم در مصاحبهای با سایت "رویداد ۲۴" گفته که مقامات مسئول در موضوع مسمومیتهای زنجیرهای با مردم صادق نبودند و قضیه را مدتها پنهان کردند.
او کتمان نکرده که تنها پس از سرایت مسمومیتها از قم به شهرهای دیگر بود که مسئولان و مجلس به موضوع ورود کردند و افزوده است: «چند روز پیش، جلسهای با حضور نیروهای امنیتی اطلاعات سپاه، نیروی انتظامی و وزیر کشور داشتیم. من به عنوان یک پزشک گفتم اول از همه صادقانه با مردم صحبت کنیم تا روند پیگیریها و همراهی مردم با ما بهتر شود.»
این عضو مجمع نمایندگان استان لرستان میگوید ۲۶ استان و ۲۴۵ مدرسه و شش هزار دانشآموز درگیر موضوع شدهاند. او با رد بحث "هیستری" تاکید میکند که موضوع به عامل شیمیایی با اثرات زودگذر ربط دارد: «موضوع مسمومیت دانشآموزان، به قصد کُشتن نیست، چون تا الان کسی فوت نکرده است و فقط به قصد رعب و وحشت و اضطراب در سطح جامعه است.»
فرضیه هیستری جمعی و عامل خارجی در رسانههای وابسته به سپاه پیوسته تکرار میشود و وزارت کشور و بهداشت نیز به آن دامن میزنند. معاون امنیتی وزارت کشور از یک سو مدعی شده که موضوع مسمومیتها جنبه استرس و هیستری دارد و همزمان انگشت اتهام را به سمت "طراحان اغتشاشات" نشانه گرفته است.
مقامهای مسئول در جمهوری اسلامی و حامیان آنها، اعتراضات سراسری در ایران را ''اغتشاش و آشوب'' و معترضان را ''اغتشاشگر و آشوبگر'' مینامند.
رسانههای وابسته به حکومت نیز میکوشند برای کاهش حساسیتها به جای مسمومیت از واژه بدحالی در گزارشها استفاده کنند. سخنگوی قوه قضاییه چند روز قبل به این رویه رسمیت داد و خواهان آن شد که در بحثها همین ترکیب به کار رود.
عضو کمیسیون بهداشت مجلس گفته است: «من در تمام جلسات شرکت داشتهام. این که مشخص شده باشد کار سازمان مجاهدین یا جای دیگری است صحت ندارد. تا الان نیروهای امنیتی رد پای عوامل خارجی را پیدا نکردهاند اما هیچ علت خاصی را هم کشف نکردهاند.»
ابراز نگرانی گزارشگران سازمان ملل
در این میان و به موازات قطعنامه پارلمان اروپا در محکومیت مسمومیتها، هشت گزارشگر سازمان ملل در بیانیهای این روند عمدی و تعلل حکومت جمهوری اسلامی در تحقیقات سریع و جلوگیری از حملات بیشتر را تقبیح کردند. در این بیانیه آمده است: «تناقض فاحشی بین بازداشت فوری معترضان و ناتوانی چند ماهه جمهوری اسلامی در شناسایی عوامل مسمومیتها وجود دارد.»
در این بیانیه نسبت به سلامت جسمی و روانی دانشآموزان، ادعای وزیر کشور مبنی بر نقش داشتن عامل استرس در ۹۰درصد مسمومیتها و پیگرد روزنامهنگاری که سرگرم تحقیق در این باره بوده، ابراز نگرانی عمیق شده است.
علی پورطباطبایی، خبرنگار ساکن قم و از گردانندگان پایگاه خبری "قم نیوز" به اتهام پیگیری اخبار مربوط به مسمومیتهای زنجیرهای، ۱۵ اسفند دستگیر شد.
قانونگذاران اروپایی از شورای حقوق بشر سازمان ملل خواستهاند تحقیقات مستقلی در باره مسمومیت دختران دانشآموز در ایران انجام دهد.
در قطعنامه پارلمان اروپا "تلاش فجیع برای خاموش کردن زنان و دختران ایرانی" به شدت تقبیح شده است.
این مصوبه از اعضای اتحادیه خواسته که شرایط صدور ویزا، بورس تحصیلی و اعطای پناهندگی به کسانی که مجبورند ایران را ترک کنند، خصوصا زنان و دختران، آسانتر شود.
دلایل پیدا و پنهان پردهپوشیها
ناتوانی در یافتن سرنخها، در حالی که همه مدارس دوربین نظارتی دارند و هر معترضی در کوتاهترین زمان شناسایی و دستگیر میشود، فرضیه دست داشتن نیروهای خودی در موضوع مسمومیتهای زنجیرهای در ایران را تقویت میکند.
شماری از تحلیلگران، فرسایش جدی در درون نظام را دخیل میدانند. حاتم قادری، استاد پیشین علوم سیاسی از جمله گفته که این "تروریسم حکومتی" شاید نوعی شورش ناگفته علیه خامنهای و یاران نزدیکش در داخل حاکمیت باشد.
این که رهبر جمهوری اسلامی در موضعگیری خود به خلاف معمول به "دشمن" اشاره نکرد و هرگونه مماشات با عوامل را نیز مردود دانست، به این فرضیه دامن میزند.
خامنهای چهار ماه پس از شروع مسمومیتها در اظهارنظری دیرهنگام گفت: «اگر چنانچه کسانی محکوم شدند، عفوی هم در مورد اینها وجود نخواهد داشت؛ این را همه بدانند».
چندی قبل، محمد تقی فاضل میبدی، مدرس حوزه و دانشگاه به شبکه شرق گفته بود که مسمومیتها در مدارس دخترانه از قم و اصفهان هدایت میشوند. او گروه موسوم به "هزارهگرا" را مسئول امر دانسته و گفته است: «این گروه و تفکر معتقد است که دختران نباید درس بخوانند یا نهایتا باید تا سوم دبستان درس بخوانند. این جریان یک جریان مذهبی و ضد مدرنیته است.»
فاضل میبدی سپس حرف خود را پس گرفت و عنوان کرد که نظری غیررسمی داده که قرار نبود منتشر شود.
آنچه جنبش "زن، زندگی، آزادی" در ایران تغییر داد
دستگاه تبلیغاتی جمهوری اسلامی جنبش "زن، زندگی، آزادی" را "اغتشاش" خواند و پس از سرکوب خشن، پایان آن را اعلام کرد. همزمان با روز جهانی زن، شاهد تصاویری از زنان ایرانی هستیم که نشانگر تن ندادن آنها به حجاب اجباری است.
عکس: Morteza Nikoubazl/NurPhoto/picture alliance
با قتل ژینا مهسا امینی پس از بازداشت توسط گشت ارشاد در روز سهشنبه ۲۲ شهریور ۱۴۰۱، جنبشی در ایران به راه افتاد که در تاریخ این کشور بیسابقه است. "زن، زندگی، آزادی" به شعار تحولخواهی و برگذشتن از جمهوری اسلامی تبدیل شد.
عکس: Morteza Nikoubazl/NurPhoto/picture alliance
جنبش "زن، زندگی، آزادی" از همان روز نخست با سرکوب، گلوله، بازداشت و شکنجه دهها هزار نفر از معترضان پاسخ داده شد. گرچه دستگاه امنیتی جمهوری اسلامی اجازه انتشار هیچ آماری در این زمینه را نداده، اما محسنی اژهای، رئیس قوه قضائیه، در روز ۱۵ اسفند خبر "عفو" بیش از ۸۰ هزار نفر توسط رهبر جمهوری اسلامی را داد.
عکس: Fatemeh Bahrami/AA/picture alliance
منابع حقوق بشری شمار کشتهشدگان خیزش انقلابی "زن، زندگی آزادی" را از روز ۲۶ شهریور تا ۲۰ دی، ۵۲۰ نفر اعلام کردند که در میانشان ۷۰ کودک و نوجوان زیر ۱۸ سال دیده میشوند. ۱۰۹ نفر از بازداشتشدگان نیز در معرض خطر اعدام قرار دارند.
عکس: Morteza Nikoubazl/NurPhoto/picture alliance
جمهوری اسلامی اعتراضات را "اغتشاش" و معترضان را "اغتشاشگر" نامید و مسئولیت هیچ یک از کشتهشدگان را برعهده نگرفت. نهادهای امنیتی و رسانههای وابسته به آنها برای بسیاری از کشتهشدگان پروندهسازی کردند و علت مرگ آنان را "خودکشی"، "سقوط از بلندی"، "مصرف کنسرو ماهی مسموم" و یا "مسموم شدن به دلیل مصرف الکل" اعلام کردند.
عکس: Rouzbeh Fouladi/ZUMA Press/picture alliance
امیرعبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، در سارایوو گفت: «در اغتشاشات، پلیس به سمت احدی شلیک نکرده و هیچکس در ایران بر اثر شلیک پلیس یا برخورد پلیس و یا نیروهای امنیتی کشته نشد، بلکه برعکس به دلیل بهکارگیری سلاح گرم و سرد توسط عوامل خارجی که وارد ایران شدند یا افرادی که تحت تاثیر قرار گرفتند، بیش از ۶۷ نیروی پلیس در ایران به شهادت رسیدهاند، بدون اینکه شلیکی کنند یا از سلاح گرم استفاده کنند.»
عکس: Rouzbeh Fouladi/ZUMA Press/picture alliance
در مقابل همه سرکوبها و انکارها، بر شمار زنانی که جنبش "زن، زندگی، آزادی" موجب شکستن ترس آنها از "حجاب اجباری" شد، افزوده گردید.
عکس: Morteza Nikoubazl/NurPhoto/picture alliance
اینک هر روز پیشنهادی از سوی یکی از ارگانها و مقامات جمهوری اسلامی برای برخورد با این زنان ارائه میشود. موسی غضنفرآبادی، رئیس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس، از طرحی ویژه خبرداد و گفت: «در این طرح با کشف حجاب، کارت ملی شخص مسدود میشود و تا زمانی که فرد بیحجاب، جریمه بیحجابیاش را پرداخت نکند، همه خدمات اجتماعی او مثل امکان بهرهبردن از سیستم بانکی کشور و… را از او میگیریم.»
عکس: Michinari Nishida/AP/picture alliance
در هفتههای اخیر حتی در برخی از شهرهای ایران رستورانها و داروخانههایی که به زنان بیحجاب خدمات ارائه کردند نیز پلمب شدند.
عکس: Vahid Salemi/AP/picture alliance
برخی ظاهر شدن زنان در معابر عمومی بدون حجاب را "قانون شکنی" میخوانند، زیرا به موجب تبصره ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی: «زنانی که بدون حجاب شرعی در معابر و انظار عمومی ظاهر شوند، به حبس از ده روز تا دو ماه و یا از پنجاه هزار تا پانصد هزار ریال جزای نقدی محکوم خواهند شد.»
عکس: Arne Immanuel Bänsch/dpa/picture alliance
پس از اعتراضات اخیر محمدصالح هاشمی گلپایگانی، دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر جمهوری اسلامی، "قوانین نامساعد" را علت اصلی به سامان نرسیدن بحث عفاف و حجاب دانست و خبر از طرحی جدید داد و گفت: «ما در طرح جدید حجاب، جرم کشف حجاب را به تخلف تخفیف دادهایم.»
عکس: Rouzbeh Fouladi/ZUMA Press/picture alliance
منتقدان میگویند: «در طول تاریخ بشر، قوانین زیادی وضع شدهاند که اشتباه بوده و بعدا لغو شدهاند». زمانی بردهداری قانونی بود، تفکیک نژادی در نظام آپارتاید در آفریقای جنوبی قانون بود و در آلمان نیز به مدت ۱۲۳ سال همجنسگرایی طبق پاراگراف ۱۷۵ قانون جزا، جرم محسوب میشد. این قانون اما در سال ۲۰۰۲ میلادی لغو و همه احکام صادره بر مبنای آن "نقض" شد.
عکس: Rouzbeh Fouladi/ZUMA Press/picture alliance
در ۴۴ سال تاریخ جمهوری اسلامی میلیاردها تومان بودجه صرف شده و ۲۶ دستگاه قانونگذار و اجرایی متولی و موظف به اجرای باصطلاح "حجاب و عفاف" بودند. تصاویر این روزهای خیابانهای شهرهای ایران اما موید شکست سیاست "حجاب اجباری" است.
عکس: Rouzbeh Fouladi/ZUMA Press/picture alliance
به گفته مسیح علینژاد، فعال حقوق زنان: «حجاب اجباری، دیوار برلین جمهوری اسلامی است». این دیوار با جنبش "زن، زندگی، آزادی" ترکهای سختی برداشته است.
عکس: Rouzbeh Fouladi/ZUMA Press/picture alliance
علیرغم همه فشارها و سرکوبها، ایجاد رعب و وحشت، اسیدپاشی و حمله با گاز سمی به مدارس دخترانه، باز هم زنان ایران شجاعانه به جمهوری اسلامی نه میگویند.