محمد توفیق و خانواده‌اش، از جمله کسانی هستند که از مرگی بیرحمانه توسط داعش در فلوجه گریخته‌ و در به در شده‌اند. آنها هم اینک برای یک ماه در اردوگاهی موقت در بغداد اسکان داده شده‌اند.

توفیق ۴۹ ساله است و از طریق تصاویر تلویزیون، رویدادهای شهرش و جنگ و گریز ارتش عراق و تروریست‌های دولت اسلامی را نظاره می‌کند. او می‌گوید: «می‌ترسیم که فلوجه با خاک یکسان شود.»

ترس او به بازپس گیری رمادی باز می‌گردد. هر چند ارتش عراق توانست داعش را از آنجا براند اما بخش بزرگی از شهر در عملیات مربوطه نابود شد.

اهالی فلوجه در ۷۰ کیلوتری غرب بغداد، دوران بسیار دشواری را می‌گذرانند. کسانی که از شهر فرار کرده‌اند خبرهای بسیار ناگواری می‌دهند. پانصد هزار نفر در شهر مانده‌اند در حالی که هر روز بمب بر سر شهر ریخته می‌شود و پیوسته غیرنظامیان بیشتری قربانی می‌شوند.

بیشتر بخوانید: هشدار سازمان ملل درباره وقوع "فاجعه انسانی" در فلوجه

نظامیان عراقی و مسئولان سازمان‌های امدادی بین‌المللی گفته‌اند که شبه نظامیان داعش از ساکنان فلوجه به مثابه سپر انسانی استفاده می‌کنند.

فلوجه از هفته‌ها قبل تا کنون با کمبود آب آشامیدنی سالم و مواد خوراکی روبروست. یک کیلو برنج حدود ۵۰ یورو قیمت دارد. زنی اهل فلوجه که توانسته فرار کند، در حالی که می‌گرید به امدادگران می‌گوید که مردم از گرسنگی خوراک دام می‌خوردند.

سازمان‌های امدادی می‌گویند غالب مردم فلوجه از ماه‌ها پیش تا کنون تنها خرمای خشک خورده‌اند. مسئول یک سازمان کمک‌رسانی به زنی اشاره کرده که نخستین نان را پس از شش ماه از دست امدادگران گرفته و گفته که مزه نان را فراموش کرده بود.

در خلال درگیری طرفین در فلوجه، آوارگان بیشترین آسیب‌ها را متحمل شده‌اند. بیش از ۲۷هزار نفر به گزارش نهاد امدادی "شورای پناهجویان نروژ" از فلوجه گریخته‌اند که برخی از آنها در راه جان باخته‌اند.

بیشتر بخوانید: فرار صدها شهروند فلوجه در پی پیشروی ارتش عراق

این افراد در تلاش حفظ جان، ناچارند از رود فرات بگذرند اما در چند مورد قایق‌های فرسوده‌شان واژگون شده و سرنشینان آنها غرق شده‌اند. بسیاری روی لاستیک اتومبیل یا محفظه‌های بزرگ پلاستیکی از فرات می‌گذرند در حالی که شنا بلد نیستند.
بخت برگشتگانی هم بوده‌اند که غرق نشده‌اند اما روی فرات هدف گلوله داعش قرار گرفته‌اند.

مردان سنی منطقه نیز در معرض خطر دیگری قرار گرفته‌اند: شبه نظامیان شیعی که در کنار ارتش عراق برای بازپس گیری فلوجه می‌جنگند، از سنی‌ها به خاطر همکاری با دولت اسلامی و یا حمایت از داعش انتقام می‌گیرند.

پاره‌ای گزارش‌ها بیانگر حمله نیروهای حشد شعبی به گروه‌های مسلح سنی در اطراف فلوجه هستند. شاهدان عینی از زندانی کردن سنی‌ها و یا تیرباران آنها خبر داده‌اند. برخی تصاویر نیز نشان می‌دهند که افراد گریخته از فلوجه، شکنجه شده‌اند.

بعضی از اردوگاه‌های آوارگان در اطراف فلوجه به دلیل پر شدن ظرفیت‌شان، دیگر کسی را نمی‌پذیرند. نهادهای امدادی بر همین اساس امکان مراقبت‌های لازم از آوارگان را ندارند. بیش از همه آب، مواد غذایی، دارو، چادر و تشک کمیاب است.

بیشتر بخوانید: هوشیار زیباری: آزادسازی فلوجه آسان نیست و زمان می‌برد

مسئولان نهادهای امدادی می‌گویند برای تامین مایحتاج ضروری آوارگان پول کافی ندارند. سازمان ملل هم فاقد بودجه لازم برای کمک‌رسانی است. تنها ۳۱درصد نیازهای این سازمان برای کمک به هفت میلیون عراقی از سوی اعضا تامین شده و این در حالی است که وعده‌های بزرگی در این زمینه داده شده بود.

یکی از مسئولان کمیساریای آوارگان سازمان ملل می‌گوید بیشترین توجه جامعه جهانی در حال حاضر متوجه بحران پناهجویی در سوریه شده در حالی که عراق هم به همان اندازه سوریه اهمیت دارد و روزهای بدتری را شاهد خواهد بود.

اوضاع محمد توفیق در اردوگاه آوارگان نزدیک بغداد گرچه از دیگران بهتر است اما او و خانواده‌اش باید در نهایت اضطرار زندگی کنند: یک سرپناه کوچک برای پنج نفر، یک وعده غذا در طول روز و بیکاری و بی‌پولی محض... او برای آزادی فلوجه ثانیه‌شماری می‌کند و به خبرگزاری آلمان می‌گوید به محض تمام شدن درگیری‌ها به شهرش برمی‌گردد.