آلمان در موضوع کمک به نجات دریاچه ارومیه سال‌هاست پیش‌قدم شده و اولین همایش بین‌المللی نجات دریاچه ارومیه در خارج از کشور نیز در برلین (۲۲ نوامبر۲۰۱۳/۱ آذر۱۳۹۲) برگزار شد.

سیاستمداران آلمانی از جمله حزب سبزهاى آلمان پیش از این بارها خواستار اقدامات جدى دولت ایران علیه فاجعه زیست‌محیطی اروميه شده بودند. كلاوديا روت، یک از رهبران حزب سبزها در بیانیه‌ای خواستار اقدامات سريع و جدى دولت ايران براى متوقف ساختن فاجعه دریاچه ارومیه شده بود.

کلاودیا روت اکنون معاون رئیس "بوندس‌تاگ"، پارلمان آلمان، است. وی در گفت‌وگوی اختصاصی با بخش فارسی دویچه وله می‌گوید: «ما با خطر یکی از بزرگترین فاجعه‌های زیست محیطی مواجه شدیم. با خشک‌شدن کامل دریاچه ارومیه میلون‌ها انسان مجبور خواهند شد محل زندگی خود را ترک کنند. آنچه باقی می‌ماند بیابان نمک خواهد بود. سیاست غلط دولت ایران در ظرف ۲۰ سال گذشته مسئول این فاجعه زیست محیطی است. زیرا ابتدائی‌ترین قوانین طبیعی را زیر پا گذاشت، به هشدار متخصصین توجهی نکرد و سدهای بی‌شماری ساخت، صدها چاه زدند و مقدار زیادی از آب دریاچه ارومیه را برای کشاورزی برداشت کردند. اگر اقدامی جدی برای نجات دریاچه ارومیه انجام نگیرد این دریاچه به گفته کارشناسان محیط زیست تا ۳ سال دیگر کامل خشک خواهد شد.»

معاون رئیس پارلمان آلمان در گفت وگو با دویچه تاکید می‌کند: «در دوره احمدی‌نژاد زمان زیادی بدون هیچ اقدامی برای نجات دریاچه ارومیه از بین رفت و یک سیاست ضد انسانی و غلطی اتخاذ شد و با فعالین زیست محیطی که برای نجات دریاچه ارومیه کار می‌کردند به صورت جنایتکارانه برخورد شد. با روی کارآمدن روحانی این سیاست غلط اصلاح و امید برای نجات دریاچه بیشتر می‌شود. به نظر من جامعه جهانی باید از سیاست روحانی برای نجات دریاچه ارومیه حمایت کند. ما به لحاظ اخلاقی، علمی و فن‌آوری از سیاست دولت برای نجات دریاچه ارومیه پشتیبانی می‌کنیم و اگر دولت جدید ایران واقعا طرح‌هایی را برای نجات دریاچه ارومیه اجرا کند حزب سبزهای آلمان حمایت خواهد کرد.»

دولت ایران چه می‌گوید؟

مقامات جمهوری اسلامی ایران گرچه رسما از جامعه بین‌الملل درخواست کمک نکرده‌اند، اما بارها در رسانه‌های کشور از کمک‌های خارجی برای نجات دریاچه ارومیه سخن گفتند. حمید چیت‌چیان وزیر نیرو در اولین نشست دولت روحانی برای نجات دریاچه ارومیه در گفت‌وگو با رسانه‌ها گفت: «حادثه‌ای که در دریاچه ارومیه اتفاق افتاده چیزی نیست که بارها تجربه شده باشد و فقط نمونه‌ی آن در دریاچه آرال و دریاچه‌ای در آمریکا اتفاق افتاده است، بنابراین باید از تجربیات بین‌المللی استفاده کنیم.»

عیسی کلانتری دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه نیز در کنگره بین‌المللی دریاچه ارومیه (۲۵ تا ۲۸ بهمن ۹۲) اظهارداشت: «رئیس جمهوری دستور داده است دریاچه ارومیه به هر قیمتی احیا شود و ما دست همکاری تمامی متخصصان داخلی و خارجی را برای احیای مجدد این دریاچه می‌فشاریم.»

"دولت ایران به تنهایی قادر به نجات دریاچه ارومیه نیست"

متخصصین ایرانی از جمله راضیه لک عضو هیات علمی پژوهشکده علوم زمین و عضو کارگروه نجات دریاچه ارومیه بر این باورند ایران به تنهایی قادر به نجات دریاچه ارومیه نخواهد بود و نیاز به کمک و مشاوره کشورهای خارجی دارد.

لک به دویچه وله می‌گوید: «ما توصیه می‌کنیم ان‌جی اوها و یا متخصصین خارج از کشور که طرح و پروژه خودشان را در دولت قبل ارائه کردند دوباره به کار گروه دولت آن را ارائه دهند.»

عضو کارگروه نجات دریاچه ارومیه همچنین تاکید می‌کند عمق آب دریاچه اکنون به دو نیم متر رسیده و بدترین دوره حیات خود را طی می‌کند. به نظر این کارشناس توجه و حساسیت‌های بین‌المللی به نابودی دریاچه ارومیه سبب خواهد شد که دولت دیگر سهل‌انگاری نکند و اقدامات عاجلی انجام دهد.

ایران فعلا نگفته کدام طرح را اجرا خواهد کرد

پروفسور احد رحمان‌زاده، سخنگوی "گروه ناجیان دریاچه ارومیه" „Initiative Group Lake Urmia“ در دانشگاه بن آلمان که سال‌ها برای نجات دریاچه ارومیه فعالیت می‌کند هم یادآورمی‌شود قبلا مسئولین فقط وعده داده‌اند و عمل نکرده‌اند. این کارشناس مقیم آلمان تاکید می‌کند: «به نظرمی‌رسد این بار وضعیت فرق می‌کند چونکه رئیس جمهور فاجعه دریاچه ارومیه را در اولین نشست دولت جزو اولیت کارش قرارداد و تصور می‌کنم این بار دولت یازدهم کمی جدی‌تر برای عملی کردن پروژه‌ها اقدام کند. همکاران و موسسان گروه ما بیش از ۴۰ سال با دانشگاه‌های ایران رابطه علمی دارند. بسیاری از استادان ایرانی نزد اینها دوره استادی گذراندند و می‌توانند به دولت ایران کمک کنند.»

پرفسور رحمان‌زاده در ادامه می‌گوید: «آنچه که من نگرانش هستم این است که دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه گفتند به لحاظ تامین هزینه پروژه‌های مربوط به احیای دریاچه ارومیه دولت مشکلی ندارد اما جزئیات برنامه خود را اعلام نکرده است و به نظر من باید یک برنامه همه جانبه باید دولت پیاده کند.»

سخنگوی گروه ناجیان دریاچه ارومیه خاطرنشان می‌کند استادانی از دانشگاه ماربورگ و حدود ۳۰ نماینده مجلس آلمان از جمله خانم کلودیا روت از رهبران حزب سبزهای آلمان با نوشتن نامه‌ای به گروه ناجیان دریاچه ارومیه حاضر به همکاری شده‌اند.

معاون رئیس پارلمان آلمان چه می‌گوید؟

کلاودیا روت در گفت وگو با بخش فارسی دویچه وله خاطرنشان کرد: «اگر رهاسازی آب سدها انجام بگیرد و چاه‌های غیرقانونی اطراف دریاچه ارومیه بسته و تدابیر مشخصی اتخاذ شود مثلا فشار به فعالین زیست محیطی برداشته شود، دولت آلمان همکاری‌های خود با ایران را که به دلیل مناقشه اتمی پایان داده بود، ادامه خواهد داد. من امیداورم مذاکرات اتمی واقعا به شکل مثبتی ادامه یابد. من در پارلمان آلمان همکاری مجدد با ایران را طرح خواهم کرد.»

این عضو رهبری حزب سبزهای آلمان ادامه می‌دهد: «حزب سبزهای آلمان در دولت‌های محلی ۶ ایالات آلمان سهیم است و در آن ایالاتی که ما در راس قدرت هستیم می‌توانیم برای نجات دریاچه ارومیه حمایت‌های مشخصی بکنیم. اما پیش از آن باید خود ایران با جدیت طرح‌های نجات دریاچه ارومیه را اجرا کند و فشار به فعالین زیست محیطی را خاتمه دهد که در آنصورت ما نیز از سیاست‌های دولت ایران حمایت خواهیم کرد.»

سیاست‌مداران در کار علمی ما دخالت نکنند

پروفسور احد رحمان‌زاده، سخنگوی گروه ناجیان دریاچه ارومیه در دانشگاه بن آلمان، حمایت معاون رئیس پارلمان آلمان برای نجات دریاچه ارومیه را اقدامی مثبت می‌داند. اما وی می‌گوید: «ما نمی‌خواهیم نمایندگان و سیاستمداران مجلس آلمان در مسیر کار تحقیقاتی ما مستقیم دخالت بکنند و آنها چنین نظری هم ندارند. همینقدر که پشتیبانی‌شان را اعلام می‌کنند برای ما بسیار مهم است.»

رحمان‌زاده ادامه می‌دهد دول غربی و از جمله آلمان صنعت و تکنولوژی‌ پیشرفته مربوط به محیط زیست را نباید جزو تحریمات قرار دهند. وی در این رابطه همچنین تاکید می‌کند حدود ۲ سال است درخواست کردیم لغو تحریم‌ها فقط به دارو محدود نشود و تحریم‌های مربوط به فن‌آوری‌های محیط زیست را نیز لغو کنند. به نظر این کارشناس خطرات زیست محیطی محدود به ایران نمی‌ماند و تا کشورهای تحریم کننده نیز می‌رسد.