مبارزه با آزار جنسی زنان در مصر، دستور کار اصلی فعالان حقوق زنان این کشور است. این مزاحمت‌ها در اشکال مختلفی چون متلک جنسی، چشم‌چرانی، دستمالی زنان و دختران در وسایل نقلیه عمومی یا صحنه‌سازی در دفاتر کار برای نزدیک شدن به همکاران زن نمود می‌یابند.

در خیابان‌های قاهره از پسربچه ۸ ساله تا پیرمرد ۷۵ ساله را می‌توان دید که به نوعی به مزاحمت جنسی زنان می‌‌پردازند. هر چه محل عبور و مرور زنان شلوغ‌تر باشد، انگولک‌های بدنی و فرافکنی‌های کلامی بی‌پرواتر می‌شوند. آیا افکار عمومی مصر، هویت زن را بیش از همه، هویتی جنسی می‌داند؟ بسیاری به این سوال جواب مثبت می‌دهند.

دکتر نهاد ابوالقمصان، مدیر مرکز حقوق زنان مصر می‌گوید که تنگناهای ناشی از فشار شدید اقتصادی از یک‌سو و تسلط فرهنگ مذهبی و بنیادگرایانه در مصر از سوی دیگر موجب آن شده که موضوع زنان و حقوق آنها در این کشور در اولویت قرار نداشته باشد. بسیاری از مردان مزاحم، کردار خود را با اتکاء به سنت‌های کهن شرقی یا آموزه‌های اسلامی توجیه می‌کنند.

وی تاکید می‌کند که نرخ بالای بیکاری در مصر یکی از دلایل مزاحمت‌های جنسی مردان علیه زنان است. او می‌گوید بیکاران امکان تاهل ندارند و نیازهای جنسی فروخورده خود را با پرسه زدن در خیابان، نگاه هیز و دست‌درازی به زنان ارضاء می‌کنند. مدیر مرکز حقوق زنان مصر می‌افزاید که در هم آمیختگی فقر اقتصادی با فرهنگ سنتی و مذهبی موجب شده که خیابان‌های قاهره صحنه خودسری مردان مزاحم باشد و بی‌اعتنایی پلیس و نبود قانون نیز مهر تضمین بر تداوم این روند بگذارد.

برخی جامعه‌شناسان مصری به زمینه‌های دیگری در فرآیند مزاحمت جنسی علیه زنان اشاره می‌کنند. آنها می‌گویند که زندگی به دلایلی چون تورم، درآمد پایین، آلودگی محیط زیست، ترافیک فشرده و بوروکراسی رو به‌رشد، هر دم سخت‌تر می‌‌شود و قربانیان این دشواری‌ها به نوبه خود می‌کوشند که این فشار روحی و اجتماعی را به کسانی منتقل کنند که از نظر اجتماعی شکننده‌تر هستند: زنان!

پارادوکس دیگری نیز در جامعه مصر وجود دارد: رسانه‌های آزاد و لیبرال هما‌ن اندازه زن را "سوژه جنسی" قلمداد می‌کنند که بنیادگرایان و واعظان دینی. تلاش این نشریات برای جلب خواننده با انتشار تصاویر اغواکننده زنان، ریختن آب به آسیاب نیروهای سنتی و افراطگرا است که نگران شهوت‌انگیزی زنان و از راه به‌در شدن مردان در هر حضور اجتماعی آنان هستند.

قانون و عرف به مردان مزاحم اطمینان خاطر می‌دهد

شمار زنان مصری که برای حفظ خود از مزاحمت‌های جنسی جواز اسلحه می‌خواهند، روز به‌‌روز بیشتر می‌شود. کم نیستند زنانی که وقت آمدن به خیابان و بازار، اسپری در کیف می‌گذارند. تعداد زنان علاقمند به ورزش‌های رزمی و دفاعی چون کاراته نیز رو به افزایش است.

بنا بر شواهد موجود، گردشگران زن در مصر نیز از این‌گونه آزارها در امان نیستند و سفارتخانه‌های کشورهای دیگر پیوسته به زنان توریست هشدار می‌دهند که امکان حمله یا مزاحمت جنسی به آنان در مصر وجود دارد.

کنشگران حقوق زن در مصر می‌گویند که این مزاحمت‌ها تا زمانی که قانون، مجازاتی برای عاملان آن در نظر نگیرد، ادامه خواهند یافت. خانم نهاد ابوالقمصان سال‌هاست که برای تصویب لایحه‌‌ای برای پیگرد مزاحمان جنسی علیه زنان در مصر مبارزه می‌کند. او می‌گوید که فقدان کیفر به مردان مزاحم این احساس را می‌دهد که در پناه دولت و سیستم فرهنگی قرار دارند و رفتارشان به کسی آسیبی نرسانده است.

نهاد ابوالقمصان به پژوهش‌هایی اشاره می‌کند که نشان‌می‌دهند مزاحمت جنسی علیه زنان به سن، ظاهر، نوع پوشش و زمان و مکان مزاحمت ارتباطی ندارد. او می‌گوید موضوع به سادگی این است که قربانیان، تنها به دلیل "زن بودن" طعمه‌ای آسان قلمداد شده و مورد آزار جنسی قرار می‌گیرند.

فعالان مدنی مصر می‌گویند که مجازات قانونی مزاحمان جنسی در این کشور به راهی طولانی نیاز دارد. پلیس مصر تنها دست درازی و لمس بدن زنان را مزاحمت تلقی می‌کند و پیگیری‌های حقوقی نیز مستلزم شکایت زنی هستند که مورد آزار قرار گرفته است.

قوانین جزایی جاری در مصر برای شکایاتی از این دست، یک تا سه سال مجازات در نظر می‌گیرد که در پاره‌ای موارد با پرداخت جریمه‌ای حداکثر ۳۰۰ لیره مختومه اعلام می‌شوند.

بدتر از همه آن است که بیشتر زنان مصری در صورت برملا کردن مزاحمت جنسی در خیابان یا محل کار مورد سرزنش قرار می‌گیرند و متهم به اغواگری با لباس و رفتار فریبنده می‌شوند. برای همین است که بسیاری از آنها ترجیح می‌دهند سکوت کنند تا دستکم "گناهکار" قلمداد نشوند.

یکی از اهداف انجمن‌ها و تشکل‌های غیردولتی زنان در مصر همین است که شهامت زنان را در مواجهه با این فرهنگ بالا برد. کنشگران این تشکل‌ها می‌کوشند با روشنگری و توضیح در فیس‌بوک، توئیتر یا با حضور در دبیرستان‌ها، به دختران و زنان جرات دفاع از بدن و حقوق انسانی خود را بدهند.

MDM/SA