کسی که در صدد مقایسه احزاب سیاسی آلمان و آمریکا باشد، در همان نگاه نخست متوجه یک تغییر فاحش می‌شود و آن هم تعداد احزاب و ابعاد فعالیت هر حزب است. در آمریکا، کسانی که به دو حزب اصلی و بزرگ جمهوریخواه و دموکرات‌ تعلق نداشته باشند، عملا حرفی برای گفتن ندارند.

در آلمان وضعیت به گونه دیگری است. حتی احزاب کوچکی که صرفا بخش محدودی از اجتماع این کشور را نمایندگی می‌کنند، می‌توانند در شکل‌دهی سیاست نقش‌آفرین باشند. از آن گذشته، حتی احزاب بزرگ و اصلی این کشور نیز در قیاس با دو حزب دموکرات‌و جمهوریخواه آمریکا تفاوت‌های بسیاری دارند، به گونه‌ای که نمی‌توان این احزاب را نظیر هم دانست.

احزاب محافظه‌کار و اوباما

حزب دموکرات مسیحی، یعنی حزب صدراعظم آلمان، آنگلا مرکل، همراه با حزب متحدش در ایالت بایرن، حزب سوسیال مسیحی در فضای سیاسی آلمان به عنوان احزاب محافظه‌کار این کشور شهرت دارند اما این دو حزب تفاوت‌های بسیاری با حزب جمهوریخواه در آمریکا دارند.

بیشتر بخوانید: روش‌های آنگلا مرکل برای در حاشیه نگاه داشتن احزاب اپوزیسیون

گرچه هر دو حزب دموکرات مسیحی و سوسیال مسیحی صفت "مسیحی" را به عنوان شاخص خود پذیرفته‌اند، اما هیچ کدام مایل به آموزش و تبلیغ مسیحیت در مدارس آلمان نیستند. حتی حزب سوسیال مسیحی که در ایالت عمدتا کاتولیک نشین بایرن فعالیت می‌کند، خواستار آن نیست که تبلیغات مذهبی و مسیحی در مدارس صورت گیرد.

دو حزب دموکرات مسیحی و سوسیال مسیحی در قیاس با رقیب اصلی خود در انتخابات، یعنی با حزب سوسیال دموکرات، خواستار تسهیلات مالیاتی بیشتری هستند و از سیاست اعمال محدودیت‌ بیشتر در قبال مهاجران دفاع می‌کنند، ولی نمی‌توان مواضع این دو حزب را با مواضع جمهوریخواهان آمریکا یکی دانست و آنها را مطابق موازین و استاندارد‌های حاکم بر فضای سیاسی آمریکا، احزاب راست‌گرا نامید.

حتی می‌توان گفت که تشابهات مواضع سیاسی حزب دموکرات مسیحی با حزب دموکرات در دوران زمامداری باراک اوباما بیشتر از تشابه مواضع این حزب با حزب جمهوریخواه آمریکا است. به گونه‌ای که یافتن نقاط افتراق بین دو حزب دموکرات مسیحی و سوسیال مسیحی با حزب دموکرات‌آمریکا در دوران زمامداری باراک اوباما کار چندان ساده‌ای نیست. می‌توان گفت که تفاوت‌های بین مرکل و ترامپ بیشتر از تفاوت‌های بین مرکل و اوباما است.

برای اینکه حزب جمهوریخواه آمریکا شبیه حزب دموکرات مسیحی آلمان بشود، باید جناح پوپولیست و مذهبی‌های دیوانه و افراطی را از صفوف آن حزب حذف کنیم و به جای آن‌ها بخش میانه‌رو حزب دموکرات‌آمریکا را به این حزب بیفزاییم.

حزب سوسیال دموکرات و کلینتون

حزب سوسیال دموکرات آلمان ظرف ۱۲ سال گذشته برای مشخص کردن جایگاه سیاسی و تعریف هویت خودش با دشواری بیشتری نسبت به حزب دموکرات مسیحی روبه‌رو بوده است. در واقع، حزب سوسیال دموکرات آلمان شاهد تحولات بیشتری نسبت به حزب دموکرات مسیحی بوده است.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

از سال ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۵، صدراعظم پیشین آلمان، گرهارد شرودر تلاش کرد تا حزب سوسیال دموکرات آلمان را از یک حزب کارگری و متکی بر پشتیبانی قوی اتحادیه‌های کارگری به یک حزب نماینده قشرهای میانی جامعه تبدیل کند. شرودر برای اجرای این سیاست از بسیاری از مزایای دولتی کاست و از این طریق هدف ایجاد ثبات مالی بیشتر را در پیش گرفت. شرودر، در سایه این تحولات در رقابت‌های انتخاباتی سال ۲۰۰۵ با اختلافی اندک در برابر آنگلا مرکل شکست خورد. اما شکستی که حزب سوسیال دموکرات در اثر این تغییر موضع متحمل شد، از شکست انتخاباتی شرودر در سال ۲۰۰۵ بزرگتر بود.

این جابه‌جایی و تغییر مواضع باعث شد که حزب سوسیال دموکرات آلمان ظرف ۱۲ سال گذشته، ۸ سال به عنوان حزب ائتلافی و شریک کوچکتر در دولت مرکل حضور یابد. تفاوت مواضع حزب سوسیال دموکرات و دموکرات مسیحی به علت چرخش حزب سوسیال دموکرات در دوران زمامداری گرهارد شرودر در قیاس با قرن گذشته، کاهش یافت و چنین امری به پایگاه اجتماعی حزب سوسیال دموکرات بین مردم لطمه زد.

مارتین شولتس، نامزد حزب سوسیال دموکرات برای انتخابات سراسری سال ۲۰۱۷، تلاش دارد تا با تغییر گرایش حزب و روی آوردن به چپ، مواضع پیشین این حزب را احیا کند. به عنوان نمونه شولتس از سیاست و ایده آموزش رایگان برای همه دفاع می‌کند. این آموزش رایگان از مهد کودک شروع می‌شود و همه دوره‌های تحصیلی تا آموزش عالی را در بر می‌گیرد. از این منظر سیاست‌های مارتین شولتس با سیاست‌هایی که برنی سندرز در انتخابات آمریکا مطرح کرده بود، شباهت دارد. اما بیشتر مواضع حزب سوسیال دموکرات به سیاست‌های حزب دموکرات‌آمریکا در دوره زمامداری بیل کلینتون شبیه است. شباهتی که چندان تاثیری هم بر نتایج انتخابات پارلمانی روز ۲۴ سپتامبر آلمان نخواهد داشت.

حزب آلترناتیو برای آلمان „AfD" و ترامپ

می‌خواهید بدانید مواضع دونالد ترامپ و هوادارانش در فضای سیاسی آلمان از سوی کدام حزب نمایندگی می‌شود؟ کافی است سری بزنید به یکی از میتینگ‌های حزب جدید و پوپولیست آلمان، حزب „AfD".

حزب آلترناتیو برای آلمان در سال ۲۰۱۳ تاسیس شد. گرچه از موجودیت این حزب زمان چندانی نمی‌گذرد، ولی این حزب توانسته است به شماری از پارلمان‌های ایالتی آلمان راه یابد.  بر اساس نظرسنجی‌های صورت گرفته، در انتخابات آتی بوندس‌تاگ نیز، این حزب پس از دو حزب دموکرات مسیحی و سوسیال دموکرات، در رده سوم قرار دارد. این در حالی است که محبوبیت این حزب در حال کاهش است. حزب آلتوناتیو برای آلمان عملا بر موج نارضایتی‌های مردم و به‌ویژه نارضایتی‌های ناشی از سیاست مهاجرپذیری دولت در سال ۲۰۱۵ سوار شد و توانست در بین لایه‌هایی از جامعه آلمان برای خود جا باز کند.

تنها تفاوت فاحش بین „AfD" و حزب جمهوریخواه در دوره زمامداری ترامپ، در پدیده رهبری است. یعنی حزب آلترناتیو برای آلمان فاقد چهره‌ای کلیدی و موثر برای هدایت خودش است. گرچه فراوکه پتری، یکی از بنیانگذاران این حزب از وجهه‌ای کاریزماتیک برخوردار است، اما از نفوذ او در حزب در کارزار انتخاباتی بسیار کاسته شده و جانشینان او نیز نتوانسته‌اند چنین نقشی را برعهده گیرند.

هرچند „AfD" همان شعارهای دونالد ترامپ را تکرار می‌کند و از جمله از "احیای عظمت آلمان" سخن می‌گوید، اما منتقدان می‌گویند که ساختار سیاسی آلمان به گونه‌ای است که شانس این حزب برای رسیدن به قدرت معادل صفر است.

حزب چپ‌ها و برنی سندرز

اگر آمریکایی‌‌ها اخیرا با پدیده "برنی" آشنا شده‌اند، آلمانی‌ها از سال ۱۹۴۶ و از زمان تاسیس حزب اتحاد سوسیالیستی در آلمان شرقی با چنین پدیده‌ای آشنا بوده‌اند. حزبی که پس از وحدت آلمان و پایان دوران جنگ سرد به حزب سوسیالیسم دموکراتیک تغییر نام داد و از سال ۲۰۰۷ به این سو به حزب چپ‌های آلمان شهرت یافت. آمریکایی‌ها برای آنکه حزب چپ‌ها را بفهمند باید حضور برنی سندرز را در کشوری تصور کنند که بخشی از پیمان ورشو بوده است.

این حزب بخشی از نیروهایی را نمایندگی می‌کند که در اثر وحدت آلمان زیان دیده‌اند. حزب چپ‌ها حزبی است ضد سرمایه‌داری و ضد ناتو و خواهان افزایش مالیات‌ها و اختصاص پول بیشتر برای مصارف اجتماعی. می‌توان حزب چپ‌ها را کمابیش حزبی دموکراتیک خواند. چنین حزبی در فضای سیاسی آمریکا وجود ندارد  و تصور چنین چیزی در آمریکا ساده نیست که حزبی با مواضع بسیار رادیکال‌تر از سندرز بتواند ۶ تا ۱۰ درصد آرا را از آن خود کند. آرایی که عمدتا متکی به آرای مردم چند ایالت و از جمله آیداهو، ورمانت و مونتانا در آمریکا باشد. اما چنین چیزی در ایالت‌های شرقی آلمان اتفاق می‌افتد.

حزب سبزها

حزب سبزهای آلمان از حیث جهان‌بینی نظیر حزبی با همین نام در آمریکا است. هر دو حزب سبزهای آلمان و آمریکا، مخالف نیروگاه‌های اتمی و مخالف بهره‌برداری از ذغال سنگ هستند و برای حفظ محیط زیست و استفاده از انرژی‌های پاک و تجدید شونده تلاش می‌کنند. اما برخلاف حزب سبزهای آمریکا که جمعیتی کوچک است، حزب سبزهای آلمان یکی از احزاب اصلی آلمان به شمار می‌رود.

بیشتر بخوانید: شهروندان آلمانی ترک‌تبار در انتخابات آلمان به چه کسی رأی می‌دهند؟

تفاوت ناظر بر بزرگی و نفوذ این دو حزب در آلمان و آمریکا به وضوح نشان می‌دهد که چگونه تفاوت‌هایی دو سیستم در شکل‌دهی فضای سیاسی این دو کشور نقش بازی می‌کند. در حالی که در سیستم سیاسی آمریکا برنده همه چیز را تصاحب می‌کند، در آلمان آرایی که مثلا به حزب سبزها داده می‌شود، در شمار آرای سوخته به حساب نمی‌آیند و این حزب با کسب بیش از ۵ درصد آرا، می‌تواند در فضای سیاسی کشور نقش ایفا کند.

در پی تغییر رویکرد آلمان و فاصله گرفتن از سیاست استفاده از نیروگاه‌های اتمی، حزب سبزها یکی از مهم‌ترین محورهای سیاسی خود را در کارزار انتخاباتی از دست داد. اما این حزب هنوز از چنان نفوذی برخوردار است که ورود به پارلمان آینده آلمان را ممکن سازد و چه بسا در ترکیب ائتلاف دولتی آینده نیز حضور داشته باشد.

حزب دموکرات آزاد و حزب لیبرترین آمریکا

نظرسنجی‌ها از آن حکایت دارند که حزب دموکرات آزاد آلمان در انتخابات پارلمانی ۲۴ سپتامبر قادر به کسب ۵ درصد آرا برای ورود به بوندس‌تاگ است. این حزب در انتخابات پیشین نتوانسته بود از مرز پنج درصد بگذرد و در پارلمان آلمان حضور نداشت.

اگر تنها به سطح شعارها و تشابه اسمی توجه شود، حزب دموکرات آزاد آلمان نظیر حزب لیبرترین آمریکا است. هر دو حزب واژه "آزاد" را در نام خود ثبت کرده‌اند و خواستار کاهش نقش دولت در تصمیم‌های اجتماعی و دفاع از آزادی‌های فردی هستند. اما، عمیق‌تر که نگاه شود، متوجه خواهیم شد که این دو حزب در موارد بسیار کمی با یکدیگر تشابه دارند. در دوره‌هایی که حزب دموکرات آزاد آلمان بخشی از قدرت سیاسی این کشور را تشکیل می‌داد، هرگز در برابر احزاب اصلی کشور صف آرایی نکرد. آن‌ها از سیاست اختصاص دادن مالیات مردم از سوی دولت دفاع می‌کنند، با ماموریت‌های نظامی خارجی ارتش آلمان مخالفتی ندارند و از بسیاری از سیاست‌ها و قواعد دولتی حمایت و پشتیبانی می‌کنند. گرچه حزب دموکرات آزاد آلمان به عنوان حزبی لیبرال شهرت دارد، اما با درک آمریکایی‌ها از لیبرالیسم فاصله‌ای زیاد دارد.

حزب دموکرات آزاد اگر از مرز ۵ درصد در انتخابات پارلمانی آلمان عبور کند، به احتمال زیاد کوچکترین حزب حاضر در ترکیب مجلس این کشور خواهد بود. اما دو حزب بزرگ آلمان، یعنی حزب دموکرات مسیحی و سوسیال دموکرات برای پایان دادن به ائتلاف بزرگ، شاید به آرا و پشتیبانی این حزب در ائتلاف جدید نیاز داشته باشند.