ملودی صفوی:«بالاموزیک می‌خواهد انعکاس موسیقی آلترناتیو ایرانی باشد»
۱۳۹۰ اردیبهشت ۶, سه‌شنبه
دهه‌ی ۶۰ میلادی وموسیقی هیپی‌های آمریکایی، به نظر عده‌ای از کارشناسان و تاریخ‌نگاران موسیقی، آغاز حرکت «موسیقی آلترناتیو» در جهان است. حرکتی که با پانک راک‌های دهه‌ی ۷۰ میلادی بیشتر شناخته شد و گل کرد و به ژانر هیپ‌هاپ رسید که بعدتر این ژانر خودش نوعی از موسیقی جریان اصلی شد.
در دهه‌ی پنجاه شمسی، درست همان وقت‌ها که «پانک راک‌ها» در آمریکا، انگلستان و استرالیا رو بورس بودند، پای «موسیقی آلترناتیو» به ایران هم رسید. برخی از خواننده‌های ایرانی که امروز در ژانر پاپ شناخته‌شده و معروف هستند، در اواسط دهه‌ی پنجاه شمسی، ترانه‌های زیرزمینی انگلیسی را بازخوانی و اجرا می‌کردند.
«موسیقی آلترناتیو» در معنای جهانی خود به گونه‌هایی از موسیقی اطلاق می‌شد که در اعتراض به آن‌چه «صنعت فرهنگ» نامیده می‌شد به وجود آمده و با نفی کلیشه‌های مسلط بر بازار قصد نقد هنجارهای مسلط بر جامعه را داشت. در ایران بعد از انقلاب اسلامی که ضبط و تکثیر و اصلن گوش دادن به هرنوع موسیقی بدون مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جرم محسوب می‌شد، تا مدت‌ها به محاق سکوت رفت و بعدتر هم تعریف این نوع موسیقی در ایران، شکل دیگری گرفت. در چنین شرایطی، حتا تولید موسیقی پاپ که از معروف‌ترین ژانرهای موسیقی جهانی است نیز به نوعی «زیرزمینی و آلترناتیو» محسوب می‌شد. چرا که بسیاری از این تولیدات راهی به رسانه‌های جمعی و سیستم تبلیغات دولتی نداشته‌اند.
بعدتر از اواخر دهه‌ی ۷۰ شمسی، وقتی پای ماهواره‌ها و اینترنت به خانه‌ها باز شد و تعداد استودیوهای مستقل در ایران بیشتر، گروه‌های موسیقی آلترناتیو و زیرزمینی چه در داخل و چه خارج از ایران یکی بعد از دیگری سربرآوردند، بالیدند، شناخته شدند و بر سلیقه‌ی موسیقیایی به ویژه نسل جوان ایرانی تاثیر گذاشتند.
فضای وب فارسی را که بالا و پایین کنید، سایت‌ها و فوروم‌های بسیاری را می‌بینید که فایل‌های ترانه‌های آلترناتیو و گروه‌های زیرزمینی را هم‌خوان کرده و دست به دست می‌کنند و برخی از موزیک ویدیوهای گروه‌های آلترناتیوی مثل «کیوسک» در شمار پربیننده‌ترین ویدیوهای ایرانی در «یوتیوب» است و در شبکه‌های اجتماعی بارها به اشتراک گذاشته می‌شوند.
همکاری «بالاترین» و «آبجیز» برای راهاندازی پروژه‌ای متفاوت
برای خیلی از کاربران اینترنت فارسی زبان که دنبال کسب همه‌جور خبر از گوشه‌وکنار ایران و جهان هستند، «بالاترین» نام آشنایی است. موفق‌ترین سایت وب.۲ ایرانی که با هدف به اشتراک‌گذاری نوشته‌ها و اخبار که براساس رای کاربران و با مشارکت کاربران به‌روز می‌شود، در سال ۲۰۰۶ تاسیس شده و هرماه حدود یک میلیون بازدیدکننده دارد.
برای خیلی از علاقه‌مندان موسیقی آلترناتیو ایرانی هم نام گروه «آبجیز» که سبک موسیقی‌شان تلفیقی از پاپ و راک است، نامی آشناست. ملودی و صفورا صفوی دوخواهری هستند که خوانندگان این گروه هستند.
از اسفندماه ۱۳۸۹ وب‌سایت «بالاترین» و ملودی صفوی، «بالاموزیک» را راهاندازی کرده‌اند که یک برنامه‌ی ویدیویی زنده برای تماشای کنسرت‌های گروه‌ها و خواننده‌های موسیقی آلترناتیو است. «بالاموزیک» که حالا یکی از بخش‌های «بالاترین» است، به موسیقی‌دان‌های ایرانی از هرکجای دنیا این امکان را می‌دهد که بتوانند از طریق کانال ویدیوی اینترنتی برای علاقه‌مندان خود به شکل زنده موسیقی اجرا کنند.
ملودی صفوی که گرداننده اصلی این پروژه‌است به دویچه‌وله می‌گوید:«ایده‌ی "بالا موزیک" وسط یک گپ کاری میان من و مهدی یحیی‌نژاد رئیس بالاترین مطرح شد. یحیی‌نژاد گفت که دوست دارد برای بالاترین یک بخش موزیک راهاندازی کند و از من که خودم موزیسین هستم، راه‌نمایی و پیشنهاد خواست. فکر کردیم صدای موسیقی آلترناتیو ایرانی هنوز خوب انعکاس نمی‌یابد و ارتباط منسجمی بین خواننده‌های آلترناتیو با طرفدارانشان برقرار نیست. این نوع موسیقی که تجاری نیست، چندان راهی به کانال‌های ماهواره‌ای و رسانه‌های جمعی ندارد. برای همین تصمیم گرفتم "بالاموزیک" را راه بیاندازمیک تا پل ارتباطی بین هواداران موسیقی آلترناتیو و خواننده‌ها و گروه‌های آلترناتیو باشد.»
البته نام «بالاموزیک» برای کاربران «بالاترین» ناآشنا نیست. بعضی از کاربران «بالاترین» سه سال پیش از گردانندگان درخواست کرده بودند که بخشی ویژه‌ی موسیقی با نام «بالاموزیک» را به راه بیاندازند. اگرچه آن زمان این پیشنهاد و بخش پا نگرفت، اما براساس قانون نانوشته‌ای بیشتر کاربران «بالاترین» وقتی لینک مطلبی یا فایل صوتی موسیقی را به اشتراک می‌گذاشتند، از تگ «بالاموزیک» استفاده می‌کردند.
«بالاموزیک» تا به حال سه برنامه‌ی زنده اجرا کرده است. تا به حال دریا دادور و شاهین نجفی که از خواننده‌های شناخته‌شده‌ی این روزها هستند در «بالاموزیک» به شکل زنده به اجرای موسیقی پرداخته‌اند.
وقت اجرای زنده، سوالت را هم بپرس!
«بالاموزیک» برای پخش ویدیویی برنامه‌ها از سیستم «لایو استریم» استفاده می‌کند. در این سیستم فقط کاربرانی که عضو هستند با وارد کردن شناسه‌ی خود می‌توانند ویدیوها را تماشا کرده و در بحث‌ها شرکت کنند. کاربران می‌توانند هنگام پخش برنامه، در چت روم برنامه نظرات خود را بنویسند و سوال خود را از خواننده یا نوازنده‌ای که در حال اجرای برنامه است بپرسند. برای دیدن اجرای هنرمندان اما نباید حتما عضو بالاترین بود.
ملودی صفوی می‌گوید:«چنین کاری در فضای مجازی ایرانی پیش از این تجربه نشده است. بنابراین تا مدتی باید تجربه کنیم و در تجربه‌ها ایرادها و اشکالات کار دستمان آید و آن‌ها را برطرف کنیم.ما گروه کوچکی هستیم و فعلن برای‌مان مقدور نیست که چت روم عمومی باشد که کسانی که عضو نیستند هم بتوانند در بحث‌ها شرکت کنند و سوال‌های خود را از خواننده‌ها و نوازنده‌ها بپرسند. هنوز راهکاری نداریم که اگر چت روم عمومی باشد و جمعیت زیادی هجوم بیاورند، چطور بحث‌ها را مدیریت کنیم.»
این اجرای زنده‌ی اینترنتی، چندان هم خالی از اشکال نیست؛ به ویژه برای کاربر ساکن ایران که با سرعت پایین اینترنت مواجه است و اصلن سایت «بالاترین» برای او فیلتر و دسترسی به آن بی فیلترشکن مقدور نیست. ملودی صفوی که خود بر این مانع واقف است، می‌گوید:« امور فنی اولین اجرای برنامه همه در دست مسئولان فنی تئاتر ملی سوئد بود که از برنامه‌ی ما و کلن از موسیقی زیرزمینی ایران حمایت می‌کنند و بخشی از هزینه‌های برخی اجراها را هم متقبل شدند. برنامه‌ی اول با مشکل فنی روبرو شد، اما در برنامه‌ی دوم که دریا دادور اجرای زنده داشت، برنامه بدون مشکل پیش رفت. من در نیویورک، برخی همکاران ما در کالیفرنیا همه مثل اعضای یک اتاق فرمان در تماس بودیم که ایرادهای فنی را به سرعت رفع کنیم. تلاش ما این است که کاربر داخل ایران بتواند با دردسر کمتر و بی مشکل برنامه را ببیند.»
اجرای زنده‌ی موسیقی با یک کامپیوتر، وب‌کم و میکروفون
بسیاری از خواننده‌ها و نوازنده‌های موسیقی آلترناتیو و زیرزمینی ساکن ایران هستند. ملودی صفوی می‌گوید:« شاید برای خیلی از این موزیسین‌ها راحت نباشد که در بالاترین که خودش فیلتر شده است، به اجرای برنامه بپردازند. ایده و هدف درازمدت ما این است که نوازنده و خواننده از خانه‌ی خودش به اینترنت وصل شود، وب‌کم را روشن کند و جلوی وب‌کم به اجرای برنامه بپردازد و مخاطبان برنامه را زنده ببینند و در چت روم نظر بدهند.»
تا به حال، مهمانان «بالاموزیک» همه از چهره‌های شناخته‌شده‌ی موسیقی آلترناتیو ایرانی بوده‌اند. در حال حاضر، ملودی صفوی خواننده‌ها و گروه‌ها را برای اجرای برنامه انتخاب می‌کند، اما تاکید می‌کند که ایده‌آل «بالاموزیک» است است که در آینده استعدادهای تازه‌ای که آثارشان شنیده نشده است را پیدا و معرفی کند. صفوی می‌گوید:« به مرور این امکان را فراهم خواهیم کرد که موزسین‌های جوان برای ما نمونه‌ی کار بفرستند، کاربران به نمونه‌ی کار ارسالی رای دهند و اگر اکثریت رای موافق دادند، از آن موزیسین و خواننده برای اجرای برنامه در "بالاموزیک " دعوت کنیم.»
قرار است تاکید اصلی «بالاموزیک» و هنرمندان مهمان این برنامه‌ی ویدیويی اینترنتی، زیرزمینی‌ها و آلترناتیوهای ایرانی باشند. ملودی صفوی اما می‌گوید «بالاترین» و «بالاموزیک» از ایده‌های تازه استقبال می‌کنند و شاید روزی هنرمندان آلترناتیو غیرایرانی هم مهمان این برنامه باشند. وقتی از او می‌پرسم انواع دیگر موزیک ایرانی چطور، می‌گوید:«موزیک پاپ ایرانی زیاد شنیده می‌شود. موزیک زیرزمینی است که چندان شنیده نمی‌شود.صدای خیلی از خواننده‌های بااستعداد زیرزمینی را کسی نشنیده است.»
زمانی فرانک زاپا، آهنگ‌ساز و نوازنده‌ی گیتار الکترونیک آمریکایی گفته بود:«موسیقی جریان اصلی خودش سراغ شما میاد، اما شمایید که باید دنبال موسیقی زیرزمینی بروید.» حالا اما «بالاموزیک» موسیقی زیرزمینی را مهمان خانه‌های شما می‌کند. زحمتش برای شما فقط یک ثبت‌نام و دریافت شناسه‌ی کاربری است.
فرناز سیفی
تحریریه: یلدا کیانی