هفته گذشته دولت جمهوری اسلامی در مصوبه‌ای جدید، کاندوم را به عنوان یک کالای غیرضروری و لوکس اعلام کرده و واردات آن به ایران را ممنوع کرد. به گفته‌ی کارشناسان این ممنوعیت باعث کمبود ۲۵ درصدی دسترسی به کاندوم در ایران می‌شود.

این در حالی است که انتقال ایدز از طریق ارتباط جنسی نسبت به سال قبل دو برابر شده است. یعنی در حالی که در سال ۱۳۹۰ تنها ۱۰ درصد از مبتلایان به ایدز از طریق ارتباط جنسی آلوده شده بودند، این رقم در سال جاری به بیش از ۲۱ درصد رسیده است.

عباس صداقت، رئیس اداره ایدز وزارت بهداشت اعلام کرده که تعداد زنان مبتلا به ایدز در حال افزایش است و این وزارتخانه سعی می‌کند توجه ویژه‌ای به پیشگیری از ابتلا به ایدز از طریق ارتباطات جنسی داشته باشد.

وی البته توضیح نمی‌دهد که با ممنوعیت ورود کاندوم که اصلی‌ترین راه پیشگیری از ایدز در رابطه جنسی است، دولت ایران چگونه می‌خواهد "توجه ویژه" به پیشگیری از ابتلا به ایدز از طریق ارتباطات جنسی داشته باشد.

هرچند دکتر آرش علایی، متخصص ایدز و اعتیاد معتقد است اصولا فرهنگ استفاده از کاندوم و طرح آن از سوی زنان در ایران فرهنگ جافتاده‌ای نیست. او به دویچه‌وله می‌گوید: «در ارتباط با حق زن در استفاده از کاندوم و این‌که یک زن به شریک جنسی‌اش بگوید از کاندوم استفاده کن، در ایران این فرهنگ هنوز دچار ضعف است و بنابراین یک زن نمی‌تواند از لحاظ ارتباط جنسی، خود را در برابر انتقال بیماری ایدز حفظ کند.»

دکتر علایی به جنبه دیگری در مورد زنان مبتلا به ایدز اشاره کرده و می‌گوید: «۷۵ درصد مبتلایان هنوز خودشان نمی‌دانند مبتلا هستند و به هیچ سیستم بهداشتی‌ـ درمانی مراجعه نمی‌کنند. این ۷۵ درصد نشان‌دهنده‌‌ی انگ اجتماعی یا بار اجتماعی بیماری ایدز است و در این زمینه اتفاقاً خانم‌ها بیشتر در معرض این بار و انگ اجتماعی‌هستند. بنابراین در آینده احتمال ابتلای خانم‌ها به این بیماری بیشتر هم می‌شود.»

کودکان و ایدز

در آخرین روزهای اسفند ماه ۱۳۹۰ با تصويب شورای عالی انقلاب فرهنگی و تأييد محمود احمدی‌نژاد به عنوان رئیس این شورا، ‎روز جهانی ايدز از متن تقويم رسمی ایران حذف شد.

"روز جهانی ایدز" که ۱۰ آذرماه برابر با اول دسامبر است، به پیشنهاد وزارت کشور در زمان ریاست جمهوری محمد خاتمی، از سال ۱۳۸۴ وارد تقویم رسمی کشور شده بود.

شورای انقلاب فرهنگی با استناد به مفاد "آيين‌نامه نحوه نامگذاری روزها و مناسبت‌های خاص" كه سال ۱۳۸۸ به امضای محمود احمدی‌‌‌نژاد رسید، روز جهانی ایدز را از تقویم رسمی کشور حذف کرد. این آیین‌نامه هدف از مناسبت‌های درج شده در متن تقویم را "اهمیت آن برای قشرهای مختلف" مردم کشور و "تقویت‌کننده حداقل یکی از مولفه‌های هویت ملی ایرانیان" می‌داند.

ظاهرا بیماری ایدز از دید دولت احمدی‌نژاد نه اهمیتی برای قشرهای مختلف مردم دارد و نه تقویت‌کننده یکی از مولفه‌های هویت ملی ایرانیان است.

حالا با گذشت حدود ۱۰ ماه از این مصوبه، خبر رسیده که ایدز در کودکان ۱۱ تا ۱۳ ساله نیز شیوع پیدا کرده است. حسينعلی شهرياری، رئيس كميسيون بهداشت مجلس در اين زمینه گفته است: «آمارها نشان می‌دهد كه سن ابتلا به ايدز در كشور كاهش یافته است كه اين مسئله بايد مورد توجه جدی قرار گيرد. بنا به گزارشها ابتلا به بيماری‌ایدز در سنين ۱۱ تا ۱۳سال هم ديده شده است كه زنگ خطر برای جوانان و نوجوانان در جامعه به شمار می‌رود و تا زمانی كه آموزش‌ها جدی گرفته نشود، خطر كاهش سن ابتلا به اين بيماری همچنان وجود دارد.»

البته ظاهرا تغییری در نگرش دولتمردان نسبت به این بیماری ایجاد نشده چرا که رئیس اداره ایدز وزارت بهداشت پس از اعلام آمار کودکان مبتلا به ایدز می‌گوید: «تعداد كودكان مبتلا به ايدز، كمتر از ۱۰۰ نفر است و به همين خاطر، برنامه حمايتی از اين افراد در اولويت قرار ندارد. موضوع كودكان مبتلا به ايدز مهم است اما اولويت وزارت بهداشت نيست.»

دکتر آرش علایی می‌گوید در برنامه‌های مبارزه با ایدز نباید به تعداد افراد مبتلا نگاه کرد و برنامه‌ها را بر اساس تعداد در نظر گرفت. او به دویچه‌وله می‌گوید: «این را باید بدانیم که هر بیماری ابتدا از یک نفر شروع می‌شود. بیماری ایدز هم ابتدا از یک نفر شروع شد و حالا میلیون‌ها نفر به آن مبتلا هستند. این توجیهی نمی‌تواند داشته باشد که چون تعداد افراد مبتلا به ایدز کم هستند، ما برنامه‌ی حمایتی نداریم، بلکه یک جنبه دیگر موضوع را باید در نظر گرفت. بیماران مبتلا به ایدز نیازمند اقدامات حمایتی، درمانی و اجتماعی هستند و هر تعدادی که باشند، باید این برنامه‌ها در مورد آنها اجرا شود.»

بشنوید: گفت و گو با آرش علایی

آقای علایی تاکید می‌کند که برای کودکان باید اقدامات روانشناسی و بهداشت روان بیشتری صورت گیرد چرا که کودک مبتلا به ایدز از نظر آشنا نبودن با جامعه‌ی پیرامونش بیشتر در معرض خطر است. بنابراین اقدامات انجام شده برای این کودک باید نسبت به سایر افراد بیشتر باشد.

وی البته تصریح می‌کند که باید مشخص شود این کودکان از چه طریقی به ایدز مبتلا شده‌اند تا بتوان راه‌های مقابله با آن را بهتر طراحی کرد.

لیلی ارشد عضو انجمن حمایت از حقوق کودک در مصاحبه با روزنامه "مغرب" در این باره گفته است: «اين كودكان هنگام زباله‌گردی با وسايل آلوده و برنده‌هایی مثل سوزن و تيغ و سرنگ تماس مستقيم برقرار می‌كنند كه لمس اين اشيای برنده می‌تواند عامل انتقال ويروس HIV باشد.»

بر اساس آمار رسمی وزارت بهداشت تا پایان سال ۱۳۹۰،  ۲۴ هزار و ۲۹۰ نفر بیمار مبتلا به ایدز در ایران وجود داشته است. بر اساس فرمول‌های سازمان بهداشت جهانی این آمار نشان می‌دهد که بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزار فرد آلوده به ویروس HIV در ایران وجود دارد، یعنی کسانی که ناقل خطرناک ایدز هستند بدون آنکه خود اطلاع داشته باشند.

دکتر آرش علایی می‌گوید: «وقتی یک روزی تصمیم می‌گیرند که روز جهانی ایدز را از تقویم ایران بردارند، نشان‌دهنده‌ی تفکر حاکمیت است که این موضوع را در اولویت نمی‌داند و نمی‌خواهد به این موضوع بپردازد و آن را کتمان می‌کند. کتمان کردن بیماری‌ای مثل ایدز، کتمان کردن حقیقتی‌ست که در آینده فاجعه‌آمیز خواهد بود.»