مدتی است اعمال فشار و محدودیت برای شهروندان افغان ساکن ایران شدت گرفته است. این فشارها در مواردی از سوی مقام‌های محلی استان‌ها و شهرها اعمال می‌شود و گاهی از طرف وزارت کشور. این وزارت‌خانه از سال ۱۳۸۹ اجرای طرحی را آغاز کرده که هدف آن ساماندهی اتباع بیگانه غیرمجاز عنوان می‌شود، اما در عمل محور اصلی آن برخورد با شهروندان افغانستان ساکن ایران است.

محمد تهوری، معاون وزیر کشور و مدیر کل امور اتباع خارجی این وزارت‌خانه، می‌گوید در پی درخواست مدیران دو استان مازندران و هرمزگان حضور شهروندان افغان در این دو استان ممنوع شده است. خبرگزاری دانشجویان ایران، ایسنا، روز شنبه (۲۴ تیر / ۱۴ ژوییه) از قول تهوری نوشت این محدودیت شامل افغان‌هایی که مجوز اقامت در ایران دارند نیز می‌شود.

طرح انتقال افغان‌ها به شرق کشور

به گفته‌ی معاون وزیر کشور مسئولان دو استان کرمان و یزد نیز درخواست‌هایی برای اعمال محدودیت حضور افغان‌ها داده‌اند که در دست بررسی است. او در ادامه می‌افزاید: «محدود كردن و یا گشایش برای حضور افغان‌ها در استان‌ها تصمیمی است كه بر اساس پارامترهایی نظیر بحث معیشت، اشتغال و كار،‌ تورم و بیكاری و غیره از سوی مدیران استان‌ها اتخاذ می‌‌شود.»

موضوع محدودیت حضور شهروندان افغانستان در مازندران سابقه‌ای طولانی دارد. تقی شفیعی، مدیرکل امور اتباع و مهاجران خارجی استانداری مازندران، شانزدهم خرداد ماه گفته بود تمام افغان‌های ساکن این استان باید تا دهم تیرماه مازندران را ترک کنند. شفیعی از طرح اخراج ۳۰ هزار افغان از این استان خبر داد و اعلام کرد: «در این طرح همه اتباع افغانی که به صورت ثبتی و قانونی ازدواج کرده‌اند به استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان‌جنوبی و سمنان منتقل می‌شوند در غیر این صورت به کشور خود برمی‌گردند.»

«موضوع پارک صفه امنیتی بود»

خبرگزاری مهر ۱۲ خرداد با استناد به سازمان سنجش آموزش وابسته به وزارت علوم جدولی را منتشر کرد که در آن رشته‌های تحصیلی ممنوع برای غیرایرانیان و مناطق ممنوعه برای اقامت اتباع غیرایرانی، به‌ویژه شهروندان افغان، مشخص شده بود. مطابق این جدول حضور افغان‌ها در ۱۴ استان به طور کامل ممنوع شده است.

در ماه‌ها و هفته‌های اخیر گزارش‌های متفاوتی از بدرفتاری با پناهجویان و مهاجران افغان در ایران منتشر شده است که اعتراض‌های شدیدی را در پی داشته است. یکی از این نمونه‌ها ممنوعیت ورود افغان‌ها به پارک جنگلی صفه در اصفهان در روز سیزده به در بود.

محمد تهوری به ایسنا می‌گوید: «موضوع "پارك صفه" اصفهان موضوعی امنیتی بود، چرا كه سالانه اتباع غرمجاز افغان در روز ۱۳ فروردین به مناسبت ورود محمود افغان در این منطقه گردهم آمده و این روز را گرامی می‌داشتند و البته این اظهار نظر مسئول مربوطه مورد تایید ما نیست.»

ناخشنودی از همکاری افغانستان با آمریکا

معاون وزیر کشور ادعا می‌کند استفاده از تمام امكانات فرهنگی تفریحی برای پناهندگان و اتباع مجاز در همه نقاط كشور آزاد است. به رغم این، گزارش‌های فراوانی در مورد بدرفتاری با مهاجران افغان در رسانه‌های داخلی و خارجی منتشر شده است.

اوایل اردیبهشت ماه سال جاری بخشدار نوشهر ورود افغان‌ها به بخش مرکزی این شهر را کاملا ممنوع اعلام کرد. چنین اقدام‌هایی تا کنون با برخورد جدی وزارت کشور روبرو نشده است. افزایش رفتار تحقیرآمیز و اعمال محدودیت برای شهروندان افغان در ایران، در میان مردم این کشور نیز با انتقاد و واکنش روبرو شده است.

یازدهم اردیبهشت شماری از هنرمندان ایرانی، از جمله سینماگران صاحب نامی چون داریوش مهرجویی، مانی حقیقی، لیلا حاتمی و نیکی کریمی، اعلام کردند که در اعتراض به برخورد مقام‌های استان مازندران و برای حمایت و همدلی با مهاجران افغان قصد دارند به این استان سفر کنند.

برخی از رسانه‌های افغانستان معتقدند امضای پیمان همکاری‌های استراتژیک میان این کشور و ایالات متحده آمریکا یکی از علت‌های افزایش رفتار نامناسب با شهروندان افغان است. ایران این ادعا را رد کرده اما ناخشنودی خود را از امضای این پیمان پنهان نمی‌کند.