ناکامی ایران در زمینه بهره‌برداری از میدان نفت و گاز پارس جنوبی پیوسته اهمیت بیشتری می‌یابد. نوروز امسال، آیت‌الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران برای نخستین بار به عسلویه سفر کرد. اکنون به ‌گزارش "جهان اقتصاد" قرار است محمد علی‌آبادی سرپرست تازه وزارت نفت نیز، همراه معاونان خود از "پارس‌ جنوبی" دیدن کند.

قطر همیشه سه برابر ایران؟

منابع گاز پارس‌جنوبی، به ایران و قطر تعلق دارد. قطر، بهره‌برداری از این منابع را، ۱۱ سال زودتر از ایران آغاز کرد و سطح آن را اکنون به روزانه ۷۴۰ میلیون مترمکعب رسانده است. برپایه گزارش "جهان صنعت"، این شیخ‌نشین تا یک سال دیگر میزان بهره‌برداری از گاز پارس جنوبی را به سه برابر سطح فعلی (۲ میلیارد و ۲۴۰ مترمکعب) خواهد رساند. اما برداشت جمهوری اسلامی از این منابع در حال حاضر فقط روزانه ۲۴۲ میلیون متر مکعب است.

دولت احمدی‌نژاد یک سال پیش بهره‌برداری از فازهای باقی‌مانده پارس جنوبی را به پیمانکاران داخلی سپرد که به صورت عمده به وسیله فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اداره می‌شوند. برپایه این قراردادها قرار بود سطح تولید ایران ظرف ۳ سال به روزانه ۷۵۶ میلیون متر مکعب برسد.

به این ترتیب، حتی اگر وعده‌های داده شده تحقق یابد، میزان بهره‌برداری ایران از گاز پارس جنوبی ۳ سال دیگر باز هم یک سوم سطح بهره‌برداری قطر خواهد بود. اما کارشناسان در این مورد که پیمانکاران داخلی بتوانند به وعده‌های داده شده عمل کنند، شک دارند. جهان صنعت نوشته است: «قطر گاز پارس جنوبی را برده است، می‌برد و خواهد برد و ایران هنوز خواب تولید روزانه ۷۵۶ میلیون مترمکعب را می‌بیند.»

در غیبت سرمایه‌گذاران غربی

روزنامه هندلزبلات در گزارش مفصلی زیر عنوان "نبرد بر سر بزرگترین میدان گاز جهان" به بررسی مشکلاتی پرداخته که ایران بر سر بهره‌برداری از میدان گاز پارس جنوبی با آن روبرو است. گزارشگر این روزنامه که به عسلویه سفر کرده، ضمن اشاره به تلاش‌های ناکام جمهوری اسلامی برای جذب سرمایه‌های خارجی می‌نویسد: «شانس ایران، برای پول ساختن از مواد خام از چند جبهه محدود شده است، مثل حاکمان این سرزمین.»

منابع گاز پارس جنوبی در ۳ هزار متری عمق خلیج فارس قرار دارند. هندلزبلات می‌نویسد: «پیشتر استات‌اویل نروژی سکوهای بهره‌برداری از این منابع را برای ایران می‌ساخت و شرکت توتال فرانسه سیستم‌های بهره‌برداری را به کار می‌انداخت. بعدها "انی" از ایتالیا و "ال‌جی" از کره جنوبی وارد کار شدند. اما همه این‌ها به گذشته پیوسته است. کنسرن‌های غربی دیگر حاضر به سرمایه‌گذاری در صنایع انرژی ایران نیستند. فشار آمریکا شدید شده است.»

برپایه گزارش روزنامه هندلزبلات امروز تنها چند شرکت از چین، آنگولا و ونزوئلا به عنوان سرمایه‌گذار و همکار در ایران حضور دارند. شرکت ملی نفت ایران باید بهره برداری بیشتر فازهای پارس جنوبی را خود به عهده بگیرد تا بتواند تا سال ۲۰۱۲ تولید گاز را به روزانه ۱۷۵ مترمکعب برساند. علاوه بر این وعده داده شده است که در آینده نزدیک از این منابع یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه نفت نیز در روز استخراج خواهد شد.

اما آیا همه این وعده‌ها آنطور که جهان صنعت اشاره می‌کند بیش از یک رویا است؟

تحریم‌ها در چند جبهه

موسوی رئیس شرکت ملی نفت ایران به خبرنگار هندلزبلات گفته است: «از تحریم‌ها سپاسگزاریم. ما حتی از زمانی که کنسرن‌های غربی همه چیز را برایمان می‌ساختند با سرعت بیشتری پیشرفت می‌کنیم.»

اما خبرنگار هندلزبلات در ادامه گزارش خود می‌نویسد: «درستی این ادعاها را نمی‌توان سنجید..... شرکت ملی نفت ایران بعد از خروج کنسرن‌های خارجی مجبور است با شرکت‌هائی کار کند که ریشه در سپاه پاسداران دارند. سپاهیان اکنون مهمترین پشتیبان احمدی‌نژاد هستند و بزرگترین بخش اقتصاد را تحت کنترل دارند. آن‌ها به عطش قدرت و بی‌رحمی شهره‌اند، اما از تکنولوژی و مدیریت شرکت‌ها آگاهی کافی ندارند.»

هندلزبلات در بخشی دیگر از گزارش خود تاکید می‌کند که به نظر کارشناسان ایرانی، تولید نفت ایران هر سال ۲۰۰ هزار بشکه کاهش می‌یابد.... جرثقیل‌های عظیم عسلویه از حرکت باز مانده‌اند و تحریم‌ها سبب شده‌اند که یک جبهه مخالف دیگر (در برابر حکومت) گشوده شود: «یک طبقه متوسط سیاسی، زیرا که اوضاع اقتصادی خراب است.»

JT/AA