مناقشه بر سر ضریب امنیت نیروگاه‌های اتمی ژاپن
۱۳۹۱ خرداد ۴, پنجشنبه
ژاپن۵۰ نیروگاه اتمی دارد که ساخت آنها از دهه ۱۹۶۰ در مجموعه جزایر این کشور آغاز شد. از این تعداد ۳۵ نیروگاه در ساحل غربی یا آنطور که ژاپنی‌ها خود می‌گویند "پشت ژاپن" ساخته شدند.
دولت ژاپن پس از فاجعه نیروگاه فوکوشیما در بهار سال ۲۰۱۱ و با افزایش فشار افکار عمومی تمامی نیروگاه‌های این کشور را به منظور بررسی ایمنی آنها خاموش کرده است.
هرچند كه نخست‌وزیر ژاپن مایل است هرچه سریعتر این نیروگاه‌ها را دوباره به شبکه تولید برق متصل کند، اما بحث و جدل بر سر معیارهای تعیین ضریب امنیت نیروگاه‌های اتمی میان کارشناسان زلزله‌شناسی ژاپن و در محافل عمومی این کشور ادامه دارد.
نقشه خطر با نیروگاه‌های زرد و قرمز
دولت ژاپن با تعیین یک کمیسیون دولتی، رسمأ کارتی تهیه کرده است که " نقشه خطر" نام گرفته است. در این کارت نیروگاه‌هایی که در مناطق "کم‌خطر" قرار دارند با رنگ زرد مشخص شدند.
رنگ زرد به مفهوم این است که در محل نیروگاه احتمال وقوع زمین‌لرزه‌ای دستکم با قدرت ۶ دهم ریشتر در ۳۰ سال آینده، کمتر از سه درصد است. در مقابل رنگ قرمز قرار دارد که نشان دهنده بالاترین درجه هشدار است.
بر اساس نقشه خطر، نیروگاه‌هایی که در غرب شهر توکیو واقع شد‌ه‌اند قرمز رنگ یا به عبارت دیگر در مکان‌هایی قرار دارند که احتمال وقوع زمین‌لرزه در آنها ۲۶ درصد یا بیشتر پیش‌بینی می‌شود. قابل ذکر است که بر اساس این نقشه،احتمال وقوع زمین‌لرزه در شهر توکیو به ۷۰ درصد می‌رسد.
منظور نشدن اطلاعات زمینلرزههای سهمگین
این نقشه بر اساس اطلاعات ثبت شده در مورد زمینلرزههای که تا کنون در ژاپن رخ دادند، تهیه شده است. رابرت گلر، استاد زلزله شناسی از دانشگاه توکیو نقشه منتشر شده را "تخیلی " و نه تنها " بی‌ارزش" بلکه "خطرناک" میداند.
او معتقد است اطلاعات ثبت شده در مورد زمینلرزههای برخی از مناطق ژاپن از قرن ۱۹ میلادی فراتر نمی‌روند. به عنوان مثال اطلاعات مربوط به زمین‌لرزه و سونامی سال ۱۰۲۶ میلادی در شهر "ماتسو" در ساحل دریای ژاپن در نظر گرفته نشده است.
انیستیتو سونامی ژاپن ارتفاع امواج سونامی این زلزله در قرن ۱۱ میلادی که دهکدهای بسیاری را در ساحل دریا بلعید، حدود ۱۰ متر تخمین می‌زنند. در این منطقه از ژاپن، یعنی ساحل غربی یا "پشت ژاپن"، ۱۳ نیروگاه اتمی قرار دارد.
نکته اینجاست که مالیات پرداختی این نیروگاه‌ها به اقتصاد این منطقه رونق داده است. در نتیجه ضریب خطر احتمال تکرار زلزله‌ای با قدرت زلزله قرن ۱۱ میلادی چندان جدی گرفته نمی‌شود.
پروفسور گلر در گفتگو با گزارشگر روزنامه آلمانی "زودویچه‌تسایتونگ" در توکیو تأکید می‌کند: «من نمی‌خواهم بگویم که همین فردا زلزله‌ای به قدرت زلزله سال ۱۰۲۶ رخ خواهد داد اما وقوع چنین لرزشی دیر یا زود اجتناب‌ناپذیر است.» اما در "نقشه خطر" احتمال وقوع زمین‌لرزه در این منطقه، در ۳۰ سال آینده ۳ درصد پیش‌بینی شده است.
ممکن نبودن پیش‌بینی لرزش‌های متوالی
گلر تنها استادی نیست که این نقشه را غیرقابل پذیرش میداند. پروفسور ایشی‌باشی، یکی دیگر از استادان زلزله‌شناسی ژاپن که حتی فاجعه نیروگاه فوکوشیما را پیش‌بینی کرده بود، معتقد است که نیروگاه‌ها اتمی این کشور در صورت بروز زلزله و سونامی ایمن نیستند. او معتقد است که طبیعت جایی غافلگیرمان می‌کند که انتظارش را نداریم.
پروفسور ایشی‌باشی تصریح می‌کند: «واقعیت تلخ اینجاست که تمام نیروگاه‌های ژاپن در معرض خطر زلزله هستند.» هر دوی این کارشناسان معتقدند که زمان آزاد شدن انرژی جمع شده در صفحات پوسته زمین‌که لغزش آنها موجب بروز زلزله می‌شود، قابل پیش‌بینی نیست.
در مقابل کارشناسانی مانند پروفسور ساتا، استاد زلزله‌شناسی دانشگاه توکیو معتقد است که زمین‌لرزه ۱۱مارس سال گذشته تا ۹۹ درصد قابل پیش‌بینی بود. او در پاسخ به این سوال که چرا احتمال وقوع زلزله‌ای به قدرت ۹ ریشتر در این منطقه پیش‌بینی نشده بود، پاسخ می‌دهد که وقوع پنج لرزش همزمان قابل پیش‌بینی نبود.
سابقه بی‌توجهی به اطلاعات علمی ثبت شده
نکته قابل توجه اینجاست که سال ۸۹۶ زلزله‌ای پرقدرت در منطقه‌ای که نیروگاه فوکوشیما در آن واقع شده، رخ داده بود. این زمین‌لرزه با سونامی سهمگینی همراه بوده که بر اساس شواهد باستان‌شناسی ارتفاع امواج آن در برخی مناطق تا ۴۰ متر رسیده بود.
بر اساس شواهد موجود، ارتفاع امواج در مکانی که رآکتور شماره ۱ نیروگاه اتمی فوکوشیما قرار دارد حتی تا ۱۴ متر بوده است. کارشناسان زلزله‌شناسی حتی در دیداری رسمی به مدیران تپکو در مورد بروز چنین زمین‌لرزه‌ای هشدار داده بودند.
جالب اینجاست که تپکو آن زمان، یعنی پیش از زلزله مارس ۲۰۱۱، کمیسیونی را برای تحقیق در این مورد تعیین می‌کند. بررسی این کمیسیون نشان می‌دهند که ساختمان نیروگاه توانایی ایستادگی در برابر چنین امواجی را ندارد، این نتیجه اما لابه‌لای کاغذهای اداری به فراموشی سپرده می‌شود.