مهم‌ترین مفاد مرحله اول توافق میان اسرائیل و حماس
۱۴۰۴ مهر ۱۷, پنجشنبه
کشور قطر که همراه با مصر، ایالات متحده آمریکا و ترکیه در این مذاکرات شرکت داشت، این توافق را به‌عنوان "مرحله اول از توافق آتش‌بس غزه" توصیف کرده است. توافقی که در مرحله نخست قرار است به پایان جنگ، آزادی گروگان‌های اسرائیلی و زندانیان فلسطینی و همچنین ارسال کمک‌های بشردوستانه منجر شود.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
شبکه تلویزیونی اسرائیلی "کان" (KAN) گزارش می‌دهد که اکثریت قاطع اعضای کابینه بنیامین نتانیاهو از توافق با حماس پشتیبانی خواهند کرد.
به گفته این شبکه تلویزیونی، ایتمار بن‌گویر، وزیر امنیت ملی و بتسلائل اسموتریچ، وزیر قدرتمند دارایی با این توافق مخالفت دارند. اما انتظار می‌رود تمام وزیران دیگر به این توافق رأی موافق دهند.
این شبکه همچنین گزارش داده که سه لشکر رزمی ارتش اسرائیل، از هم‌اکنون روند عقب‌نشینی از نوار غزه را آغاز کرده‌اند.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
محتوای توافق اولیه میان اسرائیل و حماس چیست؟
نخست باید به تبادل گروگان‌ها و زندانیان اشاره کرد. بر اساس گزارش‌های رسیده از منابع فلسطینی، حماس قرار است در مرحله اول توافق، ۲۰ گروگان زنده را آزاد کند.
یک مقام ارشد حماس اعلام کرده است که اسرائیل در مقابل، نزدیک به ۲۰۰۰ زندانی فلسطینی را آزاد خواهد کرد. بر پایه این گزارش، ۲۵۰ نفر از این زندانیان به حبس ابد محکوم شده‌اند و ۱۷۰۰ نفر دیگر از زمان آغاز جنگ غزه بازداشت شده‌اند.
طبق گفته منابع نزدیک به حماس، آزادی گروگان‌ها و زندانیان باید ظرف ۷۲ ساعت پس از آغاز اجرای توافق صورت گیرد.
موضوع دوم ورود کمک‌های بشردوستانه است. در پنج روز اول آتش‌بس قرار است روزانه دست‌کم ۴۰۰ کامیون حامل کمک‌های بشردوستانه وارد نوار غزه شود. در روزهای بعد، این تعداد حتی افزایش نیز خواهد یافت.
موضوع سوم نیز بازگشت آوارگان است. توافق همچنین شامل بازگشت فوری آوارگان فلسطینی از جنوب نوار غزه به شهر غزه و مناطق شمالی می‌شود.
و سرانجام موضوع چهارم که شامل عقب‌نشینی نظامی اسرائیل از نوار غزه است. به گفته نماینده حماس، این توافق شامل عقب‌نشینی نیروهای اسرائیلی از نقاط مرزی نیز می‌شود.
علاوه بر این، توافق "تضمین‌هایی" از سوی رئیس‌جمهور آمریکا و دیگر میانجی‌گران را نیز دربر دارد.
اهمیت آزادی گروگان‌ها در توافق صلح
بر اساس طرحی که از سوی ایالات متحده برای پایان دادن به جنگ در غزه تهیه شده، احتمالا گروگان‌های اسرائیلی در روز شنبه ۱۱ اکتبر آزاد می‌شوند. ارتش اسرائیل نیز ظرف ۲۴ ساعت پس از امضای توافق، بخش اول از عقب‌نشینی جزئی از این نوار ساحلی را تکمیل خواهد کرد. یک منبع مطلع این جزئیات را در اختیار برخی رسانه‌ها قرار داده است.
امضای توافق‌نامه مربوط به مرحله اول طرح دونالد ترامپ، رئيس‌جمهور آمریکا برای صلح در غزه، قرار است ظهر روز پنجشنبه به وقت اسرائیل انجام شود.
اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها پس از این که ترامپ از توافق آتش‌بس و آزادی گروگان‌ها طبق مرحله اول طرح صلح خود خبر داد ابراز خوشحالی کردند.
تنها یک روز پس از دومین سالگرد حمله مرگبار نیروهای حماس به داخل اسرائیل که حمله ویرانگر اسرائیل به غزه را به دنبال داشت، مذاکرات غیرمستقیم در مصر به توافقی در خصوص مرحله اولیه طرح ۲۰ ماده‌ای ترامپ برای صلح در این منطقه منجر شد.
اگر این توافق به‌طور کامل اجرا شود، دو طرف را بیش از هر تلاش قبلی دیگری برای توقف جنگ به یکدیگر نزدیک خواهد کرد، جنگی که به یک درگیری منطقه‌ای تبدیل شده و کشورهایی مانند ایران، یمن و لبنان نیز درگیر آن بوده‌اند.
عبدالمجید عبد ربه، ساکن شهر خان‌یونس در جنوب غزه، به خبرگزاری‌ها گفت: «الحمدلله برای آتش‌بس، پایان خونریزی و کشتار. من تنها کسی نیستم که خوشحال است، تمام نوار غزه خوشحال است، تمام ملت عرب، تمام جهان خوشحال‌اند از این آتش‌بس و پایان خونریزی.»
با این حال، توافق اعلام‌شده توسط ترامپ در شامگاه چهارشنبه، جزئیات کمی داشت و بسیاری از مسائل هنوز حل‌نشده باقی مانده که ممکن است مانند تلاش‌های پیشین، به شکست این طرح منجر شود.
ترامپ در شبکه تروث سوشال خود نوشت: «من با افتخار اعلام می‌کنم که اسرائیل و حماس هر دو مرحله اول از طرح صلح ما را پذیرفته‌اند. این به این معناست که تمام گروگان‌ها به‌زودی آزاد خواهند شد و اسرائیل نیروهای خود را تا خط تعیین‌شده عقب خواهد کشید؛ به‌عنوان نخستین گام برای صلحی قوی، پایدار و همیشگی.»
اجرای موفق این توافق، دستاوردی مهم در حوزه سیاست خارجی برای رئیس‌جمهور آمریکا محسوب می‌شود، کسی که در زمان انتخابات وعده صلح در درگیری‌های جهانی را داده بود اما نتوانست به‌سرعت آن را محقق کند؛ چه در غزه و چه در مورد تهاجم روسیه به اوکراین.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائيل اعلام کرده که امروز پنجشنبه دولت اسرائیل برای تصویب توافق تشکیل جلسه خواهد داد.
او گفت: «با تصویب مرحله اول این طرح، تمام گروگان‌های ما به خانه باز خواهند گشت. این یک موفقیت دیپلماتیک و یک پیروزی ملی و اخلاقی برای کشور اسرائیل است.»
به گفته اغلب ناظران، پس از آنکه رهبران گروه حماس و حزب‌الله لبنان که تحت حمایت ایران هستند، کشته شدند و فرماندهان ارشد ایرانی و حوثی‌های یمن نیز در حملات اسرائیل از پای درآمدند، درگیری خاورمیانه به نفع اسرائیل دگرگون شده است.
اما با طولانی شدن جنگ غزه خشم جهانی علیه اسرائیل نیز افزایش یافته است. بسیاری از کارشناسان حقوق بشر، دانشگاهیان و یک تحقیق سازمان ملل ادامه حملات اسرائیل را "نسل‌کشی" توصیف کرده‌اند. اسرائیل اما این اقدامات را دفاع از خود پس از حمله حماس در سال ۲۰۲۳ می‌داند.
حماس نیز تأیید کرده که به توافقی برای پایان جنگ دست یافته و اعلام کرده که این توافق شامل عقب‌نشینی نیروهای اسرائیلی از غزه و مبادله گروگان‌ها با زندانیان است.
در بیانیه حماس آمده است: «ما تأکید می‌کنیم که فداکاری‌های مردم‌مان بیهوده نخواهد بود و ما همچنان به عهد خود پایبندیم. هرگز از حقوق ملی مردم‌مان دست نخواهیم کشید تا زمانی که آزادی، استقلال و حق تعیین سرنوشت به دست آید.»
مقامات بهداشتی غزه که تحت حکومت حماس تا کنون فعالیت داشته‌اند، می‌گویند که بیش از ۶۷ هزار نفر از آغاز پاسخ نظامی اسرائیل به حمله مرزی حماس در تاریخ ۷ اکتبر ۲۰۲۳ کشته شده‌اند و بخش زیادی از نوار غزه ویران شده است.
از سوی دیگر مقامات اسرائیلی می‌گویند که در حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳، حدود ۱۲۰۰ نفر در این کشور کشته و ۲۵۱ نفر گروگان گرفته شدند. از میان ۴۸ گروگان باقی‌مانده، احتمال می‌رود حدود ۲۰ نفر زنده باشند.
خالد شعاط، یکی از شهروندان فلسطینی در خان‌یونس در جنوب نوار غزه گفت: «این لحظات، برای شهروندان فلسطینی پس از دو سال کشتار و نسل‌کشی علیه فلسطینیان تاریخی و مورد انتظار هستند.»
با وجود امید به پایان جنگ جزئیات کلیدی هنوز مشخص نشده‌اند، از جمله زمان‌بندی، اداره غزه پس از جنگ و سرنوشت حماس.
استقبال خانواده گروگان‌های اسرائیلی از توافق
خانواده‌های اسرائیلی‌هایی که در غزه به گروگان گرفته شده‌اند، پس از اعلام توافق، در میدان معروف به "میدان گروگان‌ها" در تل‌آویو گردهم آمدند.
هاتان انگرست، که پسرش ماتان یکی از گروگان‌هاست، گفت: «ما از رئیس‌جمهور ترامپ ، خیلی متشکریم. بدون او فرزندان ما به خانه باز نمی‌گشتند.»
یک منبع حماس اعلام کرد که گروگان‌های زنده ظرف ۷۲ ساعت پس از تصویب توافق توسط دولت اسرائیل، تحویل داده خواهند شد. مقامات حماس تأکید کرده‌اند که بازیابی اجساد گروگان‌های کشته‌شده، که شمارشان حدود ۲۸ نفر تخمین زده می‌شود، به زمان بیشتری نیاز دارد.
ترامپ در برنامه‌ای در شبکه فاکس نیوز گفت که گروگان‌ها احتمالاً روز دوشنبه آزاد خواهند شد.
نتانیاهو و ترامپ در تماسی تلفنی این موفقیت تاریخی را به یکدیگر تبریک گفتند و نخست‌وزیر اسرائیل از رئیس‌جمهور آمریکا دعوت کرد تا در پارلمان این کشور سخنرانی کند.
حماس نیز پیش‌تر روز چهارشنبه اعلام کرده بود که فهرست گروگان‌ها و همچنین اسامی زندانیان فلسطینی که قرار است آزاد شوند را تحویل داده است.
این گروه تروریستی تاکنون از گفت‌وگو درباره خواسته اسرائیل مبنی بر خلع سلاح حماس خودداری کرده است. منبعی فلسطینی می‌گوید که حماس تا زمانی که نظامیان اسرائیلی در سرزمین‌های فلسطینی حضور داشته باشند، این درخواست را رد خواهد کرد.
هنوز مشخص نیست که پس از پایان جنگ چه کسی بر غزه حکومت خواهد کرد. نتانیاهو، ترامپ، کشورهای غربی و عربی همگی نقش حماس را در آینده غزه رد کرده‌اند. حماس از سال ۲۰۰۷ و پس از بیرون راندن رقبای فلسطینی، بر غزه حکومت می‌کند.
حماس گفته است، تنها در صورتی حاضر به واگذاری اداره غزه است که این مسئولیت به دولت تکنوکرات فلسطینی تحت نظارت تشکیلات خودگردان فلسطینی و با حمایت کشورهای عربی و مسلمان واگذار شود. این گروه با هرگونه نقش‌آفرینی تونی بلر، نخست‌وزیر پیشین بریتانیا یا حاکمیت خارجی بر غزه مخالف است.
حماس قادر نخواهد بود اجساد تمام گروگان‌های کشته‌شده در غزه را پیدا کند
به احتمال زیاد اجساد بیش از ۲۰ گروگان اسرائیلی کشته‌شده در نوار غزه هستند. خانواده‌های آن‌ها نگران بازگشت پیکر عزیزانشان‌اند.
به گزارش شبکه تلویزیونی آمریکایی سی‌ان‌ان به نقل از سه منبع اسرائیلی، اسرائیل ظاهراً بر این باور است که سازمان تروریستی فلسطینی حماس قادر نخواهد بود تمام پیکرهای گروگان‌های کشته‌شده را در نوار غزه پیدا کند.
دولت بنیامین نتانیاهو در حال حاضر بر این باور است که در اصل حدود ۲۸ گروگان اسرائیلی کشته شده‌اند. یکی از منابع تخمین زده که ۷ تا ۹ جسد ممکن است تحویل داده نشوند، و منبع دیگری حتی این عدد را بین ۱۰ تا ۱۵ دانسته است.
در حال حاضر، هنوز ۲۰ گروگان زنده باقی مانده‌اند که گفته می‌شود دو نفر از آن‌ها در وضعیتی وخیم قرار دارند.
به گزارش سی‌ان‌ان، این ارزیابی بر اساس گزارش‌های اطلاعاتی صورت گرفته است. همچنین گفته می‌شود که دولت اسرائیل و نیز ایالات متحده ماه‌هاست از این موضوع آگاه‌اند.
باربارا لیف، که در دولت جو بایدن نقشی کلیدی در سیاست خاورمیانه ایفا کرده، به این شبکه گفته است: «از همان ابتدا مشخص بود که حماس کنترل همه گروگان‌ها را در اختیار ندارد.»
او نیز نسبت به این که حماس بتواند همه پیکرهای گروگان‌های کشته‌شده را پیدا کرده و تحویل دهد، ابراز تردید کرده است.
استقبال خانواده‌های گروگان‌ها از پیشرفت مذاکرات
خانواده‌های گروگان‌هایی که به غزه برده شده‌اند، از پیشرفت در مذاکرات غیرمستقیم میان اسرائیل و حماس استقبال کرده‌اند.
در بیانیه‌ای از سوی انجمن خانواده‌های گروگان‌ها آمده است: «این یک گام مهم و معنادار در مسیر بازگرداندن همه گروگان‌ها به خانه است، اما مبارزه ما هنوز به پایان نرسیده و زمانی پایان می‌یابد که آخرین گروگان بازگردد.»