با بالا گرفتن اختلاف‌ها میان مسکو و کشورهای غربی بر سر اوکراین و اعمال تحریم‌علیه روسیه، ولادیمیر پوتین به عنوان مقابله به مثل، واردات محصولات غذایی از اتحادیه اروپا را ممنوع اعلام کرد.

به نوشته نشریه آلمانی "دی تسایت" میزان صادرات مواد غذایی از کشورهای اروپایی به روسیه بیش از ده میلیارد یورو در سال برآورد می‌شود.

برخی از تولید‌کنندگان ایرانی معتقدند دولت باید هر چه سریع‌تر بستر مناسب برای افزایش صادرات به روسیه و در دست گرفتن بخشی از این بازار وسیع را فراهم کند.

بازار فریبنده روسیه

ارسلان قاسمی، مدیرعامل اتحادیه تولیدکنندگان آبزیان می‌گوید، بازار شیلات روسیه بنا به آمار سازمان توسعه جهانی ۳ میلیارد دلار ظرفیت دارد.

قاسمی روز شنبه، ۱۵ شهریور در گفتگو با خبرگزاری فارس پیش‌بینی کرد: «در صورتی که زیرساخت‌های مناسبی وجود داشته باشد در بخش شیلات حداکثر ۵ هزار تن میگو، ۳۰ هزار تن انواع ماهی به شکل‌های مختلف و حدود ۱۰ میلیون قوطی کنسرو ماهی صادرات به این کشور وجود داشته باشد.»

او می‌افزاید، این میزان کمتر از ده درصد بازار شیلات روسیه است و در صورت گسترش زیرساخت‌ها صادرات این محصولات در سال آینده می‌تواند تا سی درصد نیاز این کشور افزایش یابد.

قاسمی با بیان این که امکان افزایش تولید آبزیان در ایران وجود دارد درباره زیرساخت‌های مورد نظر خود گفت: «نخست اینکه یکی از بنادر شمال کشور مجهز به کانتینرهای یخچال‌دار شود و دوم اینکه موافقت‌نامه دو کشور ایران و روسیه در زمینه قرنطینه دامی به زودی امضاء شود.»

بیشتر بخوانید: رئیس سابق اتاق بازرگانی: واردات آب را جدی بگیرید

پیشی گرفتن تاجران ترکیه

مدیرعامل اتحادیه تولیدکنندگان آبزیان مسئولان دولت را متهم می‌کنند که در فراهم کردن زمینه‌ی افزایش صادرات به روسیه تعلل می‌کنند و راه را برای تاجران رقیب از کشور ترکیه باز گذاشته‌اند.

به گفته‌ی قاسمی از سه چهار هفته پیش حدود ۱۵۰ بازرگان اصلی ترکیه رایزنی‌های خود در مسکو را آغاز کرده‌اند اما "مسئولان ما هنوز در حال تصمیم‌گیری و تعلل هستند".

برخی از کارشناسان معتقدند سوءمدیریت در دولت قبلی نیز به از دست رفتن بخش قابل توجهی از بازار کشورهای همسایه در سال‌های گذشته منجر شده است.

قاسمی در این باره گفت: «دولتمردان ایران باید از این فرصت بدست آمده حداکثر استفاده را بکنند و از ۳ تجربه تلخ در زمینه بازارهای صادراتی عراق، افغانستان و کشورهای مشترک‌المنافع درس بگیرند.»

در روزهای گذشته زمزمه‌هایی نیز درباره احتمال افزایش صادرات مرغ و تخم‌مرغ به روسیه به گوش می‌رسد. رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی مرغ گوشتی که مرداد ماه درباره گرانی مرغ به خاطر کاهش تولید هشدار داده بود اول شهریور ناگهان از افزایش هفت درصدی تولید و امکان صادرات به روسیه خبر داد.

ناتوانی در رقابت با ترکیه و هند

ناصر نبی‌پور، رئیس هیات مدیره اتحادیه مرغ تخم‌گذار استان تهران نیز هفته گذشته درباره این شایعه که ممکن است روسیه پس از تحریم‌ها تخم مرغ مورد نیاز خود را از ایران وارد کند گفت، هنوز چیزی قطعی نیست و "ما در رویا به‌سر می‌بریم".

نبی‌پور نهم شهریور با تاکید بر این که ایران توان رقابت با کشورهایی چون ترکیه و هند را ندارد به سایت خبری "تسنیم" گفت: «سال گذشته ما ۳۴ هزار تن تخم مرغ صادر کردیم اما صادرات ترکیه در همان مدت ۱۳۲ هزار تن بوده است چرا که آنها برنامه صادراتی مشخصی دارند.»

در همین ارتباط وزیر پیشین کشاورزی و دبیرکل خانه کشاورز به مسئولان هشدار داد که برای توسعه صادرات به روسیه باید سیاستی را تدوین و اجرا کنند که به منابع پایه از جمله منابع آبی کشور که دچار بحران است آسیب وارد نشود.

عیسی کلانتری به خبرگزاری ایسنا گفت، روسیه فهرستی از ۶۰ محصول غذایی و کشاورزی مورد نیاز خود را ارائه کرده که برخی از آنها، از جمله صیفی‌جات و سیب‌زمینی از محصولات آب‌بر هستند.

بیشتر بخوانید: طرح افزایش جمعیت در کنار کم‌آبی و گسترش حاشیه‌نشینی

بحران ‌کم‌آبی و صدور محصولات آب‌بر

کلانتری به مسئولان دولتی توصیه کرد: «صادرات محصولات کشاورزی به روسیه باید به گونه‌ای صورت گیرد که صادراتی مزیت‌دار براساس شاخص بهره‌وری آب و مازاد نیاز داخلی باشد؛ به گونه‌ای که نباید کالایی که آب‌بری بالایی دارد و درآمد ارزی چندانی را برای کشور ندارد تولید و صادر کنیم.»

ایران از هفت سال پیش با خشکسالی و کمبود شدید آب روبروست. مطابق گزارش‌ها حتا در بخش‌هایی از استان‌های پر آب شمالی تامین آب مورد نیاز کشاورزی بدون جیره‌بندی و ایجاد محدودیت ممکن نیست.

وزیر کشور، عبدالرضا رحمانی روز شنبه، ۱۵ شهریور در قوچان گفت: «بحران آب در کشور بسیار جدی است؛ بحران آب در مشهد نیز در حال رشد است، از همین رو اقتصاد مقاومتی باید در عرصه آب نیز اجرایی شود، چراکه تنها ما با این رویکرد می‌توانیم به مبارزه با این کمبودها بپردازیم.»

ایران در حالی برای صادرات محصولات غذایی به روسیه دورخیز کرده که واردات بی‌رویه این محصولات و عدم حمایت دولت در سال‌های گذشته بسیاری از کشاورزان را به ورشکستگی کشانده است.

احمد توکلی، رئیس وقت مرکز پژوهش‌های مجلس سال ۹۱ با استناد به آمار رسمی دولت نتیجه گرفت، میزان وابستگی ایران به واردات محصولات کشاورزی در پنج سال نخست دولت احمدی‌نژاد از ۳۵ به ۷۵ درصد افزایش یافته است.