موسیقی برای "نجات کره خاکی" • گپی با پرواز همای
۱۳۸۹ دی ۲۶, یکشنبهدویچهوله: آقای همای، در کنار فعالیتتان به عنوان سرپرست و خوانندهی گروه مستان، مدتی است که مشغول انجام پروژهای هستید که پلی است میان موسیقی و محیط زیست. کم و کیف پروژه چگونه است؟
پرواز همای: با توجه به رفتاری که با طبیعت، جنگلها، حیوانات و کرهی زمین میشود و با توجه به آلودگی کرهی زمین، افزایش گازهای گلخانهای و… که در این روزها در دنیا مورد بحث است، من پروژهای را تحت عنوان «نجات کرهی خاکی» برای حمایت از کرهی زمین شروع کردهام که چگونه آدمها باید با اتفاقاتی که در زمین رخ میدهد، مقابله کنند و چگونه باید به زمین بها بدهند و از خطرها حفاظتاش کنند. با اتفاقات عجیبی که در دنیا دارد برای زمین میافتد، از طرف دیگر اتفاقاتی که از طرف زمین رخ میدهد، مانند زلزله، سیل، توفان، سونامی و… در هاییتی، چین، آمریکای جنوبی و… بهنظر ما، در اکوسیستم زمین یک ناهماهنگی بهوجود آمده است و زمین هم مثل اینکه خیلی خشمگین است. حالا ما دنبال این هستیم که با ساختن کارهایی در بارهی حیات وحش و نوشتن آهنگها و شعرهایی در این زمینه، ارکستری را آماده کنیم و از هنرمندان موسیقی در دنیا دعوت کنیم که بیایند برای حمایت از کرهی زمین گام بردارند و در کنار ما این برنامه را در سالهای ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ در آمریکا اجرا کنیم.
چطور شد که به فکر انجام این پروژه از طریق موسیقی افتادید؟
برای کار کردن، شعر گفتن و یا آهنگ ساختن، بهانه و سوژهای لازم است که برای آدم باید بهوجود بیاید تا بتواند کاری را آماده کند. من بعد از حادثههایی که دیدم، به خاطر احساس درونیام و علاقهی خودم به حیات وحش، چرا که خودم هم در طبیعت بهدنیا آمدهام و زندگی کردهام، بهنظرم رسید که این سوژه، یک سوژهی خیلی انسانی و ارزشمند و جهانی است و میشود روی آن کار کرد و تصمیم گرفتم این پروژه را آغاز کنم. بهخاطر همین، سفرهایام را آغاز کردم.
سال گذشته همین موقع در آفریقا بودم، بعد برای سفر به هندوستان برنامهریزی کردم و برنامههای دیگرم، برای تبت و هیمالیا و سیبری و آمازون است که میروم در حیات وحش، در کنار حیات وحش و در کنار مردم بومی زندگی میکنم و رابطهشان با طبیعت و حیوانات، رابطهی مردم با زمین، ضربههایی که دنیا دارد به زمین وارد میکند، حادثههایی که دارد رخ میدهد، همه را بررسی میکنم و بر اساس آن، مینشینم کارهایی آماده میکنم و شناختام را نسبت به این قضیه بالا میبرم و تحقیقات و پژوهشام را ادامه میدهم تا ببینم راهی را که دارم میروم و پیش گرفتهام، راه درستی است و آگاهیهای کامل را بهدست بیاورم. با چشم خودم دارم میبینم چه اتفاقاتی برای زمین دارد میافتد، آیا جنگلها و حیوانات دارند نابود میشوند؟ برای زمین چه اتفاقاتی دارد میافتد؟ از هنرمندهای بزرگ همین کشورها هم دعوت میکنم که بیایند با من در این زمینه کار کنند. بهخاطر همین، سفرهایم را آغاز کردهام و از طرفی، این سوژه، سوژهی خوبی برای حرف زدن بود. چون هرکاری را که آدم آغاز کند یا هر موسیقیای بخواهد اجرا کند، باید بهانهای برای حرف زدن یا پیامی داشته باشد. چه کاری بهتر از این کار انسانی که بتوانیم گامی برای زمین برداریم.
میتوانید بگویید مثلاً تا بهحال چندتا آهنگ در این مورد ساختهاید یا میتوانید مثال بزنید که چه شعرهایی نوشتهاید؟
بله؛ چند کار تا الان آماده کردهام. یک بخش از کارم "آب، باد، خاک، آتش" نام دارد که مربوط به زمین است. هر کدام از اینها برای خودشان یک موسیقی هستند و هم از لحاظ موسیقی کلام و هم از لحاظ موسیقی ریتمی دارم روی آن کار میکنم. شعرهایی هم بوده که آماده کردهام و به انگلیسی ترجمه شدهاند که یک نمونهی آن را امسال در امریکا اجرا کردم یا آهنگهای دیگری به اسپانیایی خواندهام. همهی اینها دارند تست میشوند و آماده میشوند برای اینکه در سال ۲۰۱۲، در کنار چندین هنرمند اجرا شود. آهنگی هم به ایرانی ساخته شده، به نام "میخواهم انسانی دیگرگونه باشم"، کار جدیدی هم دارم به اسم "پرواز پرندگان" که قطعهای است برای پرندههایی که از نقاط سردسیر پرواز میکنند، به نقاط گرمسیر و انسانها در مسیر راه شکارشان میکنند. این قطعه مربوط به همان پروژهی آب، باد، خاک و آتش است. الان دارم روی این پروژهها کار میکنم و سوژههایی که روز بهروز با دیدن این مناظر، به ذهنام میرسد را به کار اضافه میکنم که تا سال ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ برای اجرا آماده شوند.
اشاره کردید به هنرمندان خارجی که به همکاری دعوت کردهاید. میتوانید مثال بزنید از چه کسانی دعوت کردهاید؟ و آیا آنها همکاری با شما را پذیرفتهاند؟
من از چندین هنرمند دعوت کردهام و چندین هنرمند دیگر را هم مدنظر دارم که از آنها هم دعوت کنم. اولین کسی که در نظرم بود، از او دعوت کنم، آندریا بوچلی بود که با ایشان صحبت کردم. ایشان از پروژه و گام برداشتن در این راه، خیلی خوششان آمد و دارند روی آن فکر میکنند. منتظر این هم هستند که کارهایی را که قرار است تا آن موقع اجرا کنیم، برایشان بفرستم. خانم موا شاهویی نوازنده معروف چینی در شانگهای پذیرفتهاند که در این پروژه با ما کار کنند. با هنرمندان هندی نیز ملاقات داشتم و آنها هم از پیشنهاد همکاری استقبال کردهاند.
الان کار در مرحلهی آماده شدن و ساخته شدن و پیشنهادها است. من به هنرمندهای بسیاری پیشنهاد میدهم که بیایند و در این برنامه شرکت کنند و برای زمین گام بردارند و مطمئنام که همهی آنها قبول میکنند. چون این یک کار خیلی انسانی و یک پروژهی بینالمللی است. از یک طرف، ارزش عرفانی خیلی بالایی دارد و مطمئناً همه برای زمین، هر کاری از دستشان بربیاید، بدون هیچ توقعی انجام میدهند. من امیدوارم هرکسی که دعوت میکنم، قبول کند که بیاید کار کند. تا بهحال، رفتارشان در برابر پیشنهاداتام خیلی امیدوار کننده بوده. هنرمندان دیگری هم هستند که در ذهن دارم دعوتشان کنم. این کار را هم انجام میدهم و خیلی هم به اجرای این برنامه و گام برداشتن در این زمینه، ایمان دارم.
اشاره کردید که در جنگلهای مختلفی مشغول ساختن این سرودهها هستید و میخواهید به جنگلها و محلهای دیگری هم در دنیا بروید. آیا قصد دارید در ایران هم از این پروژه و از این تفکر استفاده کنید؟
بله؛ این پروژه را من از خود ایران شروع کردم. بهخاطر اینکه شاهد این بودهام و با چشمهای خودم دیدم، جنگلهایی که در آن بزرگ شدهام، چگونه روبهنابودی میرود و چگونه از بین رفته است. آغاز سرچشمه این پروژه از همانجا بوده، با دیدن همان حادثهها به این سمت روی آوردم و بسیار نگران شدم که چرا این اتفاقها دارد در دنیا میافتد، چرا جنگلها دارد نابود میشود، بهویژه در خود ایران. مسئلهی مهم فقط نابودی جنگلها، حیوانات و حیات وحش نیست، مهمتر از این، رابطهی ما انسانها با زمین و گازهای گلخانهای است که این روزها باب شده و دنیا دارد روی آن بحث میکند. مثلا در همین هندوستان، تصویری که از هندوستان داشتم، با آنچه دیدم خیلی متفاوت است. اینقدر اینجا دود هست، هوا آلوده است و چیزهای دیگری وجود دارد که انسانها اصلاً به آن توجه نمیکنند. در همه جای دنیا، این قضیه خیلی زیاد دارد اتفاق میافتد. در چین، هند، حتی در ایران و خیلی از کشورهای دیگر این اتفاقها افتاده که همه به ضرر زمین است و انسانها فقط از جنبهی خودشان و برای فرار از این موقعیتهای خطرناک، دارند به آن فکر میکنند و به آن نگاه میکنند. در صورتیکه خطر بسیار بزرگی در قرنهای بعد، زمین را تهدید میکند.
پس فعلاً شما کارهای هنری دیگرتان را کنار گذاشتهاید و سخت مشغول این پروژه هستید. یعنی فعلاً دیگر کنسرت برگزار نمیکنید؟
چرا…چرا. این پروژه، یک پروژهی پنج ساله است که من در لابهلای کارهای دیگری که انجام میدهم، دارم روی آن کار میکنم. الان دو سال است دارم روی آن کار میکنم و در سه سالی که تا به مرحلهی اجرا برسد، باز هم سفرهایم را ادامه میدهم تا این پروژه تکمیل بشود. کارهای دیگرم همچنان ادامه دارد. کار با گروه مستان، همچنین کارهای دیگری که قرار است امسال در اروپا و امریکا اجرا کنم. مثلاً از ماه آوریل با ارکستر سمفونیک مشترک هلند و بلژیک، به رهبری آقای والتر پروس، اپرایی را روی صحنه میبرم که تازه نوشتهام؛ با نام "عشق و عقل و آدمی"، با صدای خودم، آقای سلی و خانم دریا دادور که هرکدام یکی از سه نقش را میخوانیم. من نقش آدم، آقای سلی نقش عقل و خانم دادور نقش عشق را میخوانند. اپرای جدیدی است که خودم فکر میکنم، یکی از بهترین کارهایم است. این را آماده کردهام و از آخر آوریل در شش شهر اروپا همراه با ارکستر سمفونیک در معروفترین سالنهای شهرها روی صحنه میبریم. در تنهاله دوسلدورف، موزیکهاله هامبورگ، لندن، استکهلم، پاریس.
کارهای من همچنان در کنار این پروژه ادامه دارد. این پروژه را به عنوان یک کار جهانی انتخاب کردهام. بهخاطر همین، نمیشود خیلی زود روی آن نتیجه گرفت. یک پروژهی خیلی بزرگ است، خیلی سخت است و هم از لحاظ ارزش کاری و هم از لحاظ تکنیکی باید خیلی بالا باشد. به خاطر همین، باید تحقیقاتام روی آن کامل شود. برنامهریزیام این است که پنج سال روی این پروژه کار کنم و در پایان پنج سال، یا در ۲۰۱۲ یا در ۲۰۱۳، پروژه را بر روی صحنه ببرم. تا آن موقع، هم از لحاظ سرودهها و هم از لحاظ آهنگسازی و ارکستر و تنظیم، بتوانم کارها را آماده کنم. به هنرمندان بزرگ هم یکی یکی پیشنهاد همکاری بدهم.
مصاحبهگر: بامداد اسماعیلی
تحریریه: مهیندخت مصباح