موضع بحث‌برانگیز جمهوری اسلامی در قبال لیبی
۱۳۹۰ شهریور ۷, دوشنبه
علی اکبر صالحی، وزیر امور خارجه‌ی جمهوری اسلام ایران فاش ساخت که کشورش برای سرنگونی دیکتاتور لیبی، مخفیانه به مخالفان آن کمک کرده است. صالحی روز ۷ شهریور در گفت‌وگو با روزنامه "جام‌جم" گفت: «ما پیش از سرنگونی قذافی با بسیاری از گروه‌های معارض در لیبی ارتباط داشتیم و بیش از سه تا چهار محموله کمک‌های غذایی و دارویی را بدون سر و صدا به بنغازی فرستادیم.»
به گفته‌ی صالحی، مصطفی عبدالجلیل، رییس شورای‌عالی انتقالی لیبی به همین دلیل قبل از سقوط قذافی نامه‌ای تقدیرآمیز برای احمدی نژاد فرستاده است.
وزیر امور خارجه‌ای ایران تاکید کرد: «من این اطمینان را به شما می‌دهم که شاید هیچگاه مجموعه‌ی نظام در هیچ موضوعی مانند تحولات منطقه این‌قدر با انسجام و با جدیت لازم برخورد نکرده و وقت و انرژی در برگزاری جلسات مکرر نگذاشته باشد. نتیجه این مشاورت‌ها و رایزنی‌ها در بین مسوولان نظام منجر به ایجاد چارچوبی شد که وزارت امور خارجه در آن چارچوب عمل می‌کند.»
«انفعالی عمل کردیم»
به نظر می‌رسد که در ارگان‌های حکومتی ایران در رابطه با موضع این کشور در برابر تحولات لیبی اتفاق نظر وجود ندارد. مهدی مهدی زاده، عضو کمیسیون امنیت ملی وسیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در مصاحبه با خبرآنلاین می‌گوید: «در موضوع لیبی دستگاه سیاست خارجی کشورمان انفعالی عمل کرد».
او معتقد است که ایران می‌توانست "بهتر" عمل کند و در "انقلاب لیبی" نقش بیشتری داشته باشد. به گفته‌ی مهدی زاده، مقامات ایرانی «پس از رخ دادن انقلاب» در لیبی موضع‌گیری کرده‌اند.
محمد ایرانی، سفیر پیشین جمهوری اسلامی در لبنان نیز همین نظر را دارد. او در گفت‌وگو با خبرآنلاین می‌گوید: «برخی مقامات کشور به گونه‌ای موضع‌گیری می‌کردند که تضور می‌شد، رخدادهای لیبی را مجزا از تحولات منطقه می‌بینند. چندان توجهی به خواسته‌های مردمی نمی‌شد و نوعی حمایت از شخص قذافی در معدود مواری شنیده می‌شد. البته این‌گونه تفسیر می‌شد که تهران مخالف ورود نیروهای خارجی در لیبی است.»
حسین سبجانی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس برخورد "انفعالی" جمهوری اسلامی را این گونه توجیه می‌کند: «علی‌رغم ارتباطی که ما با آنها داشتیم ولی در نهایت انقلابیون لیبی در قضایای اخیر با ناتو زد و بند داشتند و طبیعی بود که ورود ما به ماجرای این کشور با سختی مواجه شود».
محمد علی بصیری، کارشناس مسائل سیاسی و استادیار دانشگاه اصفهان نیز در گفت‌وگو با خبرآنلاین به موضع ایران در قبال تحولات کشورهای عربی، از جمله لیبی، انتقاد می‌کند: «ایران تا مدت‌ها با انقلابیون همراه نشد و حتی زمانی که مردم انقلابی طرابلس را محاصره کردند، ایران از گفتن تبریک خودداری کرد و آنها را به‌رسمیت نشناخت».
بصیری در ادامه تاکید می‌کند که جمهوری اسلامی «در قبال این تحولات با طرح بیداری اسلامی موضع‌گیری کرد و مساله را به صورت جدی و موشکافانه مورد ارزیابی قرار نداد.»
به گزارش خبرگزاری فارس نخستین بار در زمستان گذشته آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی از "بیداری اسلامی" سخن گفته است. طرفداران او، از جمله شهاب‌الدین صدر، نایب رئیس مجلس شورای اسلامی معتقدند که با "بهار عربی" پیش‌بینی خامنه‌ای به واقعیت پیوسته است.
محمد علی بصیری، کارشناس ارتباطات بین‌الملل، چنین نظریه‌ای را مخالف منافع ایران می‌داند. خبرآنلاین به نقل از بصیری می‌نویسد: «این نگاه کلی و کلان، نگاهی غیرتخصصی است که نمی‌توانست ایران را در برابر تحولات یاری برساند.»
استاد دانشگاه اصفهان می‌گوید: «اتخاذ مواضع مبهم موجب شده که ایران نتواند پیشتاز منطقه باشد. در این شرایط دولت‌هایی مانند ترکیه بسیار بهتر توانستند تاثیرگذار باشند، زیرا مواضع آنها بسیار واقع‌گرایانه‌تر و پخته‌تر بود».
FP/FW