موفقیت بی‌سابقه نمایشگاه جهانی کتاب فرانکفورت
۱۳۹۴ مهر ۲۶, یکشنبه
شصت و هفتمین دوره‌ی نمایشگاه کتاب فرانکفورت که از ۱۴ اکتبر در این شهر آغاز شد، پس از ۵ روز فعالیت فرهنگی ـ اقتصادی امروز (۱۸ اکتبر) با موفقیت به‌پایان رسید.
به گفته‌ی یورگن بوس، مدیر این نمایشگاه، شمار بازدیدکنندگان از این مرکز که در ۲ سال پیش به‌گونه‌ای چشمگیر کاهش یافته بود، امسال ۲ درصد نسبت به سال ۲۰۱۴ افزایش پیدا کرد و به ۲۷۵ هزار نفر رسید.
بنا برگزارش خبرگزاری‌ها، شمار بازدیدکنندگان حرفه‌ای در ۳ روز اول نمایشگاه، ۱۴۰ هزار نفر بود. در سال گذشته هم، همین تعداد از این مهم‌ترین مرکز رونق‌بخشی به صنعت چاپ و نشر کتاب دیدن کرده بودند.
تعداد علاقمندان به شرکت در جلسات معرفی کتاب، نشست‌های بحث و گفت‌وگو و داستان و شعرخوانی نیز نسبت به سال گذشته ۴ درصد افزایش یافت.
شرکت بازدیدکنندگان در این برنامه‌ها، به ویژه در دو روز آخرهفته که درهای نمایشگاه به روی علاقمندان باز شد، چشمگیر بود.
به گفته‌ی برگزارکنندگان این رویداد فرهنگی، حضور هنرپیشه‌های پرآوازه و اجراکنندگان معروف برنامه‌های گوناگون تلویزیون آلمان، در این میان بی‌تاثیر نبود.
برخی از این شخصیت‌های فرهنگی ـ هنری برای رونمایی از کتاب‌های خود به این کانون تبادل فرهنگ و اندیشه دعوت شده بودند و برخی دیگر بخش‌هایی از آثار نویسندگان غایب را به‌گونه‌ای نمایشی اجرا کردند.
آزادی بیان، موضوع اصلی بحث‌ها
شعار این دوره‌از نمایشگاه "آزادی بیان" بود. سلمان رشدی، نویسنده‌ی بریتانیایی هندی‌تبار، در سخنرانی پرشور خود در مراسم گشایش آن، به‌ویژه بر این نکته تاکید کرد و با انتقاد از اعمال سانسور دولتی و خودسانسوری گفت آن‌چه که امروزه آزادی بیان را تهدید می‌کند، «عدم مدارایی است که از باورهای مذهبی سرچشمه می‌گیرد.»
بیشتر بخوانید: "آزادی بیان" شعار اصلی نمایشگاه کتاب فرانکفورت در سال ۲۰۱۵
هاینریش ریتمولر، رییس کانون ناشران آلمان، در ارزیابی خود از فعالیت‌های این دوره‌ی نمایشگاه، ضمن اشاره به این موضوع گفت: «صنعت کتاب، در این دوره موضع خود را در باره‌ی آزادی بیان و نشر به‌طور روشن مشخص کرد و نشان داد که بر سر این مقوله‌های حقوق بشری، نمی‌توان معامله کرد.»
نمایشگاهی "پویا"
ویژگی دیگر این دوره از نمایشگاه، جذب نسل جوان‌از طریق برگزارکردن جلسات بحث و گفت‌وگو پیرامون چگونگی استفاده از شبکه‌های اجتماعی و فراهم‌آوردن امکانات فنی برای آزمایش ابزارهای جدید در این زمینه بود.
به نظر یورگن بوس، این بخش از فعالیت‌های نمایشگاه به "پویایی" برنامه‌های آن یاری رساند. به گفته‌ی او این امر، به‌ویژه از آن جهت که حضور نمایندگان نشر الکترونیک در این دوره نسبت به سال‌های گذشته چندان پر رنگ نبود، اهمیت داشت.
آمار "اتحادیه‌ی ناشران آلمان" نشان می‌دهد که سهم کتاب های الکترونیکی در اقتصاد نشر، از ۱۲ درصد در سال گذشته به ۶ درصد در سال جاری کاهش یافته است.
اندونزی؛ "میهمان ویژه"
"میهمان ویژه" این دوره از این نمایشگاه، کشور ۲۵۰ میلیونی مسلمان اندونزی بود که برنامه‌های گوناگونی با عنوان "۱۷۰۰ جزیره‌ی تخیل" با حضور نویسندگان، شاعران، ناشران و هنرمندان خود به اجرا در آورد.
در این رویداد جهانی فرهنگی، بیش از ۷ هزار ناشر از ۱۰۴ کشور شرکت داشتند و نزدیک به ۸ هزار روزنامه‌‌نگار و بنگاه خبرگزاری برای ارسال خبر از این مرکز اقتصادی ـ فرهنگی اروپا به فرانکفورت آمده بودند.
موضوع‌ها و حوزه‌هایی از قبیل تحصیلات، علوم، خود انتشاری، نمایشگاه خوراک‌شناسی، هنر و طراحی، حق تالیف، آسیا و کودکان از بخش‌های دیگر این نمایشگاه بود که در سالن‌‌ها و غرفه‌های ویژه‌ای متمرکز بودند.
چهره‌ی دیگر ایران در نمایشگاه
هر چند، جمهوری اسلامی در اعتراض به حضور چشمگیر و سخنرانی سلمان رشدی از شرکت در این رویداد فرهنگی خودداری کرد، با این‌حال جلسات بحث و گفت‌وگو و معرفی آثار برخی از نویسندگان ایرانی در روزهای پایانی این نمایشگاه در رابطه با این شرایط آن بر پا شد.
لیلا اعظم زنگنه، نویسنده‌ی فرانسوی ـ ایرانی‌تبار که آثارش را به زبان انگلیسی می‌نویسد، با معرفی تازه‌ترین کتاب خود با عنوان "یک جادوگر ـ ناباکوف و خوشبختی"، از جمله‌ی این نویسندگان بود. این کتاب به تازگی به آلمانی منتشر شده است.
نخستین کار زنگنه در سال ۲۰۰۶ تحت عنوان "صداهای سانسور نشده‌ی ايرانی" به بازار آمد که مجموعه گفت‌و‌گوهای او با مرجان ساتراپی، آذر نفيسی، شيرين نشاط، عباس کيارستمی و شهره آغداشلو است.
فریبا وفی، نویسنده‌ی موفق ساکن ایران که تازه‌ترین رمانش با عنوان "ترلان" در نشر ایرانی "سوژه" در آلمان به این زبان منتشر شده، نیز در این نمایشگاه حضور داشت و در نشستی با امیرحسین چهل تن، داستان نویس نام‌آشنای ایرانی درباره‌ی "ادبیات معاصر ایران" به بحث و گفت و گو پرداخت
نوید کرمانی، اسلام‌شناس مسلمان آلمانی ـ ایرانی‌تبار و برنده‌ی"جایزه‌ی صلح ناشران آلمان" نیز در این بحث شرکت داشت.
بیشتر بخوانید: نوید کرمانی جایزه صلح ناشران آلمان را دریافت کرد
این جلسات در چارچوب برنامه‌های فرهنگی نهادی به نام "لیت‌پروم" که امسال ۳۵ـ مین سالگرد تاسیس خود را جشن می‌گیرد، برپا شد. هدف این نهاد "حمایت از ادبیات آمریکای لاتین، آسیا و آفریقا" است.
"لیت‌پروم" در این چارچوب، از جمله هزینه‌ی ترجمه‌ی آثار نویسندگان این قاره‌ها و کشورها را به زبان آلمانی نیز تامین می‌کند. ترجمه رمان "تارا" به همت مترجم با تجربه‌ی آلمانی، یوتا هیمل‌رایش، در چارچوب این برنامه صورت گرفته است.
انجمن فرهنگی "هزار و یک شب" نیز که در فرانکفورت در زمینه‌ی اشاعه‌ی فرهنگ و ادب ایران فعال است، در فضای باز نمایشگاه چادری برای معرفی آثار نویسندگان برون‌مرز ایرانی بر پا کرده بود.