میلیاردها دلار زیان به خاطر برق هسته‌ای بوشهر
۱۳۹۲ آبان ۱۴, سه‌شنبه
منابع مختلف هزینه تکمیل نیروگاه اتمی بوشهر در قرارداد اولیه با شرکت روسی "اتم استروی اکسپورت" را ۸۰۰ میلیون تا یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار اعلام کرده‌اند. کارشناسان هزینه واقعی را چند برابر برآورد می‌کنند. مسئولان ایرانی نیز در این باره سکوت می‌کنند و مخارج این پروژه را "محرمانه" می‌خوانند.
حمید چیت‌چیان، وزیر نیروی دولت یازدهم، اول مهرماه ۹۲ در حاشیه مراسم تحویل موقت نیروگاه به بهره‌بردار ایرانی، هزینه تکمیل این تاسیسات را تلویحا ۵ میلیارد دلار اعلام کرد که حتا این رقم نیز واقعی به نظر نمی‌رسد.
هزینه‌ی دست‌کم ۵ میلیارد دلاری
به گزارش خبرگزاری ایلنا، چیت‌چیان در مراسم "تحویل موقت نیروگاه بوشهر" گفت: «اگر برای تولید هر مگاوات برق، ۵ هزار دلار هزینه شده و در مجموع ۵ میلیارد دلار سرمایه گذاری شده باشد، نیروگاه اتمی بوشهر در طی ۲ سال و نیم می‌تواند این میزان سرمایه گذاری را بازگرداند.»
وزیر نیرو ادعا می‌کند با اتصال نیروگاه بوشهر به شبکه برق سراسری و افزوده شدن هزار مگاوات برق به ظرفیت کنونی، سالانه دو میلیارد دلار در مصرف انرژی فسیلی صرفه‌جویی می‌شود.
ظاهرا اشاره‌ی وزیر نیرو به سوختی است که نیروگاه‌های حرارتی برای تولید هزار مگاوات برق مصرف می‌کنند. اما این اظهارات غیرکارشناسی و مبالغه‌آمیز به نظر می‌رسد.
بر اساس داده‌های وزارت نیرو، میزان مصرف سوخت در نیروگاه‌های ایران در سال ۹۱ معادل ۴۰۰ میلیون بشکه نفت خام بوده است. اگر بهای متوسط هر بشکه نفت را در بازار جهانی ۱۰۰ دلار حساب کنیم ارزش این سوخت ۴۰ میلیارد دلار می‌شود.
محمود بهزاد، معاون وقت وزارت نیرو، فروردین ۹۲ اعلام کرد که "در حال حاضر ۵۷ هزار و ۵۴۱ مگاوات از كل ظرفیت تولید برق كشور مربوط به نیروگاه‌های حرارتی" است.
زیان ۲۴ میلیارد دلاری
اگر محاسبات وزیر نیرو در مورد صرفه‌جویی در نیروگاه بوشهر درست باشد، برای تولید برق در نیروگاه‌های حرارتی در سال ۹۱ باید ۱۱۵ میلیارد دلار سوخت فسیلی مصرف شده باشد. این رقم بیش از دو برابر کل درآمدهای ارزی پیش‌بینی شده از راه صادرات نفت در بودجه ۹۱ است.
از طرف دیگر با توجه به ادعای وزیر نیرو در مورد صرفه‌جویی دو میلیارد دلاری سالانه به خاطر راه‌اندازی نیروگاه بوشهر، ایران در ۱۲ سالی که این نیروگاه در رسیدن به بهره‌برداری تاخیر داشته امکان صرفه‌جویی ۲۴ میلیارد دلار را از دست داده است.
ایران نه تنها برای تکمیل و راه‌اندازی نیروگاه بوشهر وابسته به روسیه است، مطابق قرارداد دست‌کم تا ده سال نیز سوخت آن را از این کشور تحویل می‌گیرد.
برخی از کارشناسان معتقدند جمهوری اسلامی برای حفاظت از نیروگاه بوشهر نیز وابسته به موشک‌های روسی است.
مسئولان جمهوری اسلامی ضرورت وجودی نیروگاه اتمی بوشهر را افزایش ظرفیت تولید برق در ایران عنوان می‌کنند. چنانچه هدف اصلی واقعا تولید برق باشد باید دید تولید هزار مگاوات برق از راه‌های دیگر چه هزینه‌ای دارد و چقدر زمان می‌برد.
هر سال چهار برابر نیروگاه بوشهر
ایران در حالی برای هزار مگاوات برق خود را نزدیک دو دهه بازیچه دست روس‌ها کرده که تنها در فاصله ۸ سال توانسته ظرفیت تولید برق را بیش از سی و سه هزار مگاوات افزایش دهد.
مطابق آمار وزارت نیرو در پایان سال ۸۳ ظرفیت اسمی نیروگاه‌های مختلف ایران اندکی بیش از ۳۷ هزار مگاوات بوده که در پایان سال ۹۱ به نزدیک ۷۰ هزار مگاوات افزایش یافته است.
بر این اساس ایران در دوره‌ای که معطل تکمیل و راه‌اندازی نیروگاه اتمی بوشهر بوده، موفق شده با اتکا به سرمایه و نیروی کار داخلی هر سال بیش از چهار برابر ظرفیت این نیروگاه به تولید برق خود اضافه کند.
هنگامی که کلنگ نیروگاه بوشهر در میانه دهه پنجاه خورشیدی زده شده ظرفیت اسمی تولید برق در ایران به سه و نیم هزار مگاوات نمی‌رسید.
در نیروگاه بوشهر قرار بود دو رآکتور راه‌اندازی شود که ظرفیت اسمی هر یک از آنها ۱۲۹۳ مگاوات باشد. به این ترتیب این نیروگاه اگر به موقع تکمیل شده بود حدود ۷۰ درصد کل ظرفیت نیروگاه‌های موجود در زمان آغاز به ساختش برق تولید می‌کرد.
تنزل شدید جایگاه برق اتمی
در سال ۹۱ که یکی از رآکتورهای نیروگاه بوشهر بالاخره تکمیل و تقریبا با حداکثر ظرفیت به شبکه برق ایران وصل شد، سهم آن در تامین نیازهای کشور به یک هفتادم (کمتر از یک و نیم درصد) سقوط کرده بود.
به گفته‌ی مسئولان وزارت نیرو، ساخت یک نیروگاه سیکل ترکیبی که پنجاه درصد کمتر از نیروگاه‌های گازی و حرارتی سوخت مصرف می‌کند، با امکانات کنونی و به شرط تامین منابع مالی ۴ سال بیشتر زمان نمی‌برد.
همچنین اکنون ۱۲ هزار مگاوات برق در نیروگاه‌های گازی‌ای تولید می‌شود که قابل تبدیل به سیکل ترکیبی هستند. در نیروگاه‌های ترکیبی از حرارت ایجاد شده در توربین‌های گازسوز برای تولید بخار آب و راه‌اندازی توربین‌های بخار استفاده می‌شود و از این طریق بدون هزینه اضافه برای سوخت، بازدهی نیروگاه افزایش می‌یابد.
مطابق اظهارات محمد بهزاد، معاون وزیر نیرو، با سرمایه‌گذاری به نسبت کمی می‌توان این نیروگاه‌ها را چنان بازسازی کرد که هزینه تولید ۶ هزار مگاوات برق، و به گفته‌ی وزیر نیرو، سالانه ۱۲ میلیارد دلار صرفه‌جویی شود.
هزینه و زمان ساخت نیروگاه بندرعباس
بررسی روند ساخت یکی از نیروگاه‌های سیکل ترکیبی، که پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال ۹۲ راه‌اندازی شود، سرمایه‌ها و امکانات برباد رفته در پروژه نیروگاه اتمی بوشهر را بیشتر آشکار می‌کند.
آبان ماه ۱۳۹۰ حسن کهوری، مدیرعامل وقت شرکت برق منطقه‌ای هرمزگان خبر داد، ساخت نیروگاه گنو، در ۲۵ کیلومتری شمال بندرعباس آغاز شد.
صفحه ویژه: ایران در سایه تحریم‌ها
خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) پنجم دیماه ۹۱ گزارش داد، علی ذبیحی قائم مقام وزیر نیرو در حاشیه بازدید از عملیات ساخت نیروگاه گنو اعتبار اختصاص یافته برای تامین این تاسیسات را ۱۴۵ میلیون یورو (معادل کمتر از ۱۹۰ میلیون دلار) اعلام کرد.
باشگاه خبرنگاران مرداد ماه ۹۲ از قول مدیر عامل شرکت گاز هرمزگان، حیدر پروین، گزارش داد عملیات گازرسانی به نیروگاه گنو با ۲۸۰۰ متر لوله‌گذاری با قطر ۱۶ اینچ در حال انجام است و نیمه دوم سال به پایان می‌رسد. او هزینه این عملیات را ۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان (حدود ۷۳۰ هزار دلار) عنوان کرد.
اشتغال‌زایی برای روس‌ها
به این ترتیب چنانچه اتفاق خیلی غیرمنتظره‌ای نیفتد، متخصصان داخلی با کمتر از دویست میلیون دلار و در کمتر از سه سال نیروگاهی را راه‌اندازی می‌کنند که ۶۵ درصد نیروگاه بوشهر برق تولید می‌کند.
چنانکه کهوری گفته، بدون در نظر گرفتن افرادی که در ساخت نیروگاه و عملیات گاز رسانی به آن مشغول کار بوده‌اند "با ساخت نیروگاه بخار گنو ۵۰۰ نفر به‌طور مستقیم و غیرمستقیم صاحب کار می‌شوند".
در سال ۱۳۸۹ که حدود ده سال از تاخیر در راه‌اندازی نیروگاه اتمی بوشهر می‌گذشت، محمود جعفری، مجری طرح نیروگاه بوشهر ضمن تکذیب برخی گزارش‌ها در مورد بازگشت شماری از کارکنان روسی به خبرگزاری ایسنا گفت: «در حال حاضر حدود دو هزار و ۵۰۰ نفر از كاركنان روسی در نیروگاه اتمی بوشهر مشغول به كار هستند كه این تعداد در روزهای آتی ۱۰۰ نفر افزایش خواهد یافت.»
شرکت روسی "اتم استروی اکسپورت" دو سال پیشتر (۸ آذر ۸۷) در بیانیه‌ای که در اختیار خبرگزاری رویترز قرار داد اعلام کرد، از آنجا که مرحله پیش‌راه‌اندازی نیروگاه بوشهر آغاز شده، تعداد کارکنان خود در این تاسیسات را از ۱۶۰۰ نفر به دو هزار نفر افزایش می‌دهد.
خودکفایی در ساخت نیروگاه‌های غیراتمی
تابستان سال ۹۰ وزیر خارجه وقت علی اکبر صالحی وعده داده بود "جشن اتصال به شبکه" در هفته اول شهریور برپا می‌شود. ۲۳ اسفند ۹۱ پس از توقف مجدد نیروگاه، پایگاه اطلاع رسانی دولت از قول فریدون عباسی، که ریاست سازمان انرژی اتمی را بر عهده داشت نوشت: «نیروگاه اتمی بوشهر هم اکنون مراحل آزمایشی را طی می‌کند و آزمایش‌ها پایان نیافته و از این رو، قطع و وصل آن به شبکه طبیعی است.»
همان زمان همایون حائری، مدیر عامل شرکت توانیر اعلام کرد، صنعت برق کشور از لحاظ خودکفایی به بالای ۹۰ درصد رسیده است.
معاون وزیر نیرو نیز گفته است که ایران در عملیات ساخت، نصب و راه‌اندازی برخی از نیروگاه‌ها حتا تا ۹۵ درصد از نیرو و امکانات بومی استفاده می‌کند.
ساخت نیروگاه‌های سیکل ترکیبی همیشه و همه جا با هزینه‌هایی نظیر نیروگاه گنو بندرعباس میسر نیست. اما مخارج پرهزینه‌ترین نیروگاه‌های ایران هم در قیاس با نیروگاه بوشهر ناچیز است. هزینه تولید هر مگاوات برق بین هزار تا هزار و ۵۰۰ دلار برآورد می‌شود.
نیروگاه‌های برق‌آبی چون با احداث سد همراه هستند به نسبت نیروگاه‌های حرارتی و سیکل ترکیبی گرانتر تمام می‌شوند. حسن بزرگ این نیروگاه‌ها استفاده‌های جانبی، همچون آب پشت سدها برای کشاورزی و نازل بودن هزینه نگهداری و سوخت آنهاست.
ایران، ششمین سازنده تجهیزات نیروگاهی
مطابق آمار وزارت نیرو، ظرفیت نیروگاه‌های برق‌آبی ایران تا ابتدای سال ۹۲ بیش از ۹ هزار و ۶۸۰ مگاوات بوده است. نیروگاه‌های چهار سد بزرگ رود کارون هفت برابر نیروگاه بوشهر برق تولید می‌کنند.
به گزارش سایت خبری تسنیم، عباس علی‌آبادی مدیر عامل گروه مدیریت پروژه‌های نیروگاهی ایران (مپنا) هشتم خرداد ۹۲ در مراسم رونمایی از نسل جدید ژنراتورهای ۱۷۳ مگاواتی ساخت این شرکت گفت: «ایران پس از کشورهای آمریکا، آلمان، فرانسه، ایتالیا و ژاپن، بزرگترین تولیدکننده تجهیزات نیروگاهی در جهان است.»
مسئولان وزارت نیرو نیز می‌گویند ایران در ۱۰ سال گذشته سالانه ۷ درصد و ۲ برابر متوسط جهانی در ساخت و راه‌اندازی نیروگاه‌های برق رشد داشته است. این میزان با در نظر داشتن ظرفیت‌های کنونی نزدیک به پنج برابر ظرفیت نیروگاه اتمی بوشهر است.
با توجه به توان متخصصان بومی در ساخت نیروگاه‌های غیراتمی و نقش این نیروگاه‌ها در اشتغال‌زایی و رشد اقتصادی، هر اندازه که ظرفیت تولید برق کشور از این طریق افزایش یابد، اصرار بر وابستگی به روسیه برای هزار مگاوات برق، دست‌کم به لحاظ اقتصادی و از منظر منافع ملی توجیه‌ناپذیرتر و نامعقول‌تر به نظر می‌رسد.