ناتو و خروج از افغانستان؛ "با هم رفتیم، با هم خارج می‌شویم"
۱۳۹۹ بهمن ۳۰, پنجشنبه
این نخستین دیدار وزیران دفاع کشورهای عضو ناتو با همتای جدید خود از واشنگتن بود. به نظر می‌رسد تسهیل همکاری‌ها با دولت جدید ایالات متحده برای دبیرکل ناتو الهام‌بخش بوده است.
او از "آغاز فصلی جدید" در همکاری‌ها با آمریکا در راستای رویارویی با چالش‌های جهانی سخن گفته است؛ چالش‌هایی که به گفته استولتنبرگ هیچکس به تنهایی قادر به غلبه بر آنها نخواهد بود. دبیرکل ناتو در این نسشت تصریح کرد: «می‌خواهیم پیمان (اتحاد) میان آمریکا و اروپا را تقویت کنیم.»
بازگشت به همکاری‌های فرا آتلانتیک
چهار سال ریاست جمهوری دونالد ترامپ چهار سال دشوار برای دبیرکل ناتو و این پیمان بود. استولتنبرگ ۴ سال تلاش کرد مفهوم "اقدام مشترک" را با توجه به چالش‌های جهانی، به رئیس جمهور پیشین آمریکا یادآوری کند. نقش‌آفرینی اما در برابر مخالفی جدی چون ترامپ آسان نبود.
استولتنبرگ با وجود تمام سختی‌ها در همکاری با آمریکا در چهار سال گذشته، اماموفق شد در این برهه دشوار از ایجاد شکاف جلوگیری کند و نقش خود را در حد توان به خوبی ایفا کند. آن دوران دشوار را امروز ناتو پشت سر گذاشته است.
با دور شدن این تهدیدات اکنون استولتنبرگ می‌تواند به مسئله "مسیر و جهت‌گیری استراتژیک جدید ناتو" یا به عبارتی به مسئله به‌روزرسانی مفهوم استراتژیک ناتو بپردازد و به ویژه خود را برای اجلاس بعدی ناتو در بهار پیش رو آماده کند.
دبیرکل ناتو از پیشنهادهای بلندپروازانه می‌گوید. یکی از برنامه‌های پیشنهادی اصلاحاتی استولتنبرگ در حوزه اقدامات دفاعی و بازدارنده، تأمین اعتبار این عملیات‌ها در خاک هم‌پیمانان به صورت دسته‌جمعی است.
طبق این برنامه در صورتی که برای مثال کشورهای عضو بخواهند نیروهایشان را در کشورهای بالتیک مستقر کنند یا در یک عملیات نظارتی هوایی شرکت کنند، مجبور نیستند همه هزینه‌ها را به تنهایی متحمل شوند. البته گزارش‌ها حاکی از آن است که فرانسه به روشنی با این پیشنهاد مخالفت کرده است. تنها حامی این پیشنهاد بر پایه همین گزارش، لهستان بوده است.
درکل برای استولتنبرگ مسئله "توانمند کردن ناتو برای آینده" است و در این زمینه یکی از اصلی‌ترین محورها در نظرگرفتن قابلیت فزاینده تهاجمی چین و روسیه است و رقابت‌های استراتژیک با آنها. استولتنبرگ معتقد است که برنامه و طرح ناتو در برابر این دو قدرت باید به روزرسانی شود.
مسئله پول است
ترامپ از آلمان خواسته بود بودجه نظامی خود را افزایش دهد. وقتی صحبت از هزینه‌های دفاعی کشورهای عضو ناتو می‌شود، در این مسئله دبیرکل ناتو هم با اینکه دوران ترامپ به سر رسیده، به کشورهایی مانند آلمان امید واهی نمی‌دهد: هدف دو درصدی برای بایدن هم مهم است.
بایدن در سال ۲۰۱۴ با اوباما در نشست ناتو در ولز همراه بود؛ نشستی که در آن کشورهای ناتو تصویب کردند، هر کشور عضو بکوشد تا سال ۲۰۲۴ دو درصد از درآمد ناخالص داخلی خود را به بودجه دفاعی اختصاص دهد.
از آن تاریخ تاکنون هزینه‌های دفاعی کشورهای عضو سال به سال افزایش یافته‌اند، در مجموع تا ۱۹۰ میلیارد دلار و در این میان ۹ کشور موفق شده‌اند به هدف دو درصدی برسند. استولنبرگ تأکید می‌کند که برای دولت‌های جمهوری‌خواه و دموکرات آمریکا مسئله تقسیم عادلانه بار مالی موضوعی است مهم. دبیر کل سازمان ملل متحد می‌گوید: «این به نفع امنیت خود ما هم هست چون در دنیای خطرناکی زندگی می‌کنیم.»
با هم رفتیم، با هم بیرون می‌آییم
نشست وزیران دفاع ناتو امروز هم به صورت کنفرانس ویدیویی ادامه خواهد داشت. در این نشست درباره آینده حضور نیروها در أفغانستان بحث و گفت‌وگو می‌شود. پرسش محوری در این بحث این است که آیا نیروهای ناتو باید تا پایان ماه آوریل از کشور خارج شوند یا خیر؟ استولتنبرگ می‌گوید: «ناتو تنها در زمان مناسب، نیروهایش را بیرون می‌کشد.» او تأکید می‌کند: «با هم وارد این کشور شدیم و مشترکا هم خارج می‌شویم.»
تاکنون از پایان آوریل برای خروج نیروها از افغانستان صحبت می‌شد. به گفته استولتنبرگ تصمیم در مورد خروج یا ماندن در هماهنگی با آمریکا اتخاذ می‌شود.
او افزود: «به همراه هم وضعیت را بررسی می‌کنیم و با هم تصمیم می‌گیریم.» از دیدگاه دبیرکل ناتو هنوز وقت خارج کردن نیروها از افغانستان نرسیده است.
استولتنبرگ در توضیح شروط برای خروج تصریح کرد: «طالبان باید به تعهدات خود عمل کند، از روند صلح حمایت کند و پیمان صلح دوحه را پیاده کند.»
دبیر کل ناتو همچنین خواستار کاهش خشونت از سوی طالبان، انجام مذاکره با حسن نیت و پایان دادن به پیوندها و روابط پیشین با گرو‌ه‌هایی چون القاعده شد.
طالبان هرچند پس از پیمان صلح منعقد شده با دولت ترامپ به حملات خود علیه سربازان ناتو پایان داده‌اند، اما حملات به غیرنظامیان یا ترور نمایندگان جامعه مدنی افغانستان از سوی طالبان همچنان ادامه دارد.
مشاور امنیتی دولت أفغانستان در کابل می‌گوید که این کشور هنوز به دو سال وقت احتیاج دارد تا بتواند از نظر نظامی روی پای خود بایستد. حمدالله محب در مصاحبه‌ای با "تایمز" گفته است، دولت افغانستان از این نقطه عزیمت می‌کند که در دو سال آینده قادر خواهد بود مسئولیت‌های امنیتی را خود به عهده بگیرد حتی در صورتی که صلحی با طالبان حاصل نشود.
این مقام دولتی افغانستان گفته است: «می‌خواهیم موفقیت‌های به دست آمده در ۲۰ سال گذشته را حفظ کنیم اما این مسئله به ماندن موقت نیروهای ناتو بستگی دارد.»
آلمان خود را برای تمدید مأموریت در أفغانستان آماده می‌کند، یا برای یک خروج منظم طبق برنامه. پاسخ این پرسش اما در واشنگتن است.
دولت بایدن باید به این پرسش پاسخ دهد که هنوز تا چه حد سرمایه سیاسی می‌خواهد در افغانستان خرج کند و پیشرفت مداوم طالبان در این کشور را از نظر سیاسی چگونه ارزیابی می‌کند.