ماما لوسی در کلاس روی تخته سیاه می‌نویسد ختنه خلاف حقوق بشر است. بعد بین نیمکت‌ها قدم می‌زند و می‌گوید زن یک انسان است. سپس تصویری از واژن مثله‌ شده را به شاگردان نشان می‌دهد و می‌پرسد می‌توانید چنین چیزی را تصور کنید؟ بعد عکس اندام سالم را نشان می‌دهد و می‌گوید: «دخترها این حق همه شماست.»

اینجا کلاسی در پایتخت کنیاست. دخترها به دقت به ماما لوسی نگاه می‌کنند و از حرف‌های او در باره آناتومی بدن خود یادداشت برمی‌دارند.

ماما لوسی برای سازمان آفریقایی و غیردولتی Amref Health کار می‌کند؛ تشکلی برای آموزش بهداشت باروری و تنظیم خانواده که کانون فعالیت‌هایش، مددکاری و روشنگری در باره سنت ظالمانه ختنه دختران است.

او خودش در ۱۲ سالگی این کابوس را تجربه کرد؛ درست ابتدای تعطیلات. در دهکده برای دخترها جشن گرفته بودند و او نمی‌دانست چرا. داشت بی‌خیال در محوطه راه می‌رفت که چند زن او را نگه داشتند، دست و پایش را محکم گرفتند. بعد تیغی را دید و سپس غش کرد.

لوسی کلیپی از مراسمی در یک روستا را به شاگردها نشان می‌دهد. دخترک جیغ می‌کشد، دو نفر پاهاش را گرفته‌اند و مادر و خاله‌اش، دست به سرش می‌کشند و دلداری‌اش می‌دهند. واقعیت این است که اکثر آسیب دیدگان، اعتماد خود به اطرافیان را پس از این تجربه از دست می‌دهند و این خلاء  در باقی عمر آنها را همراهی می‌کند. 

 بدویت، سنت، مذهب

در ختنه زنان، قسمتی یا تمام اندام تناسلی خارجی (کلیتوریس) برداشته می‌شود. این کار هیچ کاربرد یا فایده پزشکی ندارد و تنها درد و عوارض سنگین به جا می‌گذارد.

دلایل امر در جوامع مختلف متفاوت است و تنها به مذهب بر نمی‌گردد. چیدن و بریدن و کوچک کردن کلیتوریس رسمی پیش از اسلام بوده و در آیین‌ها و مناسک آفریقایی وجود داشته است.

پزشکانی که با چنین زنان و دخترانی سر و کار دارند، رنج آنها را وصف نشدنی می‌دانند؛ خون پریود مجرای خروج نمی‌یابد، مثانه به خوبی تخلیه نمی‌شود و فرد به مرور دچار بی‌اختیاری ادرار می‌شود. باز شدن اندام جنسی دوخته شده در شب ازدواج نیز یک شکنجه واقعی است. آنها در دراز مدت به سردمزاجی، افسردگی یا کج خلقی دچار می‌شوند به دلیل سخت شدن بافت زخم، زایمان خطرناک و بسیار دشواری در انتظارشان است. 

دکتر زابینه مولر، پزشک مرکز حمایت و مشاوره BALANCE در برلین می‌گوید زنان ختنه شده که به آنها مراجعه می‌کنند، عمدتا از آفریقا  خاورمیانه می‌آیند اما به ادیان مختلف تعلق دارند؛ مسلمان، مسیحی یا یهودی هستند: «این در همه طبقات اجتماعی هم دیده می‌شود ولی زنان تحصیلکرده راحت‌تر به مراکز مشاوره رجوع می‌کنند.»

زابینه مولر به یاد می‌آورد که اولین مراجعه کنندگان او، دو دانشجوی پزشکی بودند. 

امشب دختری می‌میرد

۳۰۰ میلیون زن با اندام جنسی مثله شده در دنیا زندگی می‌کنند و این یعنی حدود شش درصد جمعیت زنان. سالانه سه میلیون دختر در معرض این خطر قرار دارند. یونیسف می‌گوید هر ۱۱ ثانیه یک دختر در نقطه‌ای از دنیا ختنه می‌شود. ۱۰ درصد دخترانی که واژن‌شان ناقص می‌شود، بر اثر عفونت و خونریزی می‌میرند. ۲۵ درصد نیز در اثر عوارض بلندمدت هپاتیت، عفونت خون یا حین زایمان جان می‌بازند. 

پشت این ارقام انتزاعی، سرنوشت‌‌هایی واقعی وجود دارد. کلیتوریس دختر‌ها را با ابتدایی‌ترین وسایل، تیغ زنگ زده، شیشه شکسته، استخوان، چاقو، قیچی یا ناخن‌گیر می‌برند. بدون بی‌حسی، به زور و برای منزه ماندن. جنایتی ضد انسانی برای حفظ  حفظ شرافت، معصومیت و باکرگی. حتی روایاتی هست که در برخی جوامع دخترها را ختنه می‌کردند تا در زمان جنگ از تجاوز دشمن در امان بمانند. دست‌اندازی به جسم برای دست نخورده ماندن.

در جوامعی که این سنت رواج دارد، زنان ختنه نشده نجس یا بویناک تلقی می‌شوند. باور عمومی این است که چنین زنی سروگوشش می‌جنبد و خطری است بالقوه برای آبروی شوهر. زنی که اندام جنسی‌اش بریده نشده، از جامعه طرد می‌شود. یک اجماع ضد زن، ستم‌گرانه و تبعیض آمیز که ریشه در بدویت و آیین‌های منسوخ شده قرون وسطایی دارد.

از ۲۹ کشور آفریقایی که بریدن کلیتوریس دختران در آنها مرسوم است، ۲۴ دولت قوانینی در ممنوعیت این سنت تصویب کرده‌اند. با این حال در سومالی، گینه، مصر و جیبوتی ۹۰ درصد زن‌ها ختنه می‌شوند د در شرق کنیا قبایل و عشیره‌هایی وجود دارند که همگی زن‌ها ختنه شده‌اند. در اوگاندا، مالی، گینه، سیرالئون، اریتره و سودان  بیش از ۸۰ درصد ازدختران و زنان ۱۵ تا ۴۹ ساله رنج مثله شدن اندام جنسی خود را تحمل کرده‌اند. 

نه فقط خاورمیانه و آفریقا

در آلمان حدود ۷۰هزار زن و دختر ختنه شده زندگی می‌کنند. این آماری است که وزارت خانواده می‌دهد با این تاکید که مسئله به دلیل افزایش مهاجرت روندی صعودی دارد. اکثر کسانی که با ختنه ناقص‌شده‌اند، از اریتره، سومالی، اندونزی، مصر و نیجریه آمده‌اند. تخمین زده می‌شود که ۱۵۰۰۰ دختر ساکن آلمان در معرض ختنه باشند، از جمله دختران نسل دوم مهاجران.

ختنه دختران در آلمان جرم‌انگاری شده و با پیگرد، جریمه، ضبط گذرنامه و تشکیل پرونده کیفری علیه پزشک یا کلینیک محل عمل همراه است. شماری از مهاجران سنتی ساکن آلمان دختران خود را به بهانه تعطیلات به کشورهای خود می‌فرستند تا در آنجا ختنه شوند.

این موضوع در آلمان تا کنون مانند خشونت خانگی، به تفاوت‌های فرهنگی نسبت داده شده و عموما به عنوان امری خصوصی مورد توجیه قرار می‌گیرد. در عین حال، مراکزی پا گرفته‌اند که به صورت غیرقانونی و مخفیانه اقدام به ختنه دختران می‌کنند؛ در مواردی معدود حتی با مشارکت پزشک آلمانی.

سازمان حقوق زنان Terre des Femmes اخیرا هشدار داده که همه‌گیری کرونا و تغییر اولویت‌های نظارتی، امکان کنترل ختنه‌های پنهانی در آلمان و اروپا کاهش یافته است. 

زابینه مولر از مرکز مددکاری BALANCE می‌گوید عموما زنان تحصیل‌کرده‌تر به مرکز آنها رجوع می‌کنند، بقیه احتمالا به دلیل تابوها یا موانع زبانی از مراجعه، اطلاع‌رسانی یا درخواست کمک، پرهیز می‌کنند. 

تحجر و سلاح آگاهی

صرفنظر از عوارض جسمی، دختران ختنه شده از جنبه روانی تمام عمر را با تروما، اضطراب، خجلت، افسردگی و سرد مزاجی سر می‌کنند.

یان کروتزبرگ، مدیر بنیاد آلمانی "جمعیت جهان" می گوید: «برای آگاهی‌رسانی، مشاوره، فرهنگ‌سازی و بسیج خانواده‌ها به خصوص مادران، به حداقل دو میلیارد و صد میلیون دلار پول نیاز داریم.»

این بودجه‌ای است که جامعه جهانی برای دستیابی به اهداف سند ۲۰۳۰ در امر توانمندسازی و ارتقای آموزشی زنان تعیین کرده است. 

کروتزبرگ یادآور می‌شود که قوانین به تنهایی قدرت به چالش کشیدن سنت‌های کهن را ندارند و کلید مواجهه با تحجر، دسترسی به آموزش و گسترش آگاهی است.

در کنیا، هر وقت ماما لوسی و تیمش دوره‌ای آموزشی را تمام می‌کنند، یک مهمانی برپا می‌‌شود؛ با موزیک و غذا و امید به آینده.  در حال حاضر ۱۶هزار دختر در کنیا در دوره‌های اموزشی مربوطه شرکت کرده‌اند. مامان لوسی می‌گوید: «اگر امسال ۵۰ دختر را نجات دهیم، یک برد داشته‌ایم. سال آینده ممکن است ۱۰۰ نفر را از مهلکه دور کنیم و این یک پیروزی خواهد بود.»

بعید است آموزش و آگاهی، چرخه بازتولید این تحجر ظالمانه را کند یا متوقف نکند. پیرزنی که سال‌هاست دخترها را در سومالی ختنه می‌کند، در جواب فایده کار به همکار سازمان جهانی بهداشت گفته است: «ما فقط چیز زائدی را می‌بریم و دور می‌ریزیم. موش‌ها هم باید چیزی برای خوردن پیدا کنند.»

-------------------------------------------------------------------------------

انواع ختنه:

کلیتوریدکتومی: کلیتوریس دختران به طور جزئی یا کامل برداشته می شود.

اگزیسیون یا برداشتن: علاوه بر کلیتوریس، لب داخلی نیز برداشته می شود.

انفیبولاسیون (ختنه فرعونی): کلیتوریس، لب‌های کوچک و قسمت‌های داخلی لب‌های بزرگ به طور کامل برداشته می‌شوند  و واژن طوری دوخته می‌شود که تنها یک سوراخ کوچک برای تخلیه ادرار و خون قاعدگی باقی بماند.

چهارمین شیوه، داغ کردن، سوزاندن یا استفاده از موادی است که به اعصاب، پوست و بافت واژن و کلیتوریس آسیب‌های غیرقابل جبران می‌زنند.