"مرکز بزرگ اسلامی غرب" در استان‌های کردستان، آذربایجان غربی و کرمانشاه ۲۲ شعبه دارد. مرکز بزرگ اسلامی شمال کشور نیز در استان‌های گلستان و گیلان فعالیت دارد. این مراکز، فلسفه‌ی تاسیس خود را ساماندهی امور دینی اهل سنت تعریف می‌کنند.

مسئولان این مراکز می‌گویند که "وظيفه و ماموريت" آنها از جمله همکاری با نهاد "نمايندگی ولی فقيه در امور اهل سنت"، "دايره‌ی روحانيت اهل سنت" و "مرکز مديريت امور اهل سنت" است.

فعالیت این مراکز که از سال ۱۳۵۹ آغاز شده، همواره مورد انتقاد رهبران دینی اهل سنت و فعالان حقوق بشر بوده است.

"دعا کنید مدارس دینی ما را نبندند!"

برخی نمایندگان اهل سنت در شمال کشور به دویچه‌وله می‌گویند که اعتراض علنی علیه فعالیت "مرکز بزرگ اسلامی شمال کشور" منجر به بسته شدن مدارس دینی آنها خواهد شد. به نقل از آنان، این مدارس دینی «صدها سال قدمت دارند و علیرغم تشدید فشار از سوی "ارگان‌های شبه دولتی" و "نهادهای فراقانونی" توانسته‌اند مستقل از دخالت آنها به فعالیت خود ادامه دهند.»

اما پس از تصویب "طرح دولت برای ساماندهی امور حوزه‌های علمیه اهل سنت"، بیم آن می‌رود که فعالیت این مدارس تحت کنترل دولت قرارگیرد. نمایندگان اهل سنت در شمال کشور در تماس دویچه‌وله با آنان می‌گویند که "روحانیون بزرگ سنی از پیروان خود خواسته‌اند برای بسته نشدن مدارس دینی خود دعا کنند".

بی‌پاسخ ماندن نامه‌ی سرگشاده رهبران سنی

به‌گزارش منابع خبری اهل سنت و مدافعان حقوق بشر، اعتراض‌ به مراکز بزرگ اسلامی در مناطق سنی نشین کشور بویژه در سال گذشته، بیشتر از پیش شده و دولت تاکنون به این دلیل، موفق به اجرای مصوبه‌ی "طرح ساماندهی" نشده است.

کاوه قریشی فعال حقوق بشرکرد که به امور اهل سنت آگاهی دارد، در گفتگو با دویچه‌وله از اعتراض علنی روحانیون سنی در غرب کشورعلیه فعالیت مرکز بزرگ اسلامی غرب یاد می‌کند: « سال گذشته همزمان با سفر آیت‌الله خامنه‌ای به کردستان، حدود ۳۰۰ تن از علمای روحانی کردستان با نوشتن نامه‌ای سرگشاده به نفوذ و دخالت مرکز بزرگ اسلامی غرب کشور اعتراض و از محدود شدن فعالیت اهل سنت و ایجاد فشار بر مراکز آموزشی آنها انتقاد کردند.»

کاوه قریشی اضافه می‌کند که این نارضایتی‌ها در دیدار مستقیم این روحانیان و رهبران دینی با آیت‌الله خامنه‌ای نیز ابراز شده‌اند. این فعال حقوق بشر در ادامه می‌گوید که علمای اهل سنت کوشیده‌اند اعتراض خود را از طریق استانداری و سایر مجاری قانونی نیز به گوش مقامات ارشد جمهوری اسلامی برسانند اما تاکنون پاسخی دریافت نکرده‌اند.

"مراکز بزرگ اسلامی غرب و شمال فراقانونی هستند"

کاوه قریشی در باره زمینه‌ی قانونی تاسیس مراکز یادشده می‌گوید که آنها در قانون اساسی جمهوری اسلامی تعریف حقوقی ندارند و تاسیس‌شان بر اساس مصوبه‌ی شورای عالی انقلاب فرهنگی و با هدف توسعه امور دینی در سراسر ایران انجام شده است: « اما این مراکز در حال حاضر عملا تلاش می‌کنند حوزه‌ی فعالیت اهل سنت محدود شود.»

سایت "آوای امین"، پایگاه اطلاع رسانی مرکز بزرگ غرب کشور از قول حجت الاسلام بهاری رئیس این مرکز می‌نویسد: «برای رفع مشکلات امور اجتماعی روحانیون، ۹۹ درصد از طلاب و روحانیون غرب کشور از طریق این مرکز تحت مزایای خاص شهریه، بیمه تامین اجتماعی و خدمات درمانی قرار گرفته‌اند». آقای بهاری در حالی از تسهیلات اجتماعی سخن گفته که پیروان اهل سنت حتی به فعالیت‌های اجتماعی این مرکز نیز با تردید می‌نگرند.

خادم مسجد را هم "مرکز" تعیین می‌کند

حسن امینی، حاکم شرع مردمی کردستان هم در گفت‌وگو با دویچه وله به نارضایتی رهبران دینی اهل سنت از فعالیت مراکز بزرگ اسلامی غرب و شمال کشور اشاره می‌کند: «ائمه‌ی جماعت اهل سنت را باید خودشان انتخاب کنند. آنها خودشان باید تشخیص دهند که کدام خطیب، مولا و یا امام برای آنها مناسب است. اما مراکز بزرگ اسلامی آنها را انتصاب می‌کنند وغالبا هم امامانی را تعیین می‌کنند که چیزی بلد نیستند. این مراکز در جزئیات امور دینی اهل سنت هم دخالت می‌کنند. اینکه آیا مسجدی ساخته شود و چه کسانی عضوهیات امنای مسجد یا خادم مسجد باشند و آن را جارو بکنند را هم این مراکزتعیین می‌کنند».

"حکومت مراکز بزرگ اسلامی را اداره می‌کند"

آیا نهادهای دولتی هم مستقیما در فعالیت‌های مراکز بزرگ اسلامی غرب و شمال کشور دخالتی دارند؟

حسن امینی، حاکم شرع مردمی کردستان در پاسخ می‌گوید: «هرچند این مسئله را اعلام نمی‌کنند، ولی در حقیقت دولت آن را حمایت می‌کند و رهبران اهل تشیع که غیر دولتی هستند، نمی‌توانند چنین زوری را تحمیل کنند. چنین اقدامی را فقط خود حکومت انجام می‌دهد. به باور من هر مرکزی که در امور اهل سنت دخالت می‌کند غیردینی وغیرقانونی است. من که مسلمان هستم و قانون این مملکت را پذیرفته‌ام، با کارهائی که بر خلاف دین و قانون انجام شود،از سوی هرکس و هر مقامی باشد، مخالفت می‌کنم. برای ما قانون محترم است نه اشخاص و اشخاص قانونی محترمند نه اشخاص غیرقانونی».

آگاهان به امور اهل سنت در ایران بر این باورند که فعالیت مراکز بزرگ اسلامی غرب و شمال کشور نارضایتی را بین پیروان اهل سنت و رهبران آنها افزایش داده است. آنها فعالیت این مراکز را دخالت مستقیم در امور دینی خود می‌شمارند و مخالفت خود را با آن ابراز می‌کنند. اما تابحال به اعتراض‌رهبران دینی سنی از جمله نامه‌ی سرگشاده ۳۰۰ تن از روحانیون بلندپایه اهل سنت در کردستان پاسخی داده نشده است.

طاهر شیرمحمدی
تحریریه: مهیندخت مصباح