اوین بزرگترین و مشهورترین زندانی در ایران که زندانیان سیاسی را در خود جای داده، در محله اوین در شمال تهران واقع شده است.

رشته‌کوه‌های البرز در پس زندان اوین

نمایی از اوین

ورودی اصلی زندان اوین

اسدالله لاجوردی، رئیس زندان اوین و دادستان انقلاب تهران در اوایل دهه ۶۰ و محمد محمدی گیلانی، حاکم شرع و رئیس دادگاه‌های انقلاب مرکز در همان دوران، دو چهره‌ای هستند که نامشان با شکنجه و اعدام در اوین و در ایران گره خورده است.

عکسی از منوچهر دقتی از زندانیان سیاسی زن در دهه ۶۰ در اوین

تصویری از یکی از سلول‌های بند زنان در اوین

اوین همواره هم مکان و نماد سرکوب دگراندیشان بوده است و هم مکانی برای اعتراض همراهان و بستگان زندانیان سیاسی و "نماد مقاومت" و دادخواهی در برابر بیداد.

تصویری از سالن ملاقات و کابین‌های تلفن اوین

در میان دست‌اندرکاران سرکوب و اعدام زندانیان سیاسی در دهه ۶۰ تنها یک نفر، آن‌هم در خارج از ایران، محاکمه شده است. دادگاهی در استکهلم سوئد ۱۴ ژوئیه ۲۰۲۲ حمید نوری (با نام مستعار حمید عباسی) را به دلیل مشارکت در قتل‌عام زندانیان سیاسی در سال ۶۷ به حبس ابد محکوم کرد. از حمید نوری به عنوان یکی از مسئولان زندان‌های اوین و گوهردشت نام برده می‌شود.

گروه هکری "عدالت علی" در مردادماه ۱۴۰۰ دوربین‌های مداربسته اوین را هک و مجموعه‌ای ویدیو از درون این زندان منتشر کرد.

ویدئوهای منتشرشده توسط گروه هکری "عدالت علی" نشانگر رفتار غیرانسانی با زندانیان بودند.

صحنه‌ای از رفتارهای غیرانسانی با زندانیان در ویدئوهای منتشرشده توسط گروه هکری "عدالت علی".

روز ۲۳ مهرماه ۱۴۰۱ در متن خیزش گسترده مردم ایران علیه حکومت جمهوری اسلامی مردم سراسر جهان ناباورانه شاهد سوختن اوین در آتش بودند.

با وجود چند روایت غیررسمی و ناکامل، هنوز هیچکس واقعا نمی‌داند در زمان آنش‌سوزی و رگبارهای پیاپی مسلسل‌ها در اوین چه گذشته است و چند نفر قربانی این حادثه مشکوک شده‌اند. اما طبق آمار خود جمهوری اسلامی ۸ نفر جان خود را از دست داده‌اند.

این تصویر ماهواره‌ای زندان اوین را پس از آتش‌سوزی روز ۲۳ مهرماه ۱۴۰۱ در میانه خیزش سراسری مردم ایران علیه حکومت جمهوری اسلامی نشان می‌دهد.

نمایی نزدیک‌تر از تصویر ماهواره‌ای از زندان اوین پس از آتش‌سوزی روز ۲۳ مهرماه ۱۴۰۱

عکسی که خبرگزاری میزان، وابسته به قوه قضائیه جمهوری اسلامی، روز ۲۵ مهر ۱۴۰۱ دو روز بعد از آتش‌سوزی اوین از یکی از سلول‌های زندان اوین و تخت‌های خالی آن منتشر کرد.

پس از چندین روایت متناقض، بالاخره جمهوری اسلامی منشأ حریق را "کارگاه خیاطی" زندان اعلام کرد.

نقشه‌هایی که ایرج مصداقی، زندانی سیاسی دهه ۶۰ و از عاملان اصلی دستگیری و محاکمه حمید نوری در سوئد، از ساختمان‌های زندان اوین کشیده، بارها به عنوان نقشه‌هایی معتبر در دادگاه استکهلم برای رسیدگی به اتهامات نوری، مورد استناد دادستان‌ها و رئیس دادگاه قرار گرفته است.

اسدالله لاجوردی، رئیس وقت زندان اوین، در میان زندانیان دهه ۶۰ در کارگاه زندان

اسدالله لاجوردی، رئیس وقت اوین، در جلوی زندانیان در حال نماز جماعت در حسینیه این زندان در دهه ۶۰

بسیاری از معترضان ایرانی در آرزوی فروریختن دیوارهای اوین، برچیده شدن آن را با "سقوط دیوار برلین" مقایسه می‌کنند.