مهدی کروبی، یکی از رهبران مخالف دولت، با انتشار نامه‌ای در روز شنبه (اول آبان / ۲۳ اکتبر) به نمایندگان مجلس شورای اسلامی هشدار داده است که از تصویب طرحی با عنوان "نظارت بر نمایندگان مجلس" خودداری کنند.

مهدی کروبی که خود در چهار دوره در مجلس شورای اسلامی عضویت داشته و حتا سه دوره در هیئت ‌رئیسه مجلس مشغول به کار بوده، با برشمردن ایرادات و خطرات این طرح از نمایندگان مجلس دوره هشتم خواسته که با رد آن از استقلال قوه مقننه در ایران پاسداری کنند.

کروبی در این نامه خود را «پاسدار مشروطیت» خوانده، نگرانی خود را بدین گونه ابراز می‌کند: « بیم آن دارم که با تصویب چنین طرحی، مجلس به عنوان یادگار عصر مشروطه و انقلاب اسلامی به نهادی فرمایشی و بی‌اثر تبدیل شود.»

کروبی ضمن دفاع از نهاد مجلس به عنوان «نقطه قوت هر نظام مردم‌سالار» و تقدیر از مشروطه‌خواهان که با ایجاد مجلس قانونگذار موفق شدند استبداد را محدود سازند، می‌نویسد: «هفت دهه پس از انقلاب مشروطه نیز قانون اساسی ما آنقدر به جایگاه مجلس اهمیت و اعتبار می‌بخشید که بر طبق اصولی از آن "مجلس وظیفه تحقیق و تفحص در تمام امور کشور را دارد" (اصل۷۶).» وی می‌افزاید: «مطابق نظر قانونگذار اساساً تشکیل دولت بدون حضور مجلس امکان‌پذیر نیست و مجلس حق سؤال و استیضاح از دولت را دارد.»

شورای نگهبان از نیت تا واقعیت

کروبی تصریح می‌کند که نظارت بر نمایندگان مجلس امری پسندیده است، اما «این نظارت نباید به ابزاری در دست مخالفان دموکراسی و اراده مردم و اصحاب قدرت تبدیل شود که در این صورت از معنا تهی و به ضد خود تبدیل خواهد شد».

کروبی با اشاره به تجربه‌های تلخ گذشته از به توپ بستن مجلس توسط قزاقان روس تا رد صلاحیت و تقلب گسترده در انتخابات، خطر فرمایشی شدن مجلس شورای اسلامی را جدی می‌بیند.

به گفته کروبی، نظارت شورای نگهبان بر انتخابات با این نیت و هدف صورت گرفت که از مداخله حاکمان و قدرت‌مداران در مجلس جلوگیری شود و فضای سالمی در انتخابات فراهم شود؛ اما شورای نگهبان با بسط دایره نظارتی خود در امر صلاحیت نمایندگان و امور مجلس «عملاَ به نهادی مخل مشروطیت و سدی در برابر مردم تبدیل شد. آنچنانکه امروز عملا یک نماینده مردم پیش از انتخاب توسط جمهور مردم باید توسط اعضای شورای نگهبان منتخب اعلام شود و ابتدا از صافی سلایق اعضای شورای نگهبان بگذرد تا در مرحله بعد در معرض انتخاب رای مردم قرار بگیرد. بدین ترتیب آنچه باید با هدف نظارت بر مجلس در جهت تحقق حقوق ملت و جلوگیری از دست‌اندازی ارباب قدرت انجام می‌شد عملا و در گذر زمان به ضد خود تبدیل شد».

از وکالت مردم تا نوکری حاکمان

رئیس پیشین مجلس شورای اسلامی سه عیب بزرگ را به طرحی که به گفته او «در خارج از مجلس تهیه، طراحی و هدایت‌شده» وارد می‌بیند: نخست «تحقیر نماینده، دوم تهدید نماینده و سوم وظیفه نمایندگی».

در نامه کروبی آمده است که پذیرش این طرح به معنای فراهم کردن شرایطی است که به راحتی بتوان علیه یک نماینده پرونده‌سازی کرد. کروبی می‌نویسد: «درنظر بگیرید مجلسی که علیه نماینده خود پرونده‌سازی کند و پرونده او را برای تفهیم اتهام روانه نهادهای قضایی سازد. چنین اقدامی نه تنها در تاریخ مجالس ایران که در تاریخ پارلمان جهان نیز بی‌سابقه است و البته شرم آور. آنچنان‌که در این طرح آمده است می‌توان برای تنبیه یک نماینده نطق او را به تعویق انداخت و عضویت او در مجامع و حتی هیات رئیسه مجلس و کمیسیونها را لغو کرد. به راستی چگونه می‌توان با اجرای چنین طرحی از عزت و استقلال یک نماینده نیز سخن گفت؟»

به گفته کروبی، محدودیت ‌نمایندگان مجلس تا آنجا پیش می‌رود که «مصونیت نمایندگی او در معرض تهدید از سوی یک کمیته مشخص قرار» می‌گیرد و این وضعیت «به معنای تبدیل خدمتگزاران ملت به نوکران قدرت خواهد بود».

فتح آخرین خاکریز جمهوری اسلامی

کروبی در ایراد دوم به طرح پیشنهادی می‌گوید: «نویسندگان آن نه به دنبال نظارت بر نمایندگان که در حقیقت به دنبال تحدید نمایندگان بوده‌اند و طبع آقایان با نظارت استصوابی و سلیقه‌ای شورای نگهبان سیر نشده که اکنون در اندیشه طرحی دیگر افتاده‌اند تا اگر یک نماینده در گذر از هفت خوان رستم و راه یافتن به مجلس، همچنان سخنی ناپسند اصحاب قدرت گفت بتوان به طرفه العینی و به گوشه قلمی او را توبیخ، تحدید و یا از مجلس اخراج کرد؛ که البته در صورت تصویب چنین طرحی دیگر فاتحه مجلس هم در نظام جمهوری اسلامی خوانده خواهد شد.»

به گفته کروبی، عیب سوم طرح در این است که «مکانیسم‌های تنبیهی و محدود‌کننده‌ای در نظر گرفته شده» که از طریق آن نمایندگان دائماَ تحت فشار خواهند بود.

وی می‌نویسد که «رژیم پهلوی» نمایندگانی همچون مدرس را در مجلس تحمل می‌کرده، اما جمهوری اسلامی با توبیخ و اخراج نمایندگان منتقد و مخالف حکومت، امکان حضور نمایندگان واقعی ملت را گرفته و «اراده‌ای خاص به دنبال فتح مجلس به عنوان آخرین خاکریز در نظام جمهوری اسلامی ایران است».

مجلس کم‌اثر و غیرمستقل خبرگان

کروبی بر این باور است که نویسندگان طرح کنونی در گذشته نیز با اقداماتی مشابه مجلس خبرگان را به نهادی غیرمستقل و کم‌اثر تبدیل کردند. وی پیشتر نیز در نامه به هاشمی رفسنجانی به عنوان رئیس مجلس خبرگان از وی خواسته بود به وظیفه قانونی خود عمل کند که همانا نظارت بر کار رهبری و سازمان تابع آن است.

به گفته کروبی، بی‌کفایتی مجلس خبرگان آنجا آشکار می‌شود که «وظیفه تایید صلاحیت را از خود سلب کردند و به شورای نگهبان واگذار کردند». به گفته رئیس پیشین مجلس، از آن زمان به بعد مجلس خبرگان از «روحانیون انقلابی و مبارز» تهی و به نهادی کم‌اثر بدل شد.

کروبی در پایان نامه خود می‌نویسد: « قدرت گذراست و حکومت ها از پی هم می آیند و می روند. این درسی است که تاریخ به ما آموخته است. شما اما نگذارید که در این میان ذبح مجلس، در دوره ای صورت بگیرد که شما عنوان نماینده ملت را بر خود داشته‌اید. من در مقام یک برادر دینی، همکار قدیمی و پاسدار مشروطیت از شما می خواهم که اگر عده‌ای کمر به نابودی مجلس بسته‌اند شما ننگ تصویب این طرح که تیر خلاص بر نهاد قانونگذاری است را برای خود نخرید و بگذارید آنها خودشان در نهادی خارج از مجلس چنین برنامه‌ای را عملیاتی کنند.»

SI/KG