نامه ۶۰۰ دانشجوی آذربایجانی و انعکاس آن در رسانه‌ها
۱۳۹۱ اسفند ۴, جمعه
در بخشی از نامه‌ی سرگشاده‌که روز پنجشنبه ۳ اسفند ۱۳۹۱ منتشر شد، دانشجویان ارشد از دانشجویان و دانش‌آموختگان آذربایجان به مدیران مسئول و سردبیران روزنامه‌های شرق، اعتماد، بهار، آرمان و مجله‌های نسيم‌بيداری، آسمان، مهرنامه و انديشه پويا آمده است: «رسانه‌ها و مطبوعات، صدای مردم و خوانندگانشان هستند و سخن گفتن با زبان خود مردم، از ملزومات مردم‌مداری و دموکراسی است. شایسته است، کسانی که عمر خود را برای آگاهی مردم و نگاشتن رنج و درد آنان وقف کرده‌اند؛ به این مهم، بیاندیشند که محرومیت از زبان مادری، رنجی فزاینده و سیال در تمام برگه‌های حیات انسانی است و چه بسا بسیاری از مصائب دیگر روانی و آموزشی و اجتماعی و اقتصادی، ریشه در این محرومیت داشته باشد.»
ثبت روز جهانی زبان مادری در تقویم رسمی کشور
روزنامه شرق در واکنش به این نامه، بخشی از آن را منتشر کرد. این روزنامه روز پنجشنبه ۳ اسفند ۱۳۹۱ به مناسبت روز جهانی زبان مادری، مقاله‌ی قادر رمزی، نماینده قروه و دهگلان را هم در صفحه‌ی اول خود چاپ کرد.
شرق می‌نویسد: «تنوع زبانی کشور ما یک سرمایه است نه یک بدهی و یک فرصت است نه یک تهدید. زبان‌های فارسی، کردی، ترکی، عربی، بلوچی و... در کشور ما هر یک حامل یک فرهنگی غنی تاریخی، اجتماعی و اقتصادی شکل گرفته طی قرن‌های متمادی در یک جغرافیای خاص هستند.»
نویسنده مقاله پیشنهاد کرده است به مناسبت روز جهانی زبان مادری و به منظور انسجام ملی و هم‌گرایی بیشتر اقوام روز جهانی زبان مادری در تقویم رسمی کشور ثبت شود.
گرایش دانشجویان آذربایجانی به دیالوگ
سید حیدر بیات، روحانی آذری مقیم شهر قم که به زبان ترکی آذری در وبلاگ "آلما یولو" اشعارش را منتشر می‌کند، در گفتوگو با دویچه وله اقدام دانشجویان را می‌ستاید و می‌گوید: «نخبگان و نسل جوان می‌خواهند مستقیم با نهادهای مدنی رابطه برقرار بکنند و حرفشان را با نهادهای مدنی بزنند و یک مقدار از دنیای سیاست و اعتراض فاصله می‌گیرند و وارد فضای دنیای دیالوگ و گفتوگو می‌شوند و این حرکت خوبی هست.»
بیات در ادامه با یادآوری اینکه پیش از این علما و مراجع تقلید قم چون آیت‌الله منتظری و آیت‌الله بیات زنجانی در رابطه با زبان مادری فتوا داده‌اند، خاطرنشان می‌کند: «اکنون اقدامات می‌تواند با مراجعه به بزرگان فرهنگی، شعرا، نویسندگان و اندیشمندان و نخبگان کشور و موسسات مدنی کشور گسترش یابد تا همه در این دیالوگ دخیل باشند.»
نخستین نامه‌ی دانشجویان آذربایجانی
یونس زارعیون دبیر سابق "تشکل دانشجویی آرمان" که یکی از امضاکنندگان این نامه است به دویچه وله می‌گوید، نخستین بار است که دانشجویان آذری در داخل به رسانه‌ها نامه نوشتند و این دانشجویان قصد داشتند در حوزه‌ی عمومی مشکلات خودشان را طرح بکنند.
بشنوید: مصاحبه با یونس زارعیون
وی تاکید می‌کند: «نخبگان ما قبلا به نمایندگان مجلس، صداوسیما و دیگر مسئولین کشور نامه نوشتند. رئیس صدا و سیمای آذربایجان شرقی در واکنش گفته بود که زبان ترکی، زبان قاعده‌مندی نیست».
مسئولین به نامه‌های قبلی ما پاسخی ندادند
رییس سابق تشکل دانشجویی آرمان در ادامه یادآور می‌شود: «اینکه درخواست ما عملی شود یا نه، به اراده‌ی مسئولین ربط دارد، اما دانشجویان درخواستی را از پایین به مسئولین بالا می‌فرستند و امکان اجرایی آن در دست مسئولین هست. وظیفه‌ی تشکلات دانشجویی این هست که این مشکل را به مسئولین برسانند.»
وی تاکید می‌کند که تابه‌حال نمایندگان مجلس و مسئولین واکنشی به درخواست و نامه‌ها آنان نشان نداده‌اند. ما در کشور رسانه‌های چون "یارپاق" و "ندای ارومیه" را داشتیم که متاسفانه لغو مجوز شدند. البته در تبریز هم نشریاتی هستند که بخشی از صفحات خود را به زبانی ترکی منتشر می‌کنند اما منظور دانشجویان آذری از نوشتن نامه رسانه‌های سراسری بوده است.
زارعیون همچنین تاکید می‌کند که قبلا اقشار دیگری هم نامه نوشتند ولی همیشه این اتهام بوده است که دانشجویان با جریان‌های خارج از دانشگاه ارتباط دارند ولی این بار این دانشجویان مستقل اقدام کرده‌اند تا برچسبی به آنها نزنند.
نامه به روزنامه‌ها تاثیر بیشتری داشت
موسی موسوی یکی دیگر از امضاء کنندگان نامه هم درباره انگیزه‌ی آنها برای مراجعه به روزنامه‌های کشور می‌گوید: «با توجه به رویکرد دولت نسبت به مسئله زبان مادری آذربایجانی‌ها و پاسخگو نبودن مسئولین نسبت به درخواست‌های پیشین مبنی بر امکان تحصیل و تدریس زبان مادری، ما این بار سراغ روزنامه‌های خصوصی رفتیم. از سویی جامعه مطبوعات بخش مهمی از جامعه مدنی محسوب می‌شوند که مطرح شدن این موارد در آنها به هم اندیشی و طرح مطالبات به شکل مدنی کمک خواهد کرد.»
آیا انتظار نویسندگان نامه برآورده شد؟
اما آیا انتظار امضاء کنندگان نامه برآورد شده است؟ آقای موسی موسوی یکی از امضا کنندگان نامه به این سئوال دویچه وله چنین پاسخ می‌دهد: «متاسفانه این روزنامه‌ها فقط خبر کوتاهی از این درخواست منتشر کردند. همانطور که در متن نامه درخواست مشخص است هدف اصلی ما اختصاص صفحه‌ای از این روزنامه‌ها به زبان ترکی بوده است و در خصوص تامین محتوی آن هم اعلام آمادگی کرده‌ایم. در بین امضاء کنندگان کسانی هستند که خود سابقه‌ی روزنامه‌نگاری و مدیر مسئولی نشریه را دارند از این رو ما منتطر پاسخ مسئولین روزنامه‌های فوق هستیم تا درصورت شکل‌گیری همکاری با هم در این زمینه تعامل داشته باشیم.»
امید به طرح بیشتر مشکلات قومیت‌ها
یونس زارعیون دبیر سابق تشکل دانشجویی آرمان با توجه به انعکاس نامه‌ی آنها در رسانه‌های داخل کشور به حل مشکل زبان مادری در آینده خوشبین هست.
وی به دویچه وله می‌گوید: «در انتخابات آتی ریاست جمهوری و همچنین در آینده سیاسی ایران هیچ حزب سیاسی بدون توجه به خواسته‌های قومیت‌های ایران موفق نخواهد شد و می‌توان گفت که روزنامه شرق با انتشار بخشی از نامه‌ی دانشجویان آذری این قدم را برداشته است.»
سید حیدر بیات، روحانی آذری مقیم شهر قم و صاحب وبلاگ "آلما یولو" هم تایید می‌کند که مسئله‌ی قومی و بویژه مشکل زبان مادری یکی از موضوع‌های اصلی انتخابات ریاست جمهوری کشور خواهد شد.