خبرگزاری فرانسه روز سه‌شنبه ۲ دسامبر (۱۱ آذر) در گزارشی تحلیلی نوشته است، ده‌ها نفتکش مظنون به قاچاق نفت خام ایران و روسیه از یک دفتر ساحلی در جزایر کوک برای پنهان نگه‌داشتن فعالیت‌های خود استفاده کرده‌اند.

طبق این گزارش "در جزایر کوک، در کنار یک پیتزافروشی، دفتر ساده‌ای قرار دارد که در زمینه ثبت کشتی فعال است و به سرعت در حال رشد است."

به نوشته این خبرگزاری "مالکان خارجی کشتی‌ها می‌توانند بدون آنکه هرگز پا به این کشور کوچک و پوشیده از نخل بگذارند، با پرداخت هزینه به شرکت مریتیم کوک آیلندز (Maritim Cook Islands) کشتی‌های خود را تحت پرچم ستاره‌نشان این کشور به حرکت درآورند."

در این گزارش تحلیلی آمده است، داده‌های تحریمی آمریکا ۲۰ نفت‌کش ثبت‌شده در جزایر کوک را شناسایی کرده که به قاچاق سوخت روسیه و ایران در فاصله سال‌های ۲۰۲۴ تا ۲۰۲۵ مظنون هستند. ۱۴ نفتکش دیگر که با پرچم جزایر کوک در حال تردد هستند نیز در یک پایگاه جداگانه داده‌های مربوط به تحریم‌های بریتانیا که همین دوره زمانی را پوشش می‌دهد، در فهرست سیاه قرار گرفته‌اند.

جزایر کوک در نزدیکی استرالیا و نیوزیلند قرار دارد و در گزارش خبرگزاری فرانسه به انتقاد نیوزیلند از جزایر کوک نیز اشاره شده است.

نیوزیلند از طریق یک پیمان "اتحاد آزاد" ارتباط نزدیکی با جزایر مزبور دارد و امور دفاعی و سیاست خارجی این جزایر از طریق نیوزیلند اداره می‌شود. از این رو، این کشور وضعیت کنونی را موجب "خشم و نگرانی" دانسته است.

یک سخنگوی وزیر امور خارجه نیوزیلند در این رابطه گفت: «نیوزیلند به‌شدت نگران نحوه مدیریت ثبت دریایی جزایر کوک است و این نگرانی را سال‌هاست به دولت این منطقه انتقال داده است.» او افزود که این، "رویکردی غیرقابل ‌قبول و غیرقابل دفاع در سایست خارجی است."

ناوگان سایه

به نوشته خبرگزاری فرانسه هدف اصلی تحریم‌های غرب، قطع منابع مالی جمهوری اسلامی و روسیه از محل فروش نفت است تا به این ترتیب برنامه هسته‌ای ایران و جنگ روسیه در اوکراین با محدودیت‌های مالی مواجه شود.

در این گزارش به نقل از آنتون مویسینکو استاد دانشگاه ملی استرالیا و کارشناس تحریم‌ها و جرائم مالی آمده است: «کشورهایی هستند که تحریم‌ها علیه روسیه را امضا کرده‌اند و اجازه نمی‌دهند که کشتی‌ها پرچم آن‌ها را برای فعالیت‌های خود حمل کنند، اما کشورهایی نیز وجود دارند که کمی بی‌خیال‌تر با این مسئله برخورد می‌کنند، از جمله جزایر کوک.»

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

بنا بر گزارش خبرگزاری فرانسه در ماه آوریل سال جاری میلادی یک شرکت کشتیرانی مستقر در امارات متحده عربی به قاچاق سوخت به ارزش "میلیون‌ها دلار" به سود نیروهای مسلح جمهوری اسلامی در خلیج فارس متهم شده است. به گفته دولت آمریکا، این شرکت مالک نفتکش‌هایی بوده که تحت پرچم باربادوس، گامبیا، پاناما و جزایر کوک فعالیت داشته‌اند.

کشتی‌هایی از این دست جزیی از شبکه قاچاق هستند که در چارچوب ناوگان سایه به منظور دور زدن تحریم‌ها فعالیت می‌کنند. آن‌ها می‌کوشند رد خود را از طریق ثبت در نقاطی چون جزایر کوک پنهان نگه‌ دارند که نظارتی جدی در آنجا اعمال نمی‌شود.

رشد پرشتاب                                                                                         

شرکت مریتیم کوک آینلندزMaritime Cook Islands مجموعه‌ای خصوصی است که با مجوز رسمی دولت محلی و زیر نظر نهاد ملی حمل‌ونقل فعالیت می‌کند و  مدیریت کامل ثبت دریایی این جزایر را در اختیار دارد.

مجله تخصصی "فهرست لوید" (Lloyd's List) در سال گذشته میلادی این شرکت را به عنوان سریع‌ترین مجموعه در حال رشد جهان در حوزه ثبت کشتی‌ها رده‌بندی کرده است.

بنا بر گزارش خبرگزاری فرانسه درآمد عمومی جزایر کوک از محل ثبت کشتی‌ها و عوارض دریانوردی طی پنج سال گذشته بیش از ۴۰۰ درصد رشد کرده و در سال مالی گذشته تنها از محل ثبت کشتی‌ها و عوارض دریانوردی به رقمی بالغ بر بیش از ۱۷۵ هزار یورو رسیده است.

به گفته آنتون مویسینکو، استاد دانشگاه ملی استرالیا و کارشناس تحریم‌ها و جرائم مالی، "چندین نفتکش با پرچم جزایر کوک به‌طور رسمی به عنوان بخشی از ناوگان سایه روسیه شناسایی شده‌اند". او افزود، در سطح بین‌المللی تقریبا هیچ مکانیزم واقعی و الزام‌آوری برای واداشتن کشور‌ها به اجرای دقیق مسئولیت‌هایشان در حوزه پرچم کشتی‌ها وجود ندارد.

اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه‌ وله

یکی از آخرین موارد به کشتی "ایگل اس" (Eagle S) مربوط می‌شود؛ نفتکشی که با پرچم جزایر کوک تردد می‌کرده و مظنون به همکاری با ناوگان سایه روسیه است. ناخدای این نفتکش به همراه دو نفر دیگر از خدمه آن به قطع عمدی کابل‌های زیردریایی در دریای بالتیک در اواخر سال ۲۰۲۴ متهم شدند.

حدود یک سال پیش (۲۵ دسامبر ۲۰۲۴) ارتباط کابل برق‌رسانی "استلینک ۲" بین استونی و فنلاند قطع شد. در پی آن، مقامات فنلاندی از احتمال خرابکاری در این مورد خبر دادند و نفتکش "ایگل اس" را توقیف کردند. کشتی "ایگل اس" متعلق به شرکتی به نام Caravella مستقر در امارات متحده عربی، از سنت پترزبورگ روسیه به راه افتاده بود و زیر پرچم جزایر کوک در حال تردد بود.

پارلمان اروپا در سال ۲۰۲۴ میلادی به ‌طور رسمی اعلام کرد که جزایر کوک یکی از کشورهای اصلی مورد استفاده ناوگان سایه روسیه برای حمل نفت و دور زدن تحریم‌هاست.

خبرگزاری فرانسه در گزارش خود همچنین به نقل از اندیشکده بریتانیایی Royal United Services Institute نوشته است که ایران و کره شمالی سال‌هاست از ساختارهای دریایی کشورهای کوچک اقیانوس آرام مانند پالائو، نیوئه و تووالو برای اهداف خود استفاده می‌کنند.

اقدامات علیه ناوگان سایه ایران

وزارت امور خارجه آمریکا در یکی از آخرین اقدامات خود (پنجشنبه ۲۰ نوامبر / ۲۹ آبان) اعلام کرد، ۱۷ نهاد، فرد و کشتی را که بر اساس این بیانیه نقشی محوری در تسهیل فروش و انتقال نفت خام و محصولات نفتی جمهوری اسلامی دارند، هدف تحریم  قرار داده است.

این اقدام هم‌زمان با تحریم‌های تازه وزارت خزانه‌داری و با هدف محدود کردن درآمدهای نفتی حکومت ایران انجام گرفت. به گفته دولت آمریکا، "رژیم ایران از این منابع مالی برای پیشبرد برنامه اتمی خود، پشتیبانی از گروه‌های نیابتی و بی‌ثبات‌سازی منطقه استفاده می‌کند."

وزارت خارجه آمریکا در بیانیه خود با اشاره به این که حکومت ایران با تکیه بر یک شبکه‌ گسترده از شرکت‌های خدمات دریایی و ناوگان موسوم به "ناوگان سایه" فروش نفت را پیش می‌برد، افزود جمهوری اسلامی با اتکا به دلال‌های نفتی در کشورهای مختلف جهان، "نفت خود را به کمک روش‌های پنهان‌کارانه و مخفی‌کارانه به خریداران خود انتقال می‌دهد."

بر اساس اعلام وزارت خارجه آمریکا، شبکه مذکور با جابه‌جا کردن میلیون‌ها بشکه نفت خام و فعالیت در مناطق پر تردد دریایی، "تهدیدی برای امنیت کشتیرانی و آزادی ناوبری محسوب می‌شود."

بر اساس گزارش‌های منتشرشده، کشتی‌های ناوگان سایه اغلب با استفاده از روش‌هایی همچون خاموش‌ کردن سامانه‌‌های ردیابی و یا "انتقال به صورت کشتی‌به‌کشتی" به منظور مخفی ‌کردن منشا اصلی محموله‌ها اقدام به صادرات نفت کرده‌اند.