نشست دو روزه‌ی سازمان همکاری‌های اسلامی که به دعوت عربستان سعودی در مکه برگزار شد شامگاه چهارشنبه، ۲۴ مرداد به کار خود پایان داد. در بیانیه‌ی پایانی این نشست که بامداد پنج‌شنبه انتشار یافت تاکید شده، کشورهای عضو تصمیم گرفتند عضویت سوریه را در این سازمان و تمام موسسه‌ها و تشکیلات وابسته به آن به حالت تعلیق درآورند.

به اعتقاد کارشناسان نشست مکه نه تنها انزوای سوریه در میان کشورهای اسلامی را شدیدتر کرد که برای جمهوری اسلامی نیز شکست بزرگی محسوب می‌شود. ایران تمام تلاش خود را به کار گرفت تا سوریه موضوع اصلی اجلاس نباشد.

پیام قاطع کشورهای اسلامی به دمشق

خبرگزاری آلمان به نقل از یک دیپلمات عرب گزارش داد صدور بیانیه‌ی سازمان همکاری‌های اسلامی پس از بحث و جدل‌های تندی که پشت درهای بسته رخ داد انجام شده است. بنابر این گزارش ایران و الجزایر با تعلیق عضویت سوریه به شدت مخالفت می‌کردند اما در متقاعد کردن دیگر کشورها ناکام ماندند.

دبیرکل سازمان همکاری‌های اسلامی، اکمل‌الدین احسان‌اوغلو بیانیه‌ی اجلاس مکه را "پیام قاطع جهان اسلام به رژیم سوریه" توصیف کرده است. او می‌گوید، کشوری که شهروندانش را قتل عام می‌کند و از هواپیمای جنگنده و تانک و توپخانه علیه غیرنظامیان استفاده می‌کند از سوی اعضای این سازمان قابل پذیرش نیست.

تعلیق عضویت سوریه از ماه‌ها پیش مورد بحث قرار گرفته و در نشست مشورتی وزیران خارجه کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اسلامی که دوشنبه، ۲۳ مرداد در جده برگزار شد نیز طرح شده بود.

ناخشنودی ایران از تعلیق سوریه

محمود احمدی‌نژاد همراه با پنج تن از وزیران کابینه، حمید بقایی معاون اجرایی، اسفندیار رحیم مشایی رییس دفتر و مجتبی ثمره‌هاشمی مشاور ارشد خود در این نشست شرکت کرده بود. او بامداد دوشنبه، ۲۳ مرداد هنگام ترک فرودگاه مهرآباد به مقصد مدینه ضمن خودداری از اشاره به بحران سوریه موضوع نشست مکه را "مشورت درباره مسائل مهم امت اسلامی" عنوان کرد.

وزیر خارجه، علی اکبر صالحی بامداد پنج‌شنبه، ۲۶ مرداد هنگام بازگشت از عربستان تعلیق عضویت سوریه را اقدامی "غیر منصفانه و غیر عادلانه" خواند که به باور او خلاف منشور سازمان است.

خبرگزاری جمهوری اسلامی،‌ایرنا از قول صالحی نوشت «قبل از این تصمیم، می‌بایست از دولت سوریه برای شركت در این نشست دعوت می‌شد تا بتواند از خود دفاع كند و شركت كنندگان مواضع رسمی دولت سوریه را بشنوند.»

گسترش حمایت از مخالفان بشار اسد

علاءالدین بروجردی، رییس كمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی صبح پنج‌شنبه به خبرگزاری ایرنا گفت‌: «تعلیق عضویت سوریه به عنوان كشور اسلامی در این سازمان یك اقدام سیاسی و با نفوذ عربستان بوده و این اقدام تكرار كاری است كه آنان در اتحادیه عرب انجام دادند.»

کشورهای عضو اتحادیه عرب پاییز سال پیش عضویت سوریه را در این اتحادیه به حال تعلیق درآوردند. اقدام اخیر سازمان همکاری‌های اسلامی با استقبال کشورهای غربی به ویژه ایالات متحده آمریکا روبرو شده است. ویکتوریا نولاند، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا می‌گوید این تصمیم نشانه‌ی انزوای بین‌المللی بیش از پیش رهبران سوریه است.

به اعتقاد ویکتوریا نولاند تعلیق عضویت سوریه همچنین نشانگر گستردگی حمایت از مبارزه مردم این کشور برای برپایی یک حکومت دموکراتیک است که در آن حقوق بشر رعایت شود.

کشیده شدن درگیری به قلب پایتخت

عربستان سعودی، قطر، اردن و ترکیه مهمترین حامیان مخالفان بشار اسد در منطقه به شمار می‌روند. حمایت ترکیه از گروه‌های مخالف حکومت سوریه روابط این کشور با ایران را به شدت تیره کرده است. بخش بزرگی از مرز مشترک سوریه با ترکیه از کنترل نیروهای دولتی خارج شده و در اختیار شبه‌نظامیان مخالف بشار اسد قرار دارد.

گفته می‌شود قطر و عربستان از طریق مرز ترکیه اسلحه و تجهیزات جنگی برای "ارتش آزاد سوریه" می‌فرستند.

وزیر خارجه آمریکا هیلاری کلینتون اخیرا در دیدار با مقام‌های ارشد ترکیه برقراری یک منطقه‌ی "پرواز ممنوع" بر فراز سوریه را به بحث گذاشت. این طرح با ناخشنودی و مخالفت شدید ایران روبرو شده است.

همزمان با این تحولات درگیری در پایتخت و اغلب شهرهای مهم سوریه همچنان با شدت ادامه دارد. بنابر گزارش‌ها درگیری در دمشق به منطقه‌ی استقرار نهادهای دولتی که به شدت حفاظت می‌شود نیز کشیده شده است.

روز چهارشنبه مقر فرماندهی ارتش سوریه و سفارت جمهوری اسلامی در این منطقه مورد حمله شورشیان قرار گرفت. حرکت اعتراضی علیه حکومت بشار اسد از ۱۷ ماه پیش آغاز شد و به گفته‌ی فعالان حقوق بشری سوری تا کنون بیش از ۲۰ هزار قربانی گرفته است.