نبردهای شدیدتر و جبههبندیهای آشکارتر در درگیریهای قرهباغ
۱۳۹۹ مهر ۹, چهارشنبه
ترکیه آمادگی خود را برای پشتیبانی نظامی از آذربایجان اعلام کرده است. مکرون موضع ترکیه را خطرناک دانسته است. دادگاه حقوق بشر اروپا نسبت به جان و زندگی افراد غیرنظامی هشدار داده است.
تبلیغات
ارتشهای آذربایجان و ارمنستان برای چهارمین روز پیاپی به جنگ و کشتار ادامه دادند؛ و بیش از پیش بر شمار قربانیان و سطح ویرانیها افزودند.
به گزارش سخنگوی وزارت دفاع ارمنستان در ایروان، نیروهای آذربایجان از بامداد چهارشنبه (۳۰ سپتامبر) خطوط مرزی را در منطقه کوهستانی قرهباغ در جنوب قفقاز زیر آتش توپخانه گرفتند. در مقابل آذربایجان ارتش ارمنستان را متهم کرد که شهر ترتر در قلمرو آذربایجان را زیر آتش گرفته است.
هردو طرف مدعی هستند که به طرف مقابل آسیبهای نظامی سنگین وارد کردهاند. آذربایجان میگوید که از آغاز درگیریها در روز یکشنبه تاکنون بیش از ۲۳۰۰ ارتشی ارمنستان کشته و زخمی شدهاند. این خبر را ارمنستان بیدرنگ تکذیب کرد.
دادگاه اروپایی دفاع از حقوق بشر، مصرانه از ارمنستان و آذربایجان تقاضا کرده، از هر اقدامی که جان شهروندان عادی را به خطر اندازد، خودداری کنند.
دادگاه حقوق بشر مستقر در استراسبورگ گفته است که آسیب به شهروندان غیرنظامی به معنای نقض پیمان حقوق بشر است، که هر دو کشور آذربایجان و ارمنستان عضو آن هستند.
ارمنستان در آغاز همین هفته به دادگاه یادشده شکایت برده بود که حملات آذربایجان به تلف شدن افراد غیرنظامی و نابودی ساختمانهای مدنی منجر شده است.
ترکیه، حمایت علنی از آذربایجان
دولت ترکیه حمایت رسمی خود را از آذربایجان اعلام نموده و اکنون آمادگی خود را برای پشتیبانی نظامی از آن اعلام کرده است. مولود چاووشاوغلو، وزیر خارجه ترکیه، در این باره به خبرگزاری رسمی ترکیه (آنادولو) گفته است که "در صورت تقاضای آذربایجان، دولت ترکیه اقدام لازم را انجام میدهد".
روز قبل (سهشنبه) دولت ترکیه ادعای ارمنستان مبنی بر سرنگون کردن یک جت جنگی آن کشور را رد کرد. در برابر ارمنستان با انتشار تصاویر قطعات پراکندهی جت، ادعای خویش را تکرار کرد.
روسیه با این که پشتیبان اصلی ارمنستان شناخته میشود، آمادگی خود را برای میانجیگری میان دو کشور متخاصم اعلام کرده و از دو طرف خواسته است که برای حل اختلافات خود به میز مذاکره مراجعه کنند.
ارمنستان که از حمایت روسیه برخوردار است، روز چهارشنبه از حمایت فرانسه نیز بهرهمند شد. امانوئل مکرون، رئيس جمهور فرانسه، روز چهارشنبه از حمایت آشکار ترکیه از آذربایجان انتقاد کرده، آن را "ناسنجیده و خطرناک" دانست.
وزیر خارجه ترکیه در واکنش انتقادی به سخنان مکرون آن را "به مثابه توجیه اشغال آذربایجان توسط ارمنستان" تلقی نمود.
مکرون گفته است که قصد دارد درباره اوضاع قرهباغ شامگاه چهارشنبه با ولادیمیر پوتین، رهبر روسیه گفتوگو کند و بامداد پنجشنبه با دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده.
مکرون از ارمنستان و آذربایجان خواسته است با اعلام آتشبس بیدرنگ به کشمکشهای نظامی پایان دهند و به گفتوگو روی آورند. همزمان مکرون که برای دیداری رسمی به ریگا، پایتخت جمهوری لتونی رفته است، آذربایجان را به آغاز دور تازه درگیری مسلحانه با ارمنستان متهم کرد.
مکرون گفت که از آغاز درگیریهای قرهباغ در گروه مینسک "سازمان امنیت اروپا" میان سه عضو ریاست این سازمان (آمریکا و فرانسه و روسیه) گفتوگوهایی فشرده جریان داشته است.
فراخوان شورای امنیت
۱۵ عضو شورای امنیت سازمان ملل در بیانیهای که پس از گفتوگوی اعضا پشت درهای بسته صادر شد، نسبت به تشدید تنش در منطقه قرهباغ ابراز نگرانی کردند.
کشورهای عضو شورای امنیت تقاضا کردهاند، همانگونه که دبیرکل سازمان ملل پیشتر گفته بود، درگیری در این منطقه پایان یابد و طرفین هرچه زودتر به میز مذاکره بازگردند.
پیشنهاد برگزاری نشست فوقالعاده شورای امنیت از سوی آلمان مطرح شد و بلافاصله کشورهای بلژیک، بریتانیا و استونی از آن حمایت کردند. نگرانی عمده جامعه بینالمللی در حال حاضر این است که با دخالت قدرتهای خارجی، تنش در منطقه بالا گیرد.
آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل نیز پیشتر با ابراز "نگرانی شدید" نسبت به دور تازه درگیریها در قرهباغ بهکارگیری خشونت از هر دو طرف را محکوم کرده بود. او از آذربایجان و ارمنستان خواست هرچه سریعتر به جنگ پایان دهند و بدون اتلاف وقت به میز مذاکره بازگردند.
گوترش همچنین در تماسهای ویدیوتلفنی با الهام علیاف، رئیس جمهوری آذربایجان و نیکول پاشینیان، نخستوزیر ارمنستان، از آنها خواسته است عاقلانه عمل کنند.
دبیرکل سازمان ملل خواهان آن شده تا مذاکرات بین آذربایجان و ارمنستان از سر گرفته شود و نیز ناظری از طرف سازمان امنیت و همکاری اروپا (OSCE) به منطقه اعزام شود.
سازمان امنیت و همکاری اروپا اعلام کرده که که ناظران این سازمان آماده هستند به محض اینکه شرایط پرتنش منطقه اجازه دهد، به منطقه اعزام شوند. آنژی کاسپشیک، نماینده ویژه سازمان امنیت و همکاری اروپا برای این منطقه گفته که با طرفین درگیری در تماس است.
قفقاز؛ سرزمین زخمهای قدیمی
در حالیکه جامعه جهانی نگران تشدید درگیری نظامی میان آذربایجان و ارمنستان بر سر منطقه قرهباغ است، هر دو کشور در پی یارگیریهای بینالمللی هستند. به گفته ناظران این مناقشه تنها راهحلی سیاسی دارد.
عکس: picture-alliance/dpa/A. Yesayants
منطقه ناگورنو قرهباغ
بر اساس حقوق بینالملل منطقه قرهباغ متعلق به جمهوری آذربایجان است. اما ارمنیها بر این باورند که در دوران استالین این منطقه ارمنینشین به"ناحق" به آذربایجان داده شده است. پس از نخستین جنگ در سال ۱۹۹۰ و بهرغم آتشبس در سال ۱۹۹۴، درگیریهای پراکنده میان ارتش آذربایجان و نیروهای نظامی و شبهنظامی ارمنی در نواحی مرزی به دفعات رخ داده است.
مذاکرات بینتیجه
الهام علیاف (راست) رئیس جمهور آذربایجان و نیکولا پاشینیان (چپ) رئیس جمهور ارمنستان در کنفرانس امنیتی مونیخ در سال ۲۰۲۰
عکس: DW/G. Gontscharenko
درگیری نظامی میان آذربایجان و ارمنستان
سربازان آذربایجان در منطقه مرزی قرهباغ با خمپاره مواضع ارتش ارمنستان را هدف قراردادهاند. تا کنون دهها نفر کشته و مجروح شدهاند.
ارمنستان با اعلام وضعیت جنگی دست به سربازگیری زده و نیروهای ذخیره خود را فعال کرده است. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد از روسای جمهوری دو کشور متخاصم خواسته که هر چه زودتر به درگیرهای نظامی پایان دهند. راهحل سازمان ملل برپایی مذاکرات صلح و اعزام ناظران سازمان امنیت و همکاری اروپا به منطقه است. اتحادیه اروپا نیز خواهان برقرار آتشبس فوری شده است.
عکس: Karen Minasyan/AFP/Getty Images
افزایش احساسات ملیگرایی
تجمع مردم در باکو؛ بسیاری در آذربایجان خواهان الحاق قرهباغ به این کشور هستند و حضور نیروهای ارمنی در این منطقه را "اشغال" بخشی از سرزمین خود میدانند.
عکس: picture-alliance/dpa/Str
توپخانه آذربایجان
به گفته ناظران بینالمللی با توجه وضعیت موجود در منطقه و منافع متفاوت و بعضاً متناقض کشورهای درگیر، در این مناقشه طرفی به پیروزی نظامی دست نخواهد یافت و تنها باید در پی راهحلی سیاسی بود.
عکس: Defence Ministry of Azerbaijan/Reuters
جنگی ریشهدار
آمریکا و اتحادیه اروپا کشورهای ثالث را از مداخله مستقیم در این نزاع برحذر داشتهاند. اما ترکیه در سالهای گذشته دست به تجهیز ارتش آذربایجان زده است و نیروهای ارتش روسیه نیز در ارمنستان پایگاه دارند. روسیه حدود ۳۵۰۰ سرباز در منطقه گیومری و ایروان مستقر کرده است. نیروهای روسیه در ارمنستان مجهز به واحدهای تانک، پدافند موشکی و دهها هواپیمای جنگی هستند.
عکس: Karen Minasyan/AFP
انهدام تانک آذربایجان
وزارت دفاع ارمنستان با انتشار شماری عکس و ویدئو مدعی شد که برخی از تانکها و خودروهای زرهی آذربایجان را منهدم کرده است.
عکس: Armenian Defense Ministry/Reuters
خسارت مالی و جانی
اولینا هوهانیشیان، ۷۰ ساله، در دهکدهای در منطقه قرهباغ زندگی میکند. به گفته او جنگ برای ساکنان این منطقه جز ویرانی چیزی در پی ندارد. جمعیت منطقه قرهباغ حدود ۱۴۵ هزار نفر است که اکثراً ارمنی هستند.
عکس: Karen Minasyan/AFP/Getty Images
فرار از مناطق جنگی
نزاع بر سر منطقه قرهباغ ۳۰ سال است که ادامه دارد. آتشبس میان دو کشور در سال ۱۹۹۴ این امید را بوجود آورد که راهحلی سیاسی یافته شود، اما درگیریهای پراکنده در سالهای گذشته نشان داد که هیچیک از طرفین در پی حل بحران نیستند.
عکس: Hayk Baghdasaryan/Reuters
سربازگیری
هر دو کشور پس از آغاز نبردها دست به سربازگیری زدهاند. ارمنستان که دارای ارتش کوچکتری در مقایسه با آذربایجان است، از مردان خواسته است که داوطلبانه به ارتش این کشور بپیوندند.
عکس: Melik Baghdasaryan/Tass/dpa/picture alliance
نبرد در مناطق مرزی
آذربایجان بارها گفته است که صلح دائمی در گرو بازگرداندن منطقه قرهباغ به آذربایجان و پایان "اشغال" این منطقه توسط ارمنستان است. جنگ میان دو کشور در سال ۱۹۹۰ حدود ۳۰ هزار کشته بر جا گذاشت. در آن زمان نیز روسیه از ارمنستان طرفداری کرد. مذاکرات سرانجام در سال ۱۹۹۴ با توافقی بر سر آتشبس به پایان رسید، اما تنشها همچنان بر جا ماند.
مردان جوان در ایروان، آماده پیوستن به ارتش ارمنستان
مقامات ارمنستان گفتهاند که در صورت ادامه نبردها از روسیه کمک خواهند گرفت. سفیر ارمنستان در مسکو تاکید کرد که پایگاه روسیه در منطقه گیومری یکی از فاکتورهای تامین امنیت در قفقاز به شمار میآید. ماموریت سربازان روسی در ارمنستان تا سال ۲۰۴۴ در نظر گرفته شده است
عکس: Melik Baghdasaryan/Reuters
مقایسه میان دو کشور
ارمنستان: جمعیت؛ ۲ میلیون و ۹۵۸ هزار نفر/ مساحت ۲۹۷۴۰ کیلومتر مربع/ تولید ناخالص داخلی ۱۲ میلیارد دلار/ ارتش ۴۷ هزار نفر/ بودجه ارتش ۶۳۴ میلیون دلار
آذربایجان: جمعیت ۱۰ میلیون و ۲۳ هزار نفر/ ۸۶۶۰۰ کیلومتر مربع/ تولید ناخالص داخلی ۵/ ۳۷ میلیارد دلار/ ارتش ۲۱۶ هزار نفر/ بودجه ارتش ۲/ ۲ میلیارد دلار
دادهها از مرکز آمار آلمان
عکس: Ibrahim Hashimov/Sputnik/dpa/picture-alliance
طرفداری رئیس جمهور ترکیه از آذربایجان
رجب طیب اردوغان درباره درگیریهای اخیر گفت: «ترکیه به ایستادن در کنار برادران آذربایجانی با تمام امکانات خود ادامه میدهد. فقط با عقبنشینی فوری ارمنستان از مناطق اشغال شده آذربایجان است که منطقه روی صلح و ثبات را خواهد دید.»
عکس: Aziz Karimov/Reuters
استقبال از سربازان آذربایجان
تبادل آتش میان نیروهای دو کشور در روز یکشنبه ۲۷ سپتامبر آغاز شد. هر دو طرف دیگری را مسئول شروع جنگ میدانند. روسیه و ایران به عنوان همسایگان این کشورها پیشنهاد میانجیگری دادهاند.