هر از گاهی گزارش‌هایی از سقوط هواپیماهای نظامی آمریکا در شاخ آفریقا – در ساحل شرقی قاره سیاه – یا کشته‌شدن سربازان این کشور در سوانح مختلف  آفریقا منتشر می‌شود. فوریه ۲۰۱۲ خبری مبنی بر سقوط یک هوپیمای تک‌موتوره‌ی جاسوسی ارتش آمریکا با ۴ سرنشین در جیبوتی (منتهی‌الیه شرق ‌آفریقا) منتشر شد.

فرماندهی منطقه‌ی آفریقای ارتش آمریکا در مارس ۲۰۱۱ هماهنگی حملات هوایی ناتو برای مقابله با نیروهای معمر قذافی در لیبی را به دست گرفت. در اکتبر ۲۰۱۱ هم یگان‌های ویژ‌ه‌ی این کشور مأموریت یافتند رد جوزف کُنی، فرمانده‌ی شورشیان اوگاندا، را در جنگل‌های این کشور بزنند.

ارتش آمریکا در آفریقا چه می‌کند؟

ارتش آمریکا پس از سقوط هواپیمای جاسوسی خود در جیبوتی اعلام کرد که این پرنده در شاخ آفریقا در حال جمع‌آوری اطلاعات برای واحدهای ویژه‌ی ارتش ایالات متحده بوده است. واشنگتن همچنین در ماه‌های آغازین سال ۲۰۱۲ از برپایی یک پایگاه نظامی ارتش آمریکا در اتیوپی خبر داد؛ پایگاهی برای زیرنظر گرفتن فعالیت‌های شبه‌نظامیان "الشباب" در سومالی.

این در واقع تأیید رسمی گزارش‌های پیشین بود مبنی بر این‌که ایالات متحده در حال راه‌اندازی شبکه‌ی جاسوسی گسترده‌ای در آفریقاست. همچنین از جزیره‌ی سیشل در شرق آفریقا (در اقیانوس هند) پهپادهای آمریکایی مأموریت‌های مداومی انجام می‌دهند، برای جمع‌آوری اطلاعات از دزدان دریایی سومالی در شاخ آفریقا یا شبه‌نظامیان الشباب.

این که این پهپادها همچون پهپادهای یمن و پاکستان مسلح هستند یا خیر مشخص نیست.

روش متفاوت آمریکا در آفریقا

پایگاه اینترنتی "اشپیگل" آلمان به نقل از یک پژوهشگر مسائل مربوط به افراطگرایی در لندن، آفریقا و یمن را جبهه‌ی جدید جنگ آمریکا علیه القاعده معرفی کرده است. به اعتقاد این کارشناس، اوضاع به ویژه در مرکز آفریقا نگرانی آمریکا را برانگیخته است. ایالات متحده با گسترش فعالیت‌های نظامی خود در آفریقا قصد کنترل نیروهای افراطی را دارد؛ با این تفاوت که برای آفریقا روش متفاوتی نسبت به عراق و افغانستان در پیش گرفته است.

به اعتقاد ناظران، آمریکا در آفریقا تنها نقش هدایت‌کننده را بر عهده دارد و در واقع از نسخه‌ی "راه‌حل‌های منطقه‌ای برای مشکلات منطقه‌ای" استفاده می‌کند.

آفریکام (Africom)، مرکز فرماندهی منطقه‌ای آمریکا در آفریقا، جدیدترین مرکز فرماندهی منطقه‌ای ایالات متحده است. این مرکز از سال ۲۰۰۸ آغاز به کارکرده و فعالیت‌های آن یک جهت‌گیری روشن دارد: زمان لشگرکشی‌های پرهزینه و پرتلفات آمریکا به سر آمده است. سربازان و دیپلمات‌های آمریکایی به همراه فعالان این کشور در زمینه‌ی توسعه و آبادی، در پروژه‌ی آفریکام با هم همکاری تنگاتنگی دارند. در این میان به کشورهای هم‌پیمان کمک می‌شود روی پای خود بایستند.

در عملیات نظامی نیز نیروهای آفریقایی – از جمله نیروهای اتحادیه‌ی آفریقا که از کشورهای مختلف به خدمت واحدهای نظامی درمی‌آیند – در خط مقدم هستند و سربازان آمریکایی آن‌ها را آموزش می‌دهند یا پشت دستگاه‌های کنترل از راه دور پهپادها می‌نشینند.

استقبال مردم آفریقا از نیروهای آفریقایی معمولا بهتر از برخورد آنان با سربازان آمریکایی یا اروپایی است. گذشته از این، نیروهای محلی به آداب و رسوم، شرایط و مختصات منطقه آشناترند. ایالات متحده در سال ۱۹۹۳ با شکست سنگینی در سومالی روبه‌رو شد. فیلم معروف "Black Hawk Down" روایت این شکست است. به نوشته‌ی پایگاه اینترنتی اشپیگل، نتایج به دست آمده در روش جدید اما بسیار مطلوب بوده‌اند.

البته مشخص نیست واشنگتن در قبال بحران‌هایی که در یک کشور هم‌پیمانی برای آن راه‌حلی وجود ندارد چه سیاستی را اتخاذ می‌کند.

بیم از شکل‌گیری افغانستانی جدید

یکی از نگرانی‌های عمده‌ی آمریکا تشدید افراط‌گرایی در کشورهایی همچون مالی و سپس سرایت آن به نیجریه، شاخ آفریقا و یمن و در نهایت تمام شبه جزیره‌ی عربستان است: شکل‌گیری افغانستانی جدید البته در مقیاسی بزرگ‌تر.

در روزهای پایانی ماه ژوئن، ژنرال کارتر هَم فرمانده‌ی نیروهای نظامی ایالات متحده در آفریقا (آفریکام) نسبت به خطر الشباب در سومالی، بوکوحرام در نیجریه و القاعده در مغرب هشدار داد. به گفته‌ی فرمانده‌ی آمریکایی، نشانه‌هایی از هماهنگی در فعالیت‌های این سه گروه وجود دارد.

شرایط با سقوط دولت مرکزی در مالی بدتر شده است. قدرت در شمال این کشور به دست تندروها و اسلامگراهای افراطی افتاده است. بیم آن می‌رود که این شرایط به محملی برای فعالیت‌های جهادگران افراطی بین‌المللی تبدیل شود. القاعده ممکن است پس از ناکامی‌های اخیر در افغانستان و پاکستان، آفریقا را به پایگاه آموزشی جدید خود تبدیل کند.

به اعتقاد کارشناسان، آمریکا با پروژه‌ی آفریکام به فکر پیشگیری از بروز بحران است. اما نیروهای ارتش ایالات متحده اگر با بحرانی جدی مواجه شوند، خود نیز وارد عمل خواهند شد.