روز چهارشنبه سیزدهم خرداد ماه مناظره تلویزیونی محمود احمدی‌نژاد رئیس جمهوری اسلامی ایران و میرحسین موسوی نامزد ریاست جمهوری برگزار شد. در این جلسه احمدی‌نژاد از کسانی همچون هاشمی رفسنجانی، ناطق نوری و محسن صفایی فراهانی به عنوان مفسد مالی نام برد و زهرا رهنورد همسر موسوی را متهم کرد که مدرک دکترایش قانونی نیست.

بعد از پخش این مناظره عکس‌العمل‌های گوناگونی در مورد اظهارات احمدی‌نژاد صورت گرفت. مجمع تشخیص مصلحت نظام که ریاست آن را هاشمی رفسنجانی بر عهده دارد طی نامه‌ای به رئیس سازمان صدا و سیما درخواست کرد تا قبل از برگزاری انتخابات، فرصت مناسب در اختیار رفسنجانی قرار گیرد تا بتواند اتهامات احمدی‌نژاد را پاسخ دهد.

محسن صفایی فراهانی جانشین وزیر اقتصاد دولت خاتمی نیز در گفت و گو با خبرگزار کار ایران (ایلنا)، گفت: «به طور حتم از احمدی‌نژاد شکایت خواهم کرد». وی همچنین اظهار آمادگی کرد تا در یک مناظره با احمدی‌نژاد شرکت کند.

زهرا رهنورد همسر میرحسن موسوی نیز که اعتبار مدرک دکترای او از سوی احمدی‌نژاد مورد تشکیک واقع شده بود، در جمع دانشجویان گفت: «۱۰ سال از عمر من در پروسه کارشناسی ارشد و دکترا گذشته و بنده در شان خود نمی‌دانم که به این قبیل مسایل پاسخ بگویم. چون می‌دانم در روند پرونده‌سازی هر روز یک پروژه جدید مطرح می‌شود».

همچنین فرزند ناطق نوری که از سوی احمدی‌نژاد متهم به رانت‌خواری و فساد مالی شده بود به میرحسین موسوی نامه‌ای نوشت و شیوه او را در مناظره با احمدی‌نژاد ستود. مصطفی ناطق نوری در این نامه همچنین از اتهامات وارده توسط احمدی‌نژاد بر خود و خانواده‌اش گلایه کرد.

فردای روز مناظره موسوی و احمدی‌نژاد، آیت الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران در سخنرانی به مناسبت سالروز مرگ آیت‌الله خمینی گفت: «صحیح و مورد پسند نیست که یک نامزد در سخنرانی در جمع مردم و یا نطق‌های تلویزیونی برای اثبات خود به نفی نامزد دیگر متوسل شود».

درحالی که خامنه‌ای همیشه یکی از طرفداران سیاست‌های دولت نهم بوده و چندین بار صراحتا از ادامه این سیاست‌ها در چهار سال آینده حمایت کرده و بارها از سوی جناح اصولگرا گفته شده که وی در انتخابات از احمدی‌نژاد حمایت می‌کند، پس از این مناظره گفت: «بنده یک رأی بیشتر ندارم که کسی آن را نمید‌اند ضمن اینکه به هیچکس نمی‌گویم که به چه نامزدی رای بدهد یا ندهد چرا که این مسئله به خود مردم مربوط و متعلق به ملت است».

تکذیب عذرخواهی تونی بلر

میرحسین موسوی در بخشی از مناظره با احمدی‌نژاد به مسئله دستگیری و آزادی ملوان‌های انگلیسی اشاره کرد و آن را یکی از نشانه‌های افراط و تفریط در سیاست خارجی دولت نهم دانست. وی گفت ابتدا صحبت از اعدام این ملوانان بود ولی بعد از «تشر» انگلیس این افراد با سلام و صلوات آزاد شدند.

احمدی‌نژاد درپاسخ به این بخش از سخنان موسوی اظهار داشت که تونی‌بلر نخست‌وزیر انگلستان نامه عذرخواهی به ایران نوشته و متن این نامه نیز در وزارت خارجه موجود است و ما به این دلیل ملوانان را آزاد کردیم.

خبرگزاری ایلنا به نقل از بی‌بی‌سی گزارش داد که سخنگوی وزرات خارجه انگلیس هرگونه عذرخواهی دولت متبوعش از ایران در جریان دستگیری ملوانان را تکذیب کرده و گفته: «در پی این بازداشت، مکاتباتی میان سفارت انگلیس در تهران و مقام‌های ایران ردو بدل شد اما عذرخواهی در این مکاتبات نمی‌تواند معنایی داشته باشد چون اصولا این ماجرا در آب‌های ایران اتفاق نیفتاده بود».

غیر از کسانی که در مناظره احمدی‌نژاد و موسوی مورد تهمت واقع شدند، تعداد دیگری از کارشناسان و دولتمردان نیز در مورد این مناظره صحبت کرده‌اند. از جمله محسن دعاگو امام جمعه شمیرانات در گفت و گو با خبرگزار ایلنا گفت: «اگر شورای نگهبان شناخت کنونی را از نامزدهای تخریب‌گر داشت، در تایید صلاحیت بی‌تقوایان تخریب‌گر و منطق‌گریزان پرخاشگر تامل می‌کرد». نعمت احمدی حقوقدان نیز در گفت و گو با همین خبرگزاری اظهار داشت که شورای نگهبان می‌تواند با توجه به «این همه دروغ» از جانب رئیس‌جمهور، صلاحیت او را مجددا مورد بررسی قرار دهد.

اما قاسم شعله سعدی حقوقدان که خود از سوی شورای نگهبان برای نامزدی ریاست جمهوری رد صلاحیت شده با این نظر موافق نیست و می‌گوید اگر این رویه باب شود، بدعت بسیار خطرناکی است: «این اصل قبلا هم مطرح بود که برای نمایندگان مجلس که صلاحیت‌شان تایید شده، حتا رای آورده‌اند و اعتبارنامه‌هایشان هم تصویب شده در طول نمایندگی دوباره شورای نگهبان این امکان را داشته باشد که از آن اعلام صلاحیتی که کرده عدول بکند. در واقع یک حربه‌ی بسیار مهلکی در اختیار شورای نگهبان قرار می‌گیرد که هروقت دلش خواست حتا افرادی را که صلاحیت‌شان را تایید کرده است بتواند صلاحیتشان را پس بگیرد و این مطمئنا نه به مصلحت کشور است و نه شورای نگهبان چنین صلاحیتی را دارد. شورای نگهبان که تازه الان چنین اختیاری ندارد، مرتب از این اختیاراتی هم که دارد سوءاستفاده می‌کند. اگر چنین ابزاری در اختیارش قرار بگیرد که دیگر اصلا سنگ روی سنگ بند نمی‌شود».

محمد شریف حقوقدان نیز در گفت و گو با ایلنا گفت احمدی‌نژاد می‌تواند به اتهام ایراد تهمت و افترا تحت تعقیب قرار گیرد. وی همچنین با اشاره به اینکه اتهام وارده بر احمدی‌نژاد جنبه عمومی دارد گفت: «به نظر من دادستان کل کشور مکلف به اعلام جرم علیه رئیس جمهور است».

شعله‌سعدی اما می‌گوید اتهام وارده بر احمدی‌نژاد در این مناظره جنبه خصوصی دارد و کسانی که نامشان در این مناظره برده شده می‌توانند به عنوان شاکی خصوصی از وی شکایت کنند: «این مسئله به نظر من بیشتر از این که جنبه‌ی عمومی داشته باشد جنبه‌ی خصوصی داشته و نیاز به شاکی خصوصی دارد. و لذا آقای رفسنجانی، آقای خاتمی، خانم زهرا رهنورد و هر کسی که از این اظهارات متهم شده و این اظهارات را خلاف واقع می‌داند و به خودش تهمت می‌داند، می‌تواند شکایت کند. به نظر من این اگر اتفاق افتاده باشد یک جرم خصوصی‌ست و لذا نیاز به شاکی خصوصی دارد».

قاسم شعله‌سعدی مناظره میان احمدی‌نژاد و موسوی را بیش از آنکه از لحاظ حقوقی قابل بررسی بداند، سیاسی دانسته و می‌گوید: «آقای احمدی‌نژاد در این مناظره ناشیانه عمل کرد، به نحوی که بعد از آن در واقع می‌شود گفت یک دوم خرداد دیگری بوجود آمده است. در واقع اگر فرض کنید امروز یعنی جمعه قرار بود رای‌گیری بشود، به نظر من مهندس موسوی در مرحله‌ی اول با رای خیلی قاطعی برنده‌ی انتخابات می‌شد. به نظر من با این کار یک دوم خرداد دیگری بوجود آمده که کسی هم جلویش را نمی‌تواند بگیرد. حتا به نظر من شانس تقلب در انتخابات را هم از خودشان سلب کرده‌اند».

نویسنده: میترا شجاعی
تحریریه: مصطفی ملکان